Γεννήθηκε στο Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας το 1989. Εκανε τα πρώτα του βήματα στον χορό στο βιομηχανικό Ντνιπροπετρόφσκ της Ουκρανίας. Συνέχισε στην κρατική ακαδημία χορού του Μινσκ στη Λευκορωσία και στα 17 του χρόνια εντάχθηκε στα Μπαλέτα Μπαλσόι ως σολίστας. Τρία χρόνια μετά ήταν πλέον ο πρώτος χορευτής. Οι διεθνείς συνεργασίες και εμφανίσεις δεν άργησαν να έρθουν: στο Αmerican Ballet Theatre της Νέας Υόρκης, στη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου, σε όλα τα μεγάλα θέατρα του κόσμου. Ετσι τον βάπτισαν «Ιβάν o τρομερός του κλασικού χορού». Τον χαρακτήρισαν «ρωσικό πύραυλο», «διάδοχο του Νουρέγιεφ» αλλά και του Μπαρίσνικοφ.
«Oταν ήμουν μικρός θαύμαζα περισσότερο τον Μπαρίσνικοφ, για την τεχνική του, αλλά τώρα που μεγαλώνω νιώθω πιο κοντά στον Νουρέγιεφ» θα δηλώσει. «Επειδή έβγαινε από μέσα του. Η δύναμη και o θυμός της ζωής».
Ο Βασίλιεφ είναι όμορφος. Το γνωρίζει. Δεν του αποδίδεται τυχαία το παρωνύμιο «sex on legs» από τα βρετανικά ταμπλόιντ. Εχει στο ενεργητικό του μια θυελλώδη σχέση και έναν αρραβώνα με την κορυφαία χορεύτρια Νατάλια Οσίποβα. Υστερα ήρθε ο χωρισμός για έναν νέο έρωτα, με την εκθαμβωτική κορυφαία σολίστ των Μπαλέτων Μπαλσόι, Μαρία Βινογκράντoβα. Το 2015 ανέβηκαν τα σκαλιά της εκκλησίας και πριν από σχεδόν έναν χρόνο απέκτησαν το πρώτο τους παιδί, μία κόρη, την Ανιέτσκα. Τον ρωτώ αν τον ενοχλεί που η προσωπική του ζωή κρεμιέται συχνά στα μανταλάκια. Aπαντά μονολεκτικά: «Καθόλου».
Η συζήτησή μας έχει προγραμματιστεί με αφορμή την επικείμενη παράσταση «Ivan Vasiliev & The All Stars Russian Ballet» στις 20 και 21 Μαΐου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Ο Βασίλιεφ έρχεται ενώνοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα τους κορυφαίους σολίστες των Μπαλέτων Μπαλσόι και Μαριίνσκι. Μαζί του από τα Μπαλέτα Μπαλσόι το νέο ίνδαλμα της Ρωσίας, Μιχαήλ Λομπούχιν, ο διάσημος Ρουσλάν Σκβορτσόφ, η Κριστίνα Κρετόβα, αλλά και η φημισμένη Νίνα Καπτσόβα. Από την πλευρά των Μαριίνσκι στη σκηνή θα ανεβούν οι πρίμα μπαλαρίνες Οκσάνα Σκόρικ, Ελένα Εφσέεβα, Εκατερίνα Οσμόλκινα, αλλά και οι πρώτοι χορευτές Γεβγκένι Ιβαντσένκο και Λεονίντ Σαραφάνοφ. Πρόκειται ουσιαστικά για μια παράσταση-πανδαισία κλασικού χορού με αποσπάσματα από σπουδαία έργα όπως «Η λίμνη των κύκνων», «Ζιζέλ», «Ο Κουρσάρος», «Σπάρτακος», «Η ωραία κοιμωμένη», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα».
«Αλήθεια, τι νιώσατε την πρώτη φορά που βρεθήκατε σε αίθουσα χορού» τον ρωτώ. «Θυμάμαι ότι ήθελα να στριφογυρίζω, έκανα άλματα στον αέρα απλώς για να νιώσω την αίσθηση ότι πετώ» απαντά. Ο ίδιος παρακολούθησε το πρώτο μάθημα χορού σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, ακολουθώντας τον μεγάλο αδελφό μου Βίκτορ σε μια τάξη παραδοσιακών ρωσικών χορών. «Βάνια, είσαι ακόμη πολύ μικρός, δεν θα σε δεχτούν» του είπε η μητέρα του. Τα επόμενα χρόνια σε όποια τάξη χορού και να εντάσσεται είναι πάντα ο μικρότερος.
Στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα του μικρού Βάνια μπήκαν μαθήματα παραδοσιακού και μοντέρνου χορού. Ομως μια παράσταση του μπαλέτου «Δον Κιχώτης» ήταν η αφορμή για να μαγευτεί από το κλασικό ρεπερτόριο. Αναρωτιέμαι αν βίωσε ποτέ μπούλινγκ. Οταν εκείνος δοκίμαζε άλματα και πιρουέτες, οι φίλοι του κλωτσούσαν μια μπάλα. «Ποτέ» απαντά. «Απλά δεν είχα ποτέ χρόνο να παίξω ποδόσφαιρο, γιατί ήμουν πάντα απασχολημένος με τα μαθήματα μπαλέτου. Αλλά μου αρέσει το ποδόσφαιρο και όταν έχω χρόνο παρακολουθώ κάποια ενδιαφέροντα παιχνίδια στην τηλεόραση».
Τελικά η μητέρα του αποφάσισε να στείλει εκείνον και τον αδελφό του στην κρατική ακαδημία χορού του Μινσκ στη Λευκορωσία. Ο Βασίλιεφ ήδη στα εννέα του χρόνια δοκίμαζε τα ανδρικά σόλο στο μπαλέτο του «Δον Κιχώτη». Λίγα χρόνια αργότερα, μαθητής ακόμη, χόρεψε με το Εθνικό Μπαλέτο της Λευκορωσίας. Κακά τα ψέματα, όμως. Πολλοί υπoστήριζαν ότι η εκπαίδευσή του στερούνταν τη φινέτσα της κλασικής ρωσικής σχολής. Ο ίδιος φαινόταν να το γνωρίζει. Εξασκούνταν συνεχώς μελετώντας βίντεο του Μπαρίσνικοφ. Επειτα ξεκίνησε να παίρνει μέρος σε διαγωνισμούς. Τους κέρδισε. Και με αυτόν τον ανορθόδοξο τρόπο κατάφερε να τον προσέξουν τα λαγωνικά των Μπαλέτων Μπαλσόι.
Το 2006 ήταν 17 ετών. Ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής των Μπαλσόι, Αλεξέι Ρατμάνσκι, τον κάλεσε σε οντισιόν. Η τεχνική του δεν ταίριαζε στα υψηλά στάνταρ των μοσχοβίτικων μπαλέτων. Ο Ρατμάνσκι δεν μπορούσε όμως να αγνοήσει το ταλέντο, τα ψηλά του άλματα, τoν δυνατό κορμό του, το πάθος του, την υψηλή υποκριτική του. Του προσέφερε μια θέση. Ο δάσκαλός του, Γιούρι Βλαντιμίροβ, δήλωνε τότε: «Εχει θεϊκό χάρισμα και μεγάλη θέληση να δουλέψει. Πρέπει όμως να τον συγκρατώ λιγάκι, δεν είναι μόνο πόσο ψηλά μπορείς να πηδήξεις, αλλά και πώς το κάνεις. Τα χέρια και οι ώμοι πρέπει να ανοίγουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο και προσπαθώ να δουλέψω με τα πόδια του. Πρέπει να δώσουμε ύψος από τον τρόπο που κρατά τα χέρια του γύρω από το κεφάλι του –πρέπει πραγματικά να προσπαθήσουμε να κάνουμε το σώμα του να φαίνεται μακρύτερο».
Και εδώ ερχόταν το μεγάλο μειονέκτημα του Βασίλιεφ. Δεν είναι ψηλός, δεν είναι για την ακρίβεια τόσο ψηλός ώστε να του ταιριάζουν με την πρώτη ματιά οι ρόλοι του πρίγκιπα. Πόσο ύψος έχει; «Διαφορετικά ύψη. Το πρωί συνήθως είμαι γύρω στο 1,75 μ., αλλά μία ημέρα πρόσφατα ήμουν 1,77 μ.» δήλωνε το 2007 με σχεδόν εφηβική αφέλεια σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τhe Telegraph». Τότε μετρούσε τον εαυτό του σχεδόν κάθε πρωί. «Γιατί έχω το κόμπλεξ του κοντού! Στα Μπαλσόι υπάρχουν πολλοί ψηλοί άνδρες, έτσι πάντα μου λένε ότι είμαι κοντός».
