Ερικα ντε λα Γκάρτσα: «Η Βενεζουέλα δεν μπορεί να θεωρείται μια λειτουργική δημοκρατία»

«Κατά τη γνώμη μου η κρίση της Βενεζουέλας δεν σημειώθηκε μέσα σε μία νύχτα, ενώ η επίλυσή της θα είναικάθε άλλο παρά εύκολη. Η κυβέρνηση Μαδούρο αναμένει την άνοδο της τιμής του πετρελαίου έτσι ώστε να αυξηθεί και η απαραίτητη για τη χώρα ρευστότητα. Η PDVSA ωστόσο, η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία, κύρια πηγή εισοδημάτων και συναλλάγματος, έχει μειωμένα επίπεδα παραγωγής ήδη πριν από την έναρξη της πτώσης των τιμών. Είναι στενάχωρο να βλέπει κανείς τη χώρα με τα μεγαλύτερα καταγεγραμμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο να είναι αντιμέτωπη με μια τόσο σκληρή πραγματικότητα, με τους πολίτες να μην έχουν να φάνε εξαιτίας της εφαρμογής αποτυχημένων πολιτικών και κακοδιαχείρισης από την πλευρά της κυβέρνησης. Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις του εν λόγω γεγονότος θα απασχολούν τη χώρα για αρκετά χρόνια. Τα καλά νέα είναι ότι τα αποθέματα πετρελαίου δεν θα εξαφανιστούν και κάποια στιγμή, στο τέλος, η Βενεζουέλα θα ανακάμψει. Αυτό που είναι ανυπόφορο είναι το ανθρώπινο κόστος» δηλώνει στο «Βήμα» η Ερικα ντε λα Γκάρτσα, επικεφαλής του προγράμματος μελετών για τη Λατινική Αμερική στο Πανεπιστήμιο Rice του Χιούστον, σχολιάζοντας τη συνεχιζόμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία βρίσκεται εδώ και έναν μήνα η Βενεζουέλα.

Αλλά είναι ξεκάθαρο και τοις πάσι γνωστό πως η κρίση στη χώρα είναι τουλάχιστον διττή: και πολιτική –αν όχι κυρίως –πέρα από ανθρωπιστική. Την Πρωτομαγιά, έπειτα από έναν μήνα σφοδρών ταραχών ανάμεσα σε υποστηρικτές της αντιπολίτευσης και τις δυνάμεις ασφαλείας, κατά τις οποίες έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 30 άνθρωποι, ο Νικολάς Μαδούρο, αφότου δήλωσε πως δεν επιθυμεί το ξέσπασμα ενός εμφύλιου πολέμου, ανακοίνωσε την άμεση σύσταση μιας λαϊκής συνέλευσης 500 μελών για την αναθεώρηση του Συντάγματος με στόχο –κατά τον ίδιο –την αποκατάσταση της ειρήνης αλλά και την αποτροπή ενός πραξικοπήματος από την πλευρά της αντιπολίτευσης.

Εκπρόσωποί της ωστόσο έσπευσαν να τονίσουν ότι αυτός που επιδιώκει να παραμείνει καταχρηστικά, εδραιώνοντας ταυτόχρονα τη θέση του, στην εξουσία είναι ο Μαδούρο, καλώντας ταυτόχρονα τους πολίτες σε νέες μαζικές συγκεντρώσεις και πορείες διαμαρτυρίας.

«Είναι ο Μαδούρο αυτός που διαλύει τη δημοκρατία» δήλωσε ο Χούλιο Μπόρχες, επικεφαλής της ελεγχόμενης από την αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευσης της χώρας την οποία ο Μαδούρο επιδιώκει να παρακάμψει κατά τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης. Αλλά η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και στο εξωτερικό, με αξιωματούχους πρώην περιφερειακών συμμάχων της Βενεζουέλας να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους. «Πετρέλαιο στη φωτιά» της αναταραχής ρίχνει η κίνηση Μαδούρο σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Αργεντινής, ενώ ο βραζιλιάνος ομόλογός του έκανε λόγο για «πραξικόπημα», «κλιμάκωση του αυταρχισμού» και «πλήγμα για τη δημοκρατία».

Κατά πόσο όμως ισχύει αυτό; Είναι αλήθεια ότι η δημοκρατία στη Βενεζουέλα καταρρέει; «Η Βενεζουέλα δεν μπορεί να θεωρείται πως εξακολουθεί να είναι μια λειτουργική δημοκρατία» υποστηρίζει η κυρία Ντε λα Γκάρτσα και, υπενθυμίζοντας ότι «μεταξύ των κύριων στοιχείων μιας δημοκρατίας είναι η διεξαγωγή ελεύθερων και αδιάβλητων εκλογών, ο διαχωρισμός των εξουσιών και η ελευθερία του λόγου», μας εξηγεί το γιατί:

Οσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, «η κυβέρνηση σφράγισε και αρνήθηκε να ανανεώσει τις άδειες λειτουργίας δεκάδων ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων ιδιαίτερα επικριτικών όσον αφορά το κυβερνητικό έργο. Κατάφερε επίσης να θέσει στο περιθώριο τους κύριους πολιτικούς αντιπάλους της. Ο Λεοπόλντο Λόπες, ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης και ο πιο επιφανής σήμερα πολιτικός κρατούμενος στη χώρα, βρίσκεται έγκλειστος σε στρατιωτικές φυλακές από το 2014, κατηγορούμενος γιαυποκίνηση σε διαμαρτυρίες που κατέληξαν σε βίαια επεισόδια. Ο Ενρίκε Καπρίλες, νυν κυβερνήτης της Πολιτείας Μιράντα, υποψήφιος για την προεδρία κατά το παρελθόν και ο επικρατέστερος μεταξύ των πιθανών αντιπάλων του Μαδούρο στις προεδρικές εκλογές του 2018, αποκλείστηκε πρόσφατα από την πολιτική (δεν μπορεί να διεκδικήσει κανένα δημόσιο αξίωμα) για την επόμενη εικοσαετία».

Οσον αφορά τις ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές, «πέρυσι το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο της χώρας προέβη στην αναστολή της διαδικασίας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραπομπή του Μαδούρο, παρότι τηρούνταν όλες οι προϋποθέσεις. Ενα ανάλογο δημοψήφισμα είχε πραγματοποιηθεί το 2004, με στόχο την απομάκρυνση του Τσάβες από την εξουσία, αλλά επικράτησαν οι «Τσαβίστας». Σήμερα ωστόσο η κυβέρνηση προέβη και στην επ’ αόριστον αναβολή των περιφερειακών και βουλευτικών εκλογών».

Ποιες είναι όμως οι κύριες διαφορές ανάμεσα στο