Είναι παντού γύρω μας, χθες εκείνοι, σήμερα αυτοί, αύριο άλλοι, από την ανεργία της ιδιωτικής αγοράς στην ανακύκλωση της ανεργίας στο Δημόσιο.
Κατακερματισμένοι εργασιακά, εργαζόμενοι μέσα από προγράμματα και με ελαστικές μορφές εργασίας, σε υπουργεία, αποκεντρωμένες διοικήσεις, ΟΤΑ Α΄ και Β΄ Βαθμού, σε εποπτευόμενους φορείς τους αλλά και σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.
Τις μέρες αυτές η επικαιρότητα εστίασε δραματικά στους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου των δήμων, κυρίως στην καθαριότητα, αλλά όχι μόνο, για τους οποίους, αν και καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, είναι ακόμα κλειστός ο δρόμος της μονιμοποίησής τους, παρά τις κυβερνητικές υποσχέσεις.
Τους έφερε στο προσκήνιο η απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίνεται αντισυνταγματική η παράταση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, κυρίως από το 2015 και μετά. Βέβαια οι κορόνες της αξιωματικής αντιπολίτευσης μοιάζουν «μπαταριές στον αέρα», μια και η πολιτική της ομνύει στο μειωμένο προσωπικό στο Δημόσιο ενώ οι προηγούμενες κυβερνήσεις και τα μνημόνια συντηρούν εδώ και έξι χρόνια την απαγόρευση μόνιμων προσλήψεων στους ΟΤΑ για το εργατοτεχνικό προσωπικό υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Η κυβέρνηση είναι εν αναμονή. Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Πάνος Σκουρλέτης περιμένει να εκδοθεί επίσημα μαζί με το σκεπτικό της η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ώστε με γνώμονα τα όσα αυτή θα ορίζει να φέρει νομοθετική ρύθμιση με την οποία να εξασφαλιστεί η πληρωμή δεδουλευμένων.
Ωστόσο υπάρχει και κάτι ακόμα κρίσιμο, που περιπλέκει την υπόθεση ή, σωστότερα, διευρύνει τον κύκλο των «χαμένων συμβασιούχων».
Μέχρι σήμερα οι μνημονιακές συμφωνίες είχαν βάλει πάγο στις προσλήψεις κατ’ έτος για μόνιμο προσωπικό στο Δημόσιο (μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις το 2016, μία προς τέσσερις το 2017, μία προς τρεις το 2018). Τώρα, με την πρόσφατη τεχνική συμφωνία, μπαίνει πλαφόν και στις προσλήψεις συμβασιούχων!
Στα κιτάπια της δημόσιας διοίκησης ως έκτακτο προσωπικό καταγράφονται όλοι οι συμβασιούχοι εφόσον έχουν σύμβαση ορισμένου χρόνου, έργου ή είναι ωρομίσθιοι σε φορείς οι οποίοι είτε επιβαρύνουν τον τακτικό προϋπολογισμό είτε έχουν υποχρέωση πληρωμής τους μέσω της Ενιαίας Αρχής Πληρωμής.
Εχει σημασία, κι ας είναι ενδεχομένως κουραστική η παράθεση αριθμών, να ξεδιπλώσουμε τα στοιχεία σχετικά με το πόσοι είναι και σε ποιες κατηγορίες ανήκουν οι λεγόμενοι εποχικοί ή έκτακτοι σε όλο το Δημόσιο. Σύμφωνα με την απογραφή στο Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού του Δημοσίου, το έκτακτο προσωπικό, δηλαδή το προσωπικό με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, σύμβαση έργου, ωρομίσθιοι, τον Δεκέμβριο του 2016 ήταν 68.972 εκτός Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) –49.448 σε φορείς χρηματοδοτούμενους από τον κρατικό προϋπολογισμό και 19.524 προσληφθέντες για συγχρηματοδοτούμενα και αυτοχρηματοδοτούμενα προγράμματα -, ενώ εντός ΝΠΙΔ ήταν 11.433. Επομένως ο συνολικός αριθμός συμβασιούχων στο Δημόσιο πέρυσι ήταν περίπου 80.000, χωρίς να υπολογίζονται οι 17.512 έκτακτοι ειδικών λογαριασμών κονδυλίων έρευνας, μετακλητοί, αιρετοί, μέλη ΔΣ, λοιπές ειδικές κατηγορίες.
Ο μνημονιακός «κόφτης»
Ποιους συμβασιούχους από το σύνολο αυτό αφοράη νέα συμφωνία με τους εκπροσώπους των δανειστών με την οποία καθορίζεται ανώτατο όριο προσλήψεων συμβασιούχων; Μόνο το έκτακτο προσωπικό (ορισμένου χρόνου – συμβάσεις έργου – ωρομίσθιοι) σε υπουργεία, αποκεντρωμένες διοικήσεις, ΟΤΑ Α’ και Β’ Βαθμού, σε εποπτευόμενους φορείς τους αλλά και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου που χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Εκ προοιμίου οι δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης για πλαφόν στις συμβάσεις δεν αφορά ούτε τους συμβασιούχους που προσλαμβάνονται στο πλαίσιο χρηματοδοτούμενων από ευρωπαϊκά ταμεία (κοινοτικά, ΕΣΠΑ) και αυτοχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και έτσι δεν επιβαρύνουν τον τακτικό προϋπολογισμό ούτε τους συμβασιούχους σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.