Ο δρόμος για την κορυφή δεν ήταν σπαρμένος με ροδοπέταλα. Σήμερα γράφει στην προσωπική του σελίδα στο Internet: «Πάντα με πίκραιναν τα λόγια «δεν θα μπορέσεις να το κάνεις αυτό». Oταν τους άκουγα, ήθελα να τους δείξω ότι έκαναν λάθος, ότι μπορούσα. Πάντα πίστευα ότι θα πετύχαινα επάνω στη σκηνή και δούλεψα πολύ σκληρά για να το καταφέρω –και συνεχίζω να δουλεύω μέχρι και αυτή την ημέρα».
Φυσικά τίποτα δεν στάθηκε εμπόδιο στον δρόμο. Ισα ίσα, η γνωριμία του με την κατά τρία χρόνια μεγαλύτερή του χορεύτρια Νατάλια Οσίποβα, η οποία βρισκόταν ήδη δύο χρόνια στα Μπαλσόι, απογείωσε την καριέρα του. Αποτέλεσαν το τέλειο χορευτικό ζευγάρι. To 2010 ο Ιβάν έγινε ο πρώτος χορευτής. Το 2011 και το 2012 ό,τι άγγιζε μαζί με την Οσίποβα γινόταν χρυσός. Τους προσκαλούσαν στο εξωτερικό και κάθε παράστασή τους άφηνε άφωνο το κοινό. Δεν άργησαν να ερωτευθούν και στην πραγματική ζωή. Αρραβωνιάστηκαν. Το δίδυμο «Brangelina» του κλασικού χορού είχε βρεθεί.
Ο Βασίλιεφ υποστήριζε ότι η Οσίποβα τον βοήθησε να βγάλει το πραγματικό του συναίσθημα στη σκηνή. Τον Ιούλιο του 2011 ταξίδεψαν στο Λονδίνο με την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Δημοσιογράφος ρωτά τον Βασίλιεφ αν χορεύει στη σκηνή με την Ιουλιέτα ή με τη Νατάλια. «Με την Ιουλιέτα» απαντά. «Αλλά η Ιουλιέτα είναι η Νατάλια». «Οταν χορεύουμε μαζί δεν είναι σαν να είμαστε δύο άνθρωποι αλλά ένας» συμπληρώνει η Οσίποβα. «Δεν μπορούμε να χωριστούμε, μόνο μαζί –μια παράσταση και μια ιστορία». O Βασίλιεφ αυθόρμητα αποκάλυψε: «Θέλουμε να ζήσουμε αυτή την παράσταση. Θέλουμε να είμαστε αληθινοί. Και ενώ στη σκηνή η αληθινή αγάπη είναι η ακραία συγκίνηση, η λαχτάρα, η λαγνεία και η τραγωδία, είναι ωραίο να γνωρίζουμε ότι στην πραγματική ζωή χουχουλιάζουμε στο κρεβάτι για να παρακολουθήσουμε τη σειρά «Nοικοκυρές σε απόγνωση»».
Τον Δεκέμβριο του 2011 πήραν μαζί μια σημαντική απόφαση: να φύγουν από τα Μπαλσόι και να προσχωρήσουν σε ένα λιγότερο γνωστό, μικρότερο, αλλά σημαντικό θέατρο, το Μιχαϊλόφσκι στην Αγία Πετρούπολη. Το σοκ στη διεθνή κοινότητα του μπαλέτου ήταν τεράστιο. Ο τότε διευθυντής του θεάτρου, Νάτσο Ντουάτο, τους είχε υποσχεθεί μεγαλύτερη ελευθερία ώστε να συνεργάζονται ως special guest stars με οποιοδήποτε μπαλέτο της επιλογής τους στον κόσμο. Ούτε αυτό το σχήμα λειτούργησε, όμως, γιατί και το θέατρο Μιχαϊλόφσκι είχε εδραιωμένες πεποιθήσεις και δεν μπορούσε να δεχτεί τις καινοτομίες του νέου διευθυντή. Oταν ο Ντουάτο απογοητευμένος το 2013 αποχώρησε από το πόστο του εγκαταλείποντας τη Ρωσία για το Βερολίνο, ο Ιβάν και η Νατάλια συνειδητοποίησαν ότι βρίσκονταν ξανά μπροστά σε μια μεγάλη απόφαση.
