«Χαµένες µάχες». Ετσι συνόψιζε προ ημερών μια γνωστή μου εργαζόμενη μητέρα την καθημερινότητά της στην Ελλάδα του 2017. Η μητρότητα στα χρόνια της λιτότητας μοιάζει αποψιλωμένη, αποστραγγισμένη, αποστερημένη από πολλά από εκείνα που της εμφυσούν ζωή. Κανονικότητα, ασφάλεια, αυθορμητισμός, όνειρα, χρόνος, όλη αυτή η απλή, ζωογόνος «ρουτίνα» που δικαιούσαι να έχεις με το παιδί σου αναλώνεται τα τελευταία οκτώ χρόνια σε μια σειρά από ματαιώσεις, διαψεύσεις και μια υπερτροφική ηττοπάθεια.
Σύμφωνοι, οι μαμάδες του ελληνικού κραχ έχουν «φάει» μεγάλη ήττα. Λογικό, η οικονομική κρίση βλάπτει σοβαρά τις μητέρες. Και τα παιδιά. Καμία έκπληξη εδώ, η δυσθυμία και το άγχος της μητέρας είναι σχεδόν μοιραίο να μεταφυτευτούν στα τέκνα της (και εν συνεχεία στην κοινωνία). Λίαν ενδεικτικά τα στοιχεία μιας έρευνας που είχε δημοσιευθεί το 2013 στην αμερικανική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» σχετικά με τον αντίκτυπο που έχει μια παρηκμασμένη οικονομία στην οικογενειακή ζωή και ειδικότερα στη μητρική mentalité. Οι συντάκτες της έρευνας μελέτησαν τα στοιχεία της Fragile Families and Child Wellbeing Study (η οποία είχε καταγράψει τη ζωή 4.800 παιδιών που γεννήθηκαν σε 20 αμερικανικές πόλεις μεταξύ 1998 και 2000) και διαπίστωσαν ότι μεσούσης της αμερικανικής κρίσης οι μητέρες επεδείκνυαν σε πολύ μεγαλύτερη συχνότητα «αρνητική» συμπεριφορά προς τα τέκνα τους (είτε αυτό σημαίνει λεκτική είτε ακόμη και σωματική βία). Σύμφωνα μάλιστα με την καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον Σάρα Μακ Λάναχαν, εκ των συντακτών της μελέτης, η ανασφάλεια είναι χειρότερη και από την ίδια τη δυστυχία: «Οι άνθρωποι μπορούν να προσαρμοστούν στις δύσκολες συνθήκες όταν ξέρουν τι να περιμένουν, ενώ ο φόβος και η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμα».
Αν µη τι άλλο, η κρίση έφερε στο φως νέες φυλές μαμάδων. Οχι ότι πριν δεν υπήρχαν, αλλά αντιμετωπίζονταν σαν «ανοίκεια σχήματα μητρότητας». Σήμερα έχουν βγει –με ορμή και σφοδρότητα –από την ντουλάπα. Eίναι οι single mothers (από επιλογή, όχι από ατυχία). Είναι οι μαμάδες του ακατάσχετου brain drain (με το FaceTime, το WhatsApp και το Viber να παίρνoυν νύχτα-μέρα φωτιά). Είναι οι άνεργες (που έπειτα από χρόνια στην αγορά κλείστηκαν βιαίως στο σπίτι· τουλάχιστον η νέα χιλιετία τούς έχει εκχωρήσει το ακρωνύμιο SAHM, stay-at-home moms, αναμφιβόλως πιο σικ από το παλαιό, μάλλον θλιβερό «οικοκυρά»). Είναι οι μαμάδες που κατέφυγαν στην υιοθεσία και απολαμβάνουν επιτέλους τη συνενοχή και όχι τη συγκατάβαση.
Είναι οι διαζευγμένες, αυτές που ξεπήδησαν από τα λίαν αιμοσταγή διαζύγια του κραχ (όταν αντιλαμβάνεσαι ότι ο συμβίος σου δεν ήταν παρά ένας business associate και πως τέλος πάντων όλα αυτά που σας έφεραν κάποτε κοντά σήμερα αφορούν εξ ολοκλήρου την Εφορία). Είναι οι υπέργηρες supermoms (εκλεκτά μέλη της διαρκώς διογκούμενης δημογραφικής ομάδας των babysitter-grandparents) που μεγαλώνουν εγγόνια και «τσοντάρουν» αγόγγυστα για τρεις γενιές (συνήθως είναι εκείνες που έχουν τις πιο αλλοπρόσαλλες εργασιακές συνθήκες και βέβαια την πιο ανηλεή εργοδοσία: «Σου έχω πει χίλιες φορές ότι δεν μου αρέσει να μπαίνει ξυπόλυτος στην αμμοδόχο της παιδικής χαράς»). Είναι οι εργαζόμενες μαμάδες multitaskers που όσο και να παίζουν στα δάχτυλα τη νέα τεχνολογία, δεν μπορούν να προβλέψουν πότε η «φάση» θα εκπυρσοκροτήσει (υπενθυμίζω τη viral μητρότητα της #MomsRock συναδέλφου Σελάνας Βροντή που ενώ βρισκόταν εσχάτως στην πρώτη ζωντανή σύνδεσή της με την Deutsche Welle μιλώντας για την Documenta είδε την αγουροξυπνημένη τρίχρονη κόρη της να μπουκάρει στο πλάνο).
Θα ήταν, βέβαια, παράλειψη να μην αναγνωρίσουμε την πολυπληθέστερη φυλή μητέρων της εγχώριας κρίσης. Είναι αυτές που πατούν επάνω στα σπασμένα γυαλιά μιας οικονομικά και ηθικά απισχνασμένης κοινωνίας για να κτίσουν την κανονικότητα της μητρότητας. Αυτές που συνεχίζουν παρά τις χαμένες μάχες.
Η supermom του ελληνικού κραχ είναι τελικά εκείνη που γιορτάζει πανηγυρικά σήμερα. Αν δεν ήταν επικίνδυνα γελοίες οι συνδηλώσεις, θα την αποκαλούσα μάνα-survivor.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 14 Μαϊου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
