Διαβάζω τη νέα βιογραφία του αμερικανού ποιητή Ρόμπερτ Λόουελ από την Κέι Ρέντφιλντ Τζέιμισον, καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Τζονς Χόπκινς και επίτιμη καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Σεντ Αντριους της Σκωτίας. Ο Λόουελ είναι μεγάλο κεφάλαιο στην αμερικανική ποίηση του 20ού αιώνα και επιπλέον ένας λογοτεχνικός μύθος. Ο τίτλος της βιογραφίας, που αποθεώνεται στην Αμερική και βρίσκεται αυτόν τον καιρό στις βιτρίνες όλων των βιβλιοπωλείων, είναι δηλωτικός της προσέγγισης που επιχειρεί η συγγραφέας: «Setting the River on Fire: A Study of Genius, Mania and Character». Η ζωή του ποιητή μέσα από το πρίσμα της ψυχικής ασθένειας. Αλλά και το έργο του ποιητή μέσα από το πρίσμα της ψυχικής ασθένειας. Η Τζέιμισον, που είναι και η ίδια μανιοκαταθλιπτική (έχει περιγράψει την εμπειρία της σε αυτοβιογραφικό βιβλίο της), αφηγείται συναρπαστικά τη ζωή του ποιητή αλλά και της οικογένειάς του, για να δείξει την κληρονομικότητα της ψυχικής ασθένειας. Και συνδέει απόλυτα το έργο του Λόουελ (ποίηση και πεζό) με τη ζωή αυτή.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η βιογραφία είναι βασικό ερμηνευτικό κλειδί για ένα έργο. Αλλά μπορεί το έργο να ταυτίζεται απόλυτα με τη βιογραφία; Διαβάζω παράλληλα το δοκίμιο του κριτικού Αλφρεντ Καζίν «Writing was Everything», που στηρίζεται σε σειρά διαλέξεών του στο Χάρβαρντ, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 –ένα βιβλίο που θα έπρεπε να μεταφραστεί στα ελληνικά. Για να δείξει ο Καζίν ότι στην αμερικανική ακαδημαϊκή κοινότητα το βάρος έχει μετατοπιστεί από τη δημιουργία στην κριτική, αναφέρει το παράδειγμα μιας συνεδρίας (στο συνέδριο της Modern Language Association, τo 1989) που είχε τίτλο «Η Μούσα του Αυνανισμού». Εκεί η ποίηση της Εμιλι Ντίκινσον παρουσιάστηκε ως μια κωδικοποίηση εικόνων κλειτοριδικού αυνανισμού, οι κάλυκες των λουλουδιών ως τα κρυμμένα μηνύματα, σε μια εποχή πατριαρχικού πουριτανισμού. Είναι γοητευτικά όλα αυτά. Αλλά ως ένθερμος υποστηρικτής της βιογραφίας, θα συμφωνήσω με τον Καζίν: «Ο σκοπός της λογοτεχνίας ήταν πάντα να μας συμφιλιώσει με τη ζωή, δείχνοντάς μας ότι η ζωή δεν περιορίζεται στα πραγματικά δεδομένα της ύπαρξης».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
