Η επικράτηση του Εμανουέλ Μακρόν και η αναρρίχησή του στην προεδρία της Γαλλίας, την οποία επισήμως αναλαμβάνει σήμερα από τον Φρανσουά Ολάντ, έχει «εξιτάρει» τα πλήθη, δημοσιογραφικά, οικονομικά, πολιτικά. Ο 39χρονος Μακρόν κατάφερε στην πρώτη πολιτική του μάχη, και μάλιστα για το ύψιστο αξίωμα της χώρας του, να αναδειχθεί πανηγυρικά νικητής. Πλέον όλοι έχουν στραφεί στο ερώτημα αν μπορεί να γίνει ο αναμορφωτής της Γαλλίας, αν μπορεί να επιτύχει εκεί που πολλοί προκάτοχοί του απέτυχαν, αν έχει τις ικανότητες να αναστρέψει την εικόνα της πατρίδας του που αρκετοί έχουν φθάσει να χαρακτηρίζουν «τον μεγάλο ασθενή της Ευρώπης», να σύρει τη Γαλλία έξω από την ακινησία (immobilisme) και από τα διλήμματα του φόβου που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση στους συμπατριώτες του.
Αυτή η ανάγνωση της μετεωρικής ανόδου του Μακρόν και της παραμονής του στο Μέγαρο των Ηλυσίων για την επόμενη πενταετία έχει μάλλον γραμμικό χαρακτήρα. Οι συνομιλίες με ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τη Γαλλία όμως αναδεικνύουν και μιαν άλλη πλευρά της νίκης τού, αναμφίβολα χαρισματικού, πρώην στελέχους του ιστορικού τραπεζικού οίκου Rothschild. Είναι σαφές, σημειώνουν οι περισσότεροι εξ αυτών, ότι η Γαλλία είναι μια χώρα με βαθιά εμπεδωμένη την ύπαρξη και την ιδέα ενός «συστήματος», μιας ελίτ που σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους αναζητεί τον ηγέτη που μπορεί να αλλάξει τα πράγματα όταν αυτά έχουν φθάσει στο μη περαιτέρω. «Ιστορικά», υπογραμμίζει βαθύς γνώστης της χώρας που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του λόγω της θέσεώς του, «η Γαλλία είτε αλλάζει από κάτω προς τα επάνω με επαναστάσεις είτε από πάνω προς τα κάτω μέσω κάποιου ηγέτη. Στην περίπτωση Μακρόν, η προσπάθεια είναι να υλοποιηθεί το δεύτερο σενάριο» προσθέτει.
Ουσιαστικά, στην τρέχουσα συγκυρία, η εκλογή Μακρόν έχει ως σκοπό μια «αλλαγή καθεστώτος». Ο νέος πρόεδρος αποφάσισε να κινηθεί, κατά μία έννοια, «εξωθεσμικά» και «κινηματικά». Η οργάνωση En Marche! ήταν αυτό ακριβώς, ένα κίνημα με το οποίο ο Μακρόν και οι υποστηρικτές του πλαγιοκόπησαν τα κατεστημένα κόμματα που ήδη έτριζαν λόγω της παρακμής τους. Ο πρώην υπουργός Οικονομίας και πρώην σύμβουλος του Φρανσουά Ολάντ, ίσως του πλέον άχρωμου προέδρου στην ιστορία μιας χώρας με κομβική σημασία για την Ευρώπη, κατάλαβε εγκαίρως ότι δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες του μέσα από τις παραδοσιακές «κομματικές μήτρες» της Δεξιάς και των Σοσιαλιστών. Η απόφαση δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από την υπέρβαση. Δεν σημαίνει φυσικά ότι ήταν και εύκολη…
Από τον Ρικέρ στην προεδρία
Ο Μακρόν όμως δεν ακολουθούσε εδώ και χρόνια την πεπατημένη. Ηδη από πολύ νεαρή ηλικία είχε επιδιώξει να έχει φίλους σε υψηλά ιστάμενες θέσεις, καθώς και ισχυρούς μέντορες (οι οποίοι φυσικά δεν περιορίζονται στο πρόσωπο της κατά 24 χρόνια συζύγου του Μπριζίτ Τρονιέ που έχει μονοπωλήσει τα φώτα της δημοσιότητας). Ακόμη και το βιογραφικό του αν δει κανείς θα εντοπίσει την περιδιάβασή του και τις αναζητήσεις του μέσα από διαφορετικά μονοπάτια, τα οικονομικά, την ηθοποιία, τη φιλοσοφία, τη μουσική…