Τον Μάρτιο του 2013 η Οσίποβα δέχτηκε την πρόταση για τη θέση της πρώτης χορεύτριας στο Βασιλικό Μπαλέτο του Λονδίνου. Ολοι περίμεναν ότι ο Βασίλιεφ θα την ακολουθούσε. Εκείνος διάλεξε ένα διαφορετικό μονοπάτι. Κρατούσε τις διασυνδέσεις του με τα Μπαλσόι, το Μιχαϊλόφσκι και το Αmerican Ballet Theatre, διατηρώντας όμως το δικαίωμα να εμφανίζεται όπου εκείνος επέλεγε. Λίγους μήνες αργότερα επήλθε και ο χωρισμός τους.
Oι λόγοι έγιναν αναπάντεχα γνωστοί τον Ιούνιο του 2015 μέσα από μια συνέντευξη του ίδιου του Βασίλιεφ στην εφημερίδα «Τhe Telegraph». Τότε ο «Ιβάν ο τρομερός» αποκάλυψε στον δημοσιογράφο Μαρκ Μόναχαν ότι σε λίγες ημέρες θα παντρευόταν την κορυφαία σολίστ των Μπαλσόι, Μαρία Βινογκράντοβα. Οταν ο δημοσιογράφος ρώτησε τι συνέβη το 2013 και χώρισε με την Οσίποβα του απάντησε: «Γνώρισα τη Μαρία».
Μολονότι με τη Βινογκράντοβα μπήκαν μαζί στα Μπαλσόι το 2006, δεν είχαν πολλές επαφές. Ομως μια παράσταση του μπαλέτου «Σπάρτακος» τα άλλαξε όλα. «Τη γνώριζα», έχει δηλώσει ο Βασίλιεφ, «αλλά την πρώτη φορά που χορέψαμε μαζί στον «Σπάρτακο» ξεκινήσαμε να μιλάμε». Βέβαια, όπως ο ίδιος υπονόησε, όταν συνέβησαν όλα αυτά ήδη το ειδύλλιό του με την Οσίποβα βάδιζε προς το τέλος του, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τις καλές σχέσεις που διατήρησαν έπειτα, συνεχίζοντας να χορεύουν μαζί. Για άλλους η απόφαση της Οσίποβα να μετακομίσει στο Λονδίνο ήταν αυτή που έδρασε τελικά ως καταλύτης για τη διάλυση του δεσμού τους.
Οπως και να έχει, ο Βασίλιεφ ερωτεύτηκε την όμορφη Μαρία και έπειτα από σχέση ενάμιση χρόνου –είχε προηγηθεί και ένας αρραβώνας –της έκανε πρόταση γάμου με ένα μονόπετρο αξίας 32.500 ευρώ, σύμφωνα τουλάχιστον με την «Daily Mail».
Τελικώς, ανέβηκαν τα σκαλιά της εκκλησίας στις 6 Ιουνίου του 2015. Πώς εξέλαβε τα χαρμόσυνα νέα η πρώην αρραβωνιαστικιά του, Νατάλια Οσίποβα; Μάλλον όχι και τόσο άσχημα, αφού φαίνεται να είχε ήδη βρει παρηγοριά στην αγκαλιά του ατίθασου, κορυφαίου ουκρανού χορευτή Σεργκέι Πολούνιν. Το επονομαζόμενο «enfant terrible» του κλασικού χορoύ, στα 19 χρόνια του έγινε ο νεότερος πρώτος χορευτής στην ιστορία του Royal Ballet. Αυτό, βέβαια, δεν τον εμπόδισε να παραιτηθεί δύο χρόνια αργότερα, σκεπτόμενος ακόμη και να σταματήσει για πάντα τον χορό. Τα ξέφρενα πάρτι, οι καταχρήσεις, τα τατουάζ, έκαναν τα βρετανικά ταμπλόιντ να μιλούν για τον «Τζέιμς Ντιν του χορού». Τελικά ο Πουλούνιν βρήκε την ηρεμία με τη βοήθεια της Οσίποβα που φαίνεται να επέδρασε καθοριστικά επάνω του.
