Η όπερα ταιριάζει στο καλοκαίρι

Παγκόσμιες πρεμιέρες, πολυαναμενόμενες επιστροφές, αναπάντεχες συνεργασίες, ανατρεπτικά ανεβάσματα. Στους παραπάνω άξονες «χτίζονται» οι πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις όπερας του εφετινού καλοκαιριού έτσι όπως φιγουράρουν στο πρόγραμμα των μεγάλων θερινών φεστιβάλ. Στην προσπάθειά τους να αντεπεξέλθουν στην πρόκληση του ανταγωνισμού, δημιουργοί και διοικητικοί παράγοντες εξαντλούν φαντασία και πρωτοτυπία, διευρύνοντας φυσικά και τις οικονομικές τους δυνατότητες. Κι αν όλα αυτά μοιάζουν για εμάς πολύ μακρινά, ειδικά τα τελευταία χρόνια, μια σύντομη –νοερή έστω –περιήγηση μπορεί να αποβεί χρήσιμη στους φίλους του λυρικού θεάτρου και όχι μόνο. Αλλωστε, σε πολλές περιπτώσεις το Διαδίκτυο δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσει κανείς μια παράσταση λίγο, μόλις, καιρό μετά την πρεμιέρα…

Οταν ανακοινώθηκε η πρώτη συνεργασία του Ρικάρντο Μούτι με την Αννα Νετρέμπκο στη «Μανόν Λεσκό» του Πουτσίνι το 2014 στη Ρώμη, δεν ήταν λίγοι όσοι την υποδέχθηκαν με σκεπτικισμό. Πώς θα κατάφερναν άραγε να συνυπάρξουν δύο τόσο λαμπεροί σταρ με εκρηκτικό ταμπεραμέντο; Τελικά, η σύμπραξη του διάσημου ιταλού αρχιμουσικού με τη ρωσίδα ντίβα απεδείχθη άκρως επιτυχημένη, με τη δεύτερη να εκφράζει δημοσίως την επιθυμία της να επαναληφθεί στο μέλλον. Αλλωστε, στις πρόβες της παραγωγής εκείνης γνώρισε και τον νυν σύζυγό της, τον αζέρο τενόρο Γιουσίφ Εϊβάζοφ…

Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν η νέα συνεργασία του Μούτι με τη Νετρέμπκο στην «Αΐντα» του Βέρντι αποτελεί το γεγονός της χρονιάς στο εφετινό φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ. Η πρεμιέρα θα δοθεί στις 6 Αυγούστου, ενώ τα εισιτήρια για τις επτά, συνολικά, παραστάσεις που έχουν προγραμματιστεί έχουν ήδη εξαντληθεί. Η εν λόγω παραγωγή σηματοδοτεί την επιστροφή του Ρικάρντο Μούτι στην οπερατική σκηνή του Σάλτσμπουργκ ύστερα από εξάχρονη απουσία, στη διάρκεια της οποίας διηύθυνε μόνο συναυλίες. Ο λόγος που δέχθηκε να επιστρέψει, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η Ιρανή, εγκατεστημένη στη Νέα Υόρκη, Σιρίν Νεσχάτ, η οποία υπογράφει τη σκηνοθεσία, έχοντας ήδη μια επιτυχημένη καριέρα στον κινηματογράφο, στο βίντεο και στη φωτογραφία. Η κοινωνικοπολιτική της οπτική προσθέτει αναμφίβολα στον πολυαναμενόμενο χαρακτήρα της παραγωγής…

Η «Πολιορκία της Κορίνθου» στο Πέζαρο

Η ανατρεπτική καταλανική ομάδα La Fura dels Baus –γνωστή και στη χώρα μας –υπογράφει τη σκηνοθεσία της όπερας «Η πολιορκία της Κορίνθου» που κάνει πρεμιέρα στις 10 Αυγούστου στο Φεστιβάλ Ροσίνι του Πέζαρο. Συνδυάζοντας μουσική, χορό και φανταστικά σκηνικά εφέ, η ομάδα αναζητεί νέους τρόπους έκφρασης έχοντας ήδη στο ενεργητικό της πολλές παραστάσεις όπερας οι οποίες έχουν προκαλέσει συζητήσεις. Ανάμεσά τους, η επική Τετραλογία του Βάγκνερ υπό τον βετεράνο αρχιμουσικό Ζούμπιν Μέτα στη Βαλένθια, αλλά και ο επίσης βαγκνερικός «Ταγχόιζερ» στη Σκάλα του Μιλάνου.

Στη νέα παραγωγή της «Πολιορκίας της Κορίνθου» την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης έχει ο Ρομπέρτο Αμπάντο, ενώ ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ξεχωρίζει το όνομα της γεωργιανής σοπράνο Νίνο Μασάιτζε στον ρόλο της Παμίρα.