Οι γονείς του Μακρόν δεν ενέκριναν τη σχέση που ανέπτυξε ο γιος τους, έφηβος ακόμη, με την παντρεμένη κυρία Τρονιέ, που δίδασκε λογοτεχνία και θέατρο στο ιδιωτικό καθολικό σχολείο όπου πήγαινε ο μικρός Εμανουέλ. Γι’ αυτό μάλλον τον έστειλαν να ολοκληρώσει το σχολείο στο Παρίσι, αλλά η σχέση δεν διεκόπη. Αντίθετα, εκείνη χώρισε και πήγε να τον βρει στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου τελικά παντρεύτηκαν το 2007. Ο Μακρόν αποφάσισε να σπουδάσει φιλοσοφία και διετέλεσε μάλιστα βοηθός του διάσημου γάλλου φιλοσόφου Πολ Ρικέρ –στοιχείο που αναμφίβολα επηρέασε τη σκέψη του. Πώς; Σύμφωνα με την περιγραφή του συγγραφέα Ερίκ Οκσενά στον «Monde», ο Μακρόν «επηρεάστηκε από αυτή την ιδέα που βρίσκεται στον πυρήνα της σκέψης του Ρικέρ, ότι κάθε άνθρωπος φέρει μια υπόσχεση και το παν είναι να γνωρίζει πώς θα την επιτύχει». Από αυτή την άποψη, το άτομο βρίσκεται στην καρδιά της σκέψης του, σε μια εποχή που οι μεγάλες συλλογικές μάχες έχουν πλέον αποκηρυχθεί. Σημειωτέον ότι ο Οκσενά υπήρξε ένας από τους πρώτους πολιτικούς «εμπίστους» του Μακρόν.
Μετά τη φιλοσοφία, ο Μακρόν εισήχθη στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (Ecole Nationale d’ Administration – ENA), το «εργαστήρι παραγωγής» της ελίτ του γαλλικού κράτους, σε επίπεδο πολιτικής και οικονομίας. Υπήρξε άριστος μαθητής και για τον λόγο αυτόν κέρδισε μια θέση στη Γενική Επιθεώρηση Οικονομικών, που αποτελεί ένα σώμα κρατικών ορκωτών λογιστών.
Το deal που τον έκανε πλούσιο
Ετσι ήλθε η Rothschild και το μεγάλο deal της εισόδου της Nestle στην κινεζική αγορά που τον έκανε και πλούσιο, καθώς αποκόμισε αμοιβή σχεδόν 3 εκατ. ευρώ (το συνολικό deal έφθασε στα 12 δισ. ευρώ). Οχι μόνο όμως… Ανοιξαν και οι πόρτες της πολιτικής για τον νεαρό τραπεζίτη. Το 2012 ο Ολάντ τον έκανε αναπληρωτή προσωπάρχη του με αρμοδιότητα την οικονομία και ο Μακρόν ανέπτυξε περαιτέρω τις διασυνδέσεις του. Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», ήταν ο Μακρόν που προειδοποίησε τον νεοκλεγέντα Σοσιαλιστή πρόεδρο να μην επιβάλει φόρο 75% στα εισοδήματα άνω του 1 εκατ. ευρώ, καθώς υπήρχε ο κίνδυνος να μετατρέψει τη Γαλλία σε
«Κούβα χωρίς ήλιο». Ο Μακρόν πίστευε στην ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και ο Ολάντ τού έδωσε την ευκαιρία να προσπαθήσει αναθέτοντάς του το υπουργείο Οικονομίας. Ο πρόεδρος όμως υπαναχώρησε μπροστά στις κοινωνικές αντιδράσεις και τελικά ο Μακρόν αποφάσισε να παραιτηθεί. Στο μυαλό του όμως μπήκε και η ιδέα για μεγαλύτερα πράγματα. Φέρεται να συζήτησε εκτενώς τα επόμενα βήματά του με κορυφαία στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, όπως ο
Ζεράρ Κολόμπ και ο
