Ο αμερικανός πρεσβευτής

Στο τέλος του 19ου αιώνα οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν ακόμη υπερδύναμη. Ανοίγονταν όμως στον κόσμο. Το 1893, με απόφαση του προέδρου Κλίβελαντ διορίζεται πρεσβευτής στην Ελλάδα, στη Ρουμανία και στη Σερβία, με έδρα την Αθήνα, ο Εμπεν Αλεξάντερ, ελληνιστής, απόφοιτος του Γέιλ, καθηγητής ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, στο Τσάπελ Χιλ, από το 1886. Η ελληνομάθειά του ήταν το βασικό κριτήριο για να διοριστεί πρεσβευτής. Εμεινε στην Αθήνα έως το 1897. Μετά το τέλος της θητείας του επέστρεψε στη Βόρεια Καρολίνα και στη θέση του στο Πανεπιστήμιο. Ο Αλεξάντερ ήταν από τους πρωτεργάτες της αναβίωσης των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, που ήταν οι πρώτοι διεθνείς αγώνες στην Ιστορία. Ανέπτυξε μεγάλο δίκτυο σχέσεων στην ελληνική πρωτεύουσα και βοήθησε να έρθουν στην Αθήνα αθλητικές ομάδες και αθλητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως πανεπιστημιακές ομάδες, όπως αυτή του Πρίνστον. Το αρχείο του, στο Τσάπελ Χιλ, που είδα αυτές τις ημέρες, στο πλαίσιο μιας έρευνάς μου σε αμερικανικά αρχεία για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και την αλλαγή παραδείγματος στη δημοσιογραφία και στα Μέσα, αποτελεί μια πολύτιμη πηγή για την Ελλάδα αυτής της εποχής αλλά και για την Αθήνα.

Με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 η Αθήνα αποκτά για πρώτη φορά visibility, με τη σύγχρονη έννοια, καθώς γίνεται θέμα στα Μέσα όχι γι’ αυτό που ήταν (αρχαιότητα) αλλά γι’ αυτό που είναι (σύγχρονη πόλη). Για πρώτη φορά η περιγραφή της πόλης δεν γίνεται από τη σκοπιά του περιηγητή αλλά από τη σκοπιά του δημοσιογράφου ή του φωτογράφου – εικονογράφου που έρχονται στην Αθήνα ως απεσταλμένοι περιοδικών και εφημερίδων. Πρόκειται για τομή που αλλάζει εντελώς την πρόσληψη της πόλης. Το βλέπουμε πολύ καθαρά αυτό στις φωτογραφίες που βρήκα στο αρχείο του Εμπεν Αλεξάντερ. Η σύγχρονη πόλη. Φυσικά και οι αρχαιότητες –όχι όμως εξιδανικευμένες αλλά ενταγμένες στη σύγχρονη πόλη. Αλλά το πιο γοητευτικό στοιχείο στο αρχείο αυτό είναι οι επισκεπτήριες κάρτες (calling cards). Ο Αλεξάντερ είχε διατηρήσει κάρτες από επιφανείς επισκέπτες, μια ατέλειωτη σειρά ειδικών απεσταλμένων ευρωπαϊκών χωρών, πριγκίπων και άλλων celebrities της εποχής, ονόματα-μαρτυρίες μιας νέου τύπου κοινωνικότητας.