Μια εξαίρεση-κόμβος
Οπως εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» στέλεχος του επιτελείου της κυρίας Ολγας Γεροβασίλη, σημείο αναφοράς τίθεται ο μέσος όρος του αριθμού των συμβάσεων έκτακτου προσωπικού εκτός ΝΠΙΔ κατά το 2016, δηλαδή περίπου 47.580 συμβασιούχοι. Στη συμφωνία σημειώνεται ότι ο μέσος όρος αυτών των συμβάσεων για το 2017 και το 2018 θα παραμείνει αμετάβλητος σε σχέση με τον μέσο όρο του 2016. Ο μαγικός αριθμός – μέσος όρος (47.580 συμβασιούχοι) διαμορφώνεται με βάση τη διακύμανση κατά το δωδεκάμηνο της περασμένης χρονιάς –οι λιγότεροι συμβασιούχοι καταγράφονται κατά σειρά τον Αύγουστο (41.611), τον Ιούλιο (42.485), τον Σεπτέμβριο (42.505), τον Ιούνιο (44.115), τον Οκτώβριο (46.301), τον Νοέμβριο (47.984), ενώ κατά τι περισσότεροι τον Ιανουάριο και τον Δεκέμβριο (49.478 και 49.448 αντίστοιχα) και οι πιο πολλοί το τετράμηνο Φεβρουάριος (50.538), Μάρτιος (51.053), Απρίλιος (52.875), Μάιος (52.609). Υπάρχει και μια ρητή εξαίρεση στη συμφωνία με τους δανειστές για τις συμβάσεις εργασίας στο Δημόσιο: ότι το πλαφόν για τους συμβασιούχους την ερχόμενη διετία δεν αφορά το Προσφυγικό και τις κατεπείγουσες έκτακτες ανάγκες, όπως φυσικές καταστροφές κ.ά. Κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος μιλώντας στο «Βήμα» χαρακτηρίζει την εξαίρεση αυτή «νίκη πολιτική», υπό την έννοια ότι θα υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης αναγκών σε έκτακτες συνθήκες και δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν. Είναι εμφανές ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών, μετά τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης για μη αξιοκρατικές προσλήψεις συμβασιούχων και δημιουργία «κομματικού στρατού», έσπευσαν να παρέμβουν με «κόφτη». Επικεντρώθηκαν στο τμήμα των συμβασιούχων που επιβαρύνει τον προϋπολογισμό, ενδιαφερόμενοι για σταθερή δημοσιονομική εξίσωση… Αλλωστε, η πολιτική της ΕΕ ευνοεί τις ελαστικές μορφές εργασίας και κάθε άλλο παρά σχέση έχει με το αίτημα για μόνιμη και σταθερή δουλειά…
Το κυβερνητικό σχέδιο υπό δαμόκλειο σπάθη
Από την ερχόμενη Δευτέρα ξεκινούν με εντατικό ρυθμό συσκέψεις επί συσκέψεων στο υπουργείο Εσωτερικών, με τον κ. Σκουρλέτη να διαβεβαιώνει ότι με νομοθετική πρωτοβουλία θα επιλυθεί οριστικά το θέμα των συμβασιούχων ορισμένου χρόνου ή έργου στον δημόσιο τομέα, «με απόλυτο σεβασμό τόσο στο Σύνταγμα όσο και στην ενωσιακή νομοθεσία».
Η άρση των εμποδίων για την πληρωμή των δεδουλευμένων είναι το ένα σκέλος του ζητήματος για όσους με ανανεούμενες συμβάσεις συμπλήρωσαν 24μηνο κυρίως στους ΟΤΑ. Παράλληλα όμως μείζον είναι το πρόβλημα των ανθρώπων που μένουν εγκλωβισμένοι, χωρίς να μπορεί να γίνει αυτόματη μονιμοποίηση, καθώς προσκρούει σε θέματα του Συντάγματος.
Η χαρτογράφηση όσων καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες έχει ξεκινήσει, μέσα από μια δεξαμενή περίπου 30.000 συμβασιούχων. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται το σενάριο να γίνει «κλειστός» διαγωνισμός με διαδικασίες ΑΣΕΠ για τη στοχευμένη πρόσληψη ειδικά συμβασιούχων που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, με δεδομένο ότι υπάρχει συνταγματικό κώλυμα για τη μονιμοποίηση. Αυτό το σενάριο όμως παρουσιάζει προβλήματα νομικής φύσεως. Ειδικοί επιστήμονες στο ηγετικό επιτελείο του υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης στη δημόσια διοίκηση προκρίνουν ως πιο σωστό να γίνει ανοιχτός διαγωνισμός ΑΣΕΠ, απλώς με ισχυρή πριμοδότησή τους μέσω μορίων προϋπηρεσίας. Ιδωμεν.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