Ρισάρ Φεράν, ενώ παράλληλα κινητοποίησε το ήδη ευρύ δίκτυο επαφών του. Ηταν τότε που κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να κινηθεί συμβατικά, μέσα από τους υπάρχοντες κομματικούς σχηματισμούς, αλλά υπερβατικά. Ετσι γεννήθηκε το En Marche!, στην προώθηση του οποίου έπαιξε καταλυτικό ρόλο και ο 29χρονος
Ισμαέλ Εμελιέν, προερχόμενος από την κορυφαία στη Γαλλία εταιρεία δημοσίων σχέσεων, τη Havas. Το «μήνυμα του συστήματος» υπήρξε εμφανές…
Η συνάντηση Τσίπρα – Μακρόν που δεν έγινε Η Αθήνα έχει επενδύσει αρκετά στο πρόσωπο του Εμανουέλ Μακρόν. Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα θεωρεί ότι ο νέος πρόεδρος θα μπορούσε να είναι πιο δυναμικός σε ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα, όπως το χρέος αλλά και πιθανές αλλαγές στην ΕΕ.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Μακρόν, ερωτηθείς για το ελληνικό χρέος, είπε: «Δεν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής σε μια σταθερή κοινωνία και οικονομία στο ευρώ με το σημερινό επίπεδο χρέους. Είμαι υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Αλλά είναι ένα πράγμα να έχω αυτή τη θέση και άλλο είναι να επιτύχω μια συλλογική απόφαση. Θα χρειαστεί να αναλάβω έναν αγώνα. Θα τον αναλάβω γιατί είναι αναπόφευκτος και γιατί θα μας ξαναέδινε συλλογική αξιοπιστία».
Προς το παρόν πάντως, θέση στον αγώνα του ελληνικού χρέους έχει αναλάβει η Rothschild ως σύμβουλος του Ελληνικού Δημοσίου. Ηταν μια κίνηση που αρχικά πέρασε απαρατήρητη αλλά εκρίθη από σημαντικούς παράγοντες ότι θα βοηθούσε την ελληνική υπόθεση. Η μεγάλη γαλλική τράπεζα θεωρείται από ανθρώπους που ξέρουν ως ο καλύτερος δίαυλος της Αθήνας με τον νέο πρόεδρο. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Ιανουάριο, η μετάβαση του κ. Τσίπρα από τη Λισαβόνα στο Παρίσι για να συναντηθεί με στελέχη της Rothschild είχε αποτελέσει αντικείμενο σφοδρής αντιπαράθεσης.
Υπάρχει πάντως ένα στοιχείο που δεν είναι ευρέως γνωστό. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, σε εκείνο το ταξίδι είχε σχεδόν συμφωνηθεί να υπάρξει μια πρώτη συνάντηση των κ.κ. Τσίπρα – Μακρόν. Αυτό δεν κατέστη δυνατό, κυρίως λόγω του βεβαρημένου προγράμματος του, τότε υποψήφιου, προέδρου.
Το σενάριο μιας «γκωλικής υπέρβασης»
Πού μπορεί να κατατάξει κανείς τον Μακρόν; Ορισμένοι θεωρούν ότι είναι «σοσιαλφιλελεύθερος» (με την αγγλοσαξονική έννοια του όρου), άλλοι τον τοποθετούν πιο κοντά στο σκανδιναβικό μοντέλο κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης, διάσημο πλέον από τον όρο flexicurity (ευέλικτη ασφάλεια). Αυτό δεν σημαίνει ότι αγνοεί τη σημασία της εθνικής ταυτότητας για τους Γάλλους. Προσπαθώντας να υπερβεί την κριτική της Μαρίν Λεπέν ότι θέλει να παραδώσει τη χώρα στην ΕΕ, τόνισε ότι είναι λάθος να συγχέονται η κυριαρχία και ο εθνικισμός. «Οι αληθινοί «κυρίαρχοι» είναι οι φιλοευρωπαίοι» επαναλάμβανε. Ηδη δε από την εποχή της προσπάθειας να περάσει τον νόμο που πήρε το όνομά του για την απελευθέρωση της αγοράς έλεγε: «Υπόσχομαι μία επανάσταση του συστήματος». Δεν κρίνεται άλλωστε τυχαίο ότι αυτός είναι και ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του: «Επανάσταση».
Οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν ότι «είναι τα πάντα και τίποτα». Ωστόσο, ο νέος πρόεδρος κινείται σε μια γραμμή υπέρβασης των παραδοσιακών πολιτικών διαχωρισμών. Μοιάζει να θέλει να διεμβολίσει την Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία από το Κέντρο, χωρίς φυσικά να μπορεί να προβλέψει κανείς αν αυτή θα διατηρηθεί ή ένα νέο σχήμα θα τη διαδεχθεί. Κάποιοι θυμίζουν ότι όταν η Τέταρτη Δημοκρατία «στόμωσε», σημειώθηκε μία αλλαγή καθεστώτος. Ηδη, ο Μακρόν επέλεξε έναν διαφορετικό τρόπο να ανέλθει στην προεδρία, ηγήθηκε ενός κινήματος που τώρα επιδιώκεται να μεταμορφωθεί σε κόμμα (με το ξεκάθαρο όνομα La Republique en Marche). Πίσω δε από την επιλογή αυτή κρύβεται η δουλειά της εταιρείας Liegey, Muller, Pons (LMP), της πρώτης startup εταιρείας εκλογικής στρατηγικής στην Ευρώπη που έχει πάρει το όνομά της από τα ονόματα των τριών ιδρυτών της. Αυτή η εταιρεία έστειλε έναν «στρατό» 4.000 ατόμων να μοιράσουν 25.000 ερωτηματολόγια ώστε να συλλέξουν τις προτιμήσεις της κοινής γνώμης και να διαμορφωθεί η εκλογική πλατφόρμα του En Marche!
Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί με τις παραδοσιακές πολιτικές παρατάξεις στη Γαλλία. Θα επιδιώξουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους, θα ενώσουν τις δυνάμεις του με τον Μακρόν ή ο νέος πρόεδρος θα κινηθεί ανεξάρτητα από αυτές, ευελπιστώντας ότι η προσωπική του έλξη θα λειτουργήσει διαλυτικά προς αυτές;
Θεωρητικά, ο Μακρόν θα διεμβολίσει ευκολότερα τους Σοσιαλιστές που βρίσκονται σε αποσύνθεση λόγω της καταστροφικής θητείας του Ολάντ αλλά και της απόλυτης αποτυχίας του προεδρικού τους υποψηφίου Μπενουά Αμόν. Στελέχη όπως ο Μανουέλ Βαλς έσπευσαν να… προθυμοποιηθούν για συνεργασία, αλλά ο Μακρόν έκρινε ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν είχε και τόσα να συνεισφέρει. Από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, πιο κοντά στον Μακρόν φαίνεται να είναι ο Ζαν-Ιβ Λε Ντριαν, ο υπουργός Αμυνας του κ. Ολάντ.
Ορισμένοι πολιτικοί της Δεξιάς (Les Republicaines), όπως ο Μπρινό Λεμέρ, κοιτούν προς τη συμμετοχή τους σε μία «προεδρική πλειοψηφία» εν όψει των βουλευτικών εκλογών (11 και 18 Ιουνίου). Σε ανάλογη γραμμή κινείται και ο Αλέν Ζιπέ. Ο προσωρινός ηγέτης των Ρεπουμπλικανών, ο Φρανσουά Μπαρουέν, σκέπτεται διαφορετικά: θέλει το κόμμα του να διασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία ώστε ο ίδιος να γίνει πρωθυπουργός – αν και ο Μακρόν έχει πει ότι θα επιλέξει πρόσωπο για το αξίωμα αυτό αμέσως μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του.
Η λογική Μπαρουέν δεν είναι απόλυτα λανθασμένη: αν οι Ρεπουμπλικανοί απορροφηθούν από τον Μακρόν, τότε θα μείνει στα δεξιά του πολιτικού φάσματος χώρος για το Εθνικό Μέτωπο. Ο Μακρόν πάντως φέρεται, σύμφωνα με ορισμένες φήμες, να κινείται προς την επιλογή για το αξίωμα του πρωθυπουργού του Εντουάρ Φιλίπ, του 46χρονου δημάρχου της Χάβρης – αν και τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται σίγουρο μέχρι να ανακοινωθεί. Ο Φιλίπ ανήκει στην ομάδα του Αλέν Ζιπέ. Μια τέτοια κίνηση μάλλον θα διαιρούσε τη δεξιά παράταξη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