Κάπως έτσι οι σχέσεις του Βασίλιεφ με την Οσίποβα παρέμειναν καλές. Το 2014 εκείνη δήλωνε ότι δεν έχει διαταραχθεί ο σύνδεσμός τους. «Είναι αλήθεια ότι είμαστε φίλοι και για πάντα θα είμαστε φίλοι και συνεργάτες» διατυμπάνιζε και ο Βασίλιεφ το 2015 στην ίδια συνέντευξη όπου ανακοίνωνε και τον γάμο του.
Η σύζυγος του Βασίλιεφ, Μαρία, μοιάζει να μη νιώθει καμία απειλή από τη Νατάλια. Είναι ενδεικτικό ότι μετά το τέλος του μήνα του μέλιτος που πέρασαν οι δυο τους στο Ντουμπάι, ο Βασίλιεφ επέστρεψε στο Λονδίνο για να χορέψει μαζί με την τέως ερωμένη του. Η λεπτή ειρωνεία της υπόθεσης; Επανέλαβαν την παράσταση σύγχρονου χορού «Facada» του Αρθουρ Πίτα, όπου η Οσίποβα υποδύεται μια εγκαταλελειμμένη νύφη που παίρνει δολοφονική εκδίκηση από τον αρραβωνιαστικό της, μαχαιρώνοντάς τον και χορεύοντας πάνω από τον τάφο του –οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα ή καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική. Τουλάχιστον αυτό ισχυρίζεται ο χορογράφος Αρθουρ Πίτα που ξεκίνησε να συνεργάζεται μαζί τους για αυτό το έργο αγνοώντας την προσωπική τους ιστορία.
Πέρα από τα ροζ απόνερα της προσωπικής του ζωής, ο Βασίλιεφ, ο οποίος πριν από έναν χρόνο έγινε και ένας ευτυχισμένος μπαμπάς, αποτελεί μια κορυφαία προσωπικότητα για την τέχνη του χορού. Πολύπλευρη, καθώς ασχολείται πλέον και με τη χορογραφία. «Η δημιουργία της δικής μου χορογραφίας είναι η δυνατότητα να εκφράσω τα συναισθήματά μου με τη δική μου δημιουργική έρευνα. Την ίδια στιγμή είναι και ένα ρίσκο» θα πει πάνω στην κουβέντα μας. Οσο για το μέλλον του κλασικού μπαλέτου; «Προς λύπη μου, το μέλλον του σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικό. Αλλά στη Ρωσία θα επιβιώσει και θα αναπτυχθεί τεχνικά. Οχι, όμως, και από άποψη ύφους».
Ο ίδιος δεν κρύβει ότι ενδιαφέρεται και για τον σύγχρονο χορό. Ηδη από τα 25 του άρχισε να πειραματίζεται, την ώρα που η παράδοση θέλει τους κορυφαίους χορευτές κλασικού μπαλέτου να ξεκινούν πολύ αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας των 30 ή στις αρχές της δεκαετίας των 40. «Νομίζω ότι ο σύγχρονος και ο μοντέρνος χορός είναι το μέλλον της τέχνης του μπαλέτου» δηλώνει στο ΒΗΜΑgazino.
Στο τέλος της συνομιλίας μας μπαίνουμε στον «μαύρο κύκνο», στη σκοτεινή πλευρά του κλασικού χορού: στον ολέθριο ανταγωνισμό, στις επιθέσεις με οξύ, στα καρφιά που μπορούν να βρεθούν στις πουέντ μιας ανυποψίαστης ή υποψιασμένης μπαλαρίνας. «Οι ίντριγκες δεν υπάρχουν μόνο στον κόσμο του μπαλέτου. Φυσικά δεν βοηθούν στην ανάπτυξη του χορευτή» απαντά. Αραγε ο ίδιος έχει έρθει αντιμέτωπος με τέτοιες συμπεριφορές; «Οσον αφορά τους ανταγωνιστές μου, δεν νοιάζομαι τι κάνουν» απαντά σιβυλλικά. l
«Ivan Vasiliev & The All Stars Russian Ballet»: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, 20 και 21 Μαΐου, διοργάνωση: Λάβρυς.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 14 Μαϊου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