Ο «Μωυσής στην Αίγυπτο» στο Μπρέγκεντζ

Η συνεργασία της ολλανδής σκηνοθέτριας Λότε ντε Μπέερ με τη θεατρική ομάδα Hotel Modern στη νέα παραγωγή της όπερας του Ροσίνι «Ο Μωυσής στην Αίγυπτο» που κάνει πρεμιέρα στις 20 Ιουλίου στο διάσημο φεστιβάλ του Μπρέγκεντζ αποτελώντας συμπαραγωγή με την Οπερα της Κολονίας, προκαλεί ενδιαφέρον. Οι εξαιρετικά συγκινητικές παραστάσεις τους «Ο Μεγάλος Πόλεμος» και «Κατασκήνωση» έχουν περιοδεύσει ευρέως με μεγάλη επιτυχία. Εχοντας ως έδρα το Ρότερνταμ, οι Hotel Modern χρησιμοποιούν κινηματογραφημένα αντικείμενα και μαριονέτες προκειμένου να «ζωντανέψουν» τη βιβλική ιστορία στη σκηνή του Μπρέγκεντζ. Ο σκηνογράφος Χέρμαν Χέλε, μέλος του γκρουπ, δηλώνει ότι εξακολουθεί να εκπλήσσεται με τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν οι Hotel Modern: «Φτιάχνεις κάτι με τα χέρια σου μπροστά από την κάμερα και παρακολουθείς την πορεία της κατασκευής. Με αυτόν τον τρόπο ανακαλύψαμε ότι μπορείς να φτιάξεις πολύ ρεαλιστικές σκηνές αξιοποιώντας πολύ απλά αντικείμενα…». Ο ιταλός –γεννημένος στην Ισπανία –αρχιμουσικός Ενρίκε Ματσόλα διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης, ενώ τα σκηνικά υπογράφει ο Κρίστοφ Χέτσερ, γνωστός από τη συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Στέφαν Χερχάιμ στα «Παραμύθια του Χόφμαν» που παρουσιάστηκαν την περασμένη χρονιά στο Μπρέγκεντζ.

«Αμλετ» στο Γκλάιντμπερν

«Πώς μετατρέπεις το διασημότερο θεατρικό έργο σε όπερα;». Το παραπάνω ερώτημα βασάνισε τον αυστραλό συνθέτη Μπρετ Ντιν εν όψει της εφετινής παγκόσμιας πρεμιέρας της όπεράς του «Αμλετ» στο βρετανικό φεστιβάλ του Γκλάιντμπερν, στις 11 Ιουνίου. «Οταν είδα αυτό το τεράστιο βουνό μπροστά μου, πανικοβλήθηκα» παραδέχθηκε ο ίδιος σε συνέντευξή του πριν από λίγο καιρό. Συνεχίζοντας, ο συνθέτης δήλωσε πως αυτή η οποία τον διευκόλυνε ήταν η σύζυγός του Χέδερ. «Μου ζήτησε να σκεφθώ ποια θα ήταν η αντίδραση του ίδιου του Σαίξπηρ. Ημουν σίγουρος ότι αυτό που θα μου έλεγε ήταν να το τολμήσω…».

Σε κάθε περίπτωση το εγχείρημα αποδείχθηκε πραγματική πρόκληση. Από κοινού με τον λιμπρετίστα του διάβασαν δυνατά ο ένας τον άλλο το σαιξπηρικό κείμενο σε διαφορετικές εκδοχές. Η διαδικασία αυτή τούς πήρε πέντε ώρες ώσπου να καταλήξουν στις πέντε κορυφαίες στιγμές. Σύντομα η οπτική του Ντιν ξεκαθάρισε: «Το έργο έπρεπε να παραμείνει οικογενειακό δράμα –όλα έπρεπε να εκφραστούν μέσα από τα τραύματα και τις δυσλειτουργίες της οικογένειας του Αμλετ» δηλώνει. Ο συνθέτης παραδέχεται πάντα πως μεγάλη βοήθεια του προσέφερε μια επισήμανση του διάσημου βρετανού αρχιμουσικού Σάιμον Ρατλ: «»Θυμήσου το μεγάλο διάλειμμα και το γεγονός ότι η δεύτερη πράξη είναι συντομότερη από την πρώτη». Αυτό έδωσε σχήμα στην όπερα. Το τελευταίο που θα ήθελα να συμβεί είναι να αποκοιμηθούν οι θεατές ύστερα από ένα ποτήρι κρασί στο διάλειμμα…».

Oι «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης» στο Μπαϊρόιτ

Οταν η Καταρίνα Βάγκνερ, διευθύντρια του βαγκνερικού Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, πρότεινε στον εβραϊκής καταγωγής αυστραλό σκηνοθέτη Μπάρι Κόσκι να αναλάβει τους «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης», ο ίδιος στάθηκε διστακτικός. Είχε ήδη σκηνοθετήσει οκτώ βαγκνερικές παραγωγές και θεωρούσε πως είχε κλείσει τους λογαριασμούς του με τον συνθέτη. Τελικά επείσθη και σύμφωνα με τις δηλώσεις του ετοιμάζει μια ανατρεπτική παραγωγή η οποία θα κάνει πρεμιέρα στις 25 Ιουλίου, σηματοδοτώντας παράλληλα την έναρξη του Φεστιβάλ. Το γεγονός ότι η διοργάνωση προσφέρει κάθε χρόνο «τροφή» για συζητήσεις, αντεγκλήσεις και σκάνδαλα, αλλά και η εβραϊκή καταγωγή του 50χρονου σκηνοθέτη, καλλιτεχνικού διευθυντή της Komische Oper του Βερολίνου, επιτείνουν τον πολυαναμενόμενο χαρακτήρα της παραγωγής…