Τα βιολιά που κατασκεύασε τον 17ο και τον 18ο αιώνα η ιταλική οικογένεια Στραντιβάρι έχουν ασφαλώς τη φήμη (και την πανάκριβη τιμή), αλλά τελικά οι ακροατές προτιμούν σαφώς τον ήχο των σύγχρονων βιολιών. Αυτό έδειξαν «τυφλά» τεστ ακρόασης που πραγματοποίησαν επιστήμονες στη Γαλλία και στις ΗΠΑ.
Προηγούμενα «τυφλά» τεστ (στα οποία ο ακροατής δεν γνωρίζει από τι είδους όργανο προέρχεται η μουσική) είχαν διαπιστώσει ότι ακόμη και έμπειροι βιολιστές όχι μόνο αδυνατούσαν σε μεγάλο βαθμό να διακρίνουν τα νέα βιολιά από τα παλιά όπως τα Στραντιβάριους, αλλά επιπλέον προτιμούσαν οι ίδιοι να παίζουν με τα σύγχρονα βιολιά και όχι με τα παλιά.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές, με επικεφαλής την ειδική στην ακουστική Κλαούντια Φριτζ του Πανεπιστημίου Πιέρ και Μαρί Κιουρί του Παρισιού και του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, «Proceedings of National Academy of Sciences» (PNAS), πραγματοποίησαν δύο πειράματα ακρόασης σε δύο αίθουσες συναυλιών, μία στο Παρίσι (300 θέσεων) και μία στη Νέα Υόρκη (860 θέσεων).
Τα ακουστικά πειράματα
Στο πρώτο πείραμα πήραν μέρος 55 ακροατές με μουσική παιδεία και στο δεύτερο 82 ακροατές εξίσου γνώστες της κλασσικής μουσικής. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακούσουν μουσική από τρία σύγχρονα βιολιά και από τρία παραδοσιακά βιολιά Στραντιβάριους, τα οποία έπαιζαν σολίστες πίσω από μία κουρτίνα, με ή χωρίς συνοδεία ορχήστρας.
‘Ασχετα με το βαθμό μουσικής εμπειρίας, οι ακροατές έδειξαν σαφή προτίμηση στα νέα όργανα και βρήκαν ότι αυτά αποδίδουν καλύτερα τον ήχο σε μια κλειστή αίθουσα μουσικής, σε σχέση με τα παλιά βιολιά. Πάνω από τα δύο τρίτα των ίδιων των μουσικών που έπαιζαν τα βιολιά, είχαν επίσης την ίδια με τους ακροατές αίσθηση για καλύτερη προβολή του ήχου στο χώρο από τα σύγχρονα όργανα.
«Η πίστη στις σχεδόν θαυματουργές ιδιότητες των παλιών ιταλικών βιολιών έχει σαγηνεύσει τον κόσμο του βιολιού επί αιώνες», ανέφεραν οι ερευνητές, αλλά τόνισαν ότι, μετά και τη νέα μελέτη, είναι ώρα να απομυθοποιηθούν οι υπερβολές για την αξία τους.
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι οι μουσικοί μάλλον θα βγουν ωφελημένοι σε «οντισιόν» και μουσικούς διαγωνισμούς, αν χρησιμοποιούν σύγχρονα όργανα, παρά τη διαδεδομένη αντίληψη ότι θα κερδίσουν «πόντους» από τη χρήση των παλιών και πανάκριβων φημισμένων οργάνων (η τιμή των οποίων – μερικές φορές της τάξης των αρκετών εκατομμυρίων ευρώ – είναι απλησίαστη για τους περισσότερους μουσικούς).
Από την άλλη, η σχέση ενός μουσικού με το όργανό του μπορεί να είναι βαθιά προσωπική και αναντικατάστατη. Όταν το 2010 η διεξιοτέχνης του βιολιού Nοτιοκορεάτισα Μιν Κιμ έπεσε θύμα κλοπής του «Στραντιβάριούς» της, σταμάτησε να παίζει για ένα διάστημα και έπεσε σε κατάθλιψη.
Συν το γεγονός ότι, όπως έχουν δείξει και τα τεστ γευσιγνωσίας στα κρασιά, ένα κρασί φαίνεται πιο ωραίο σε όποιον το πίνει, αν ξέρει ότι είναι πανάκριβο…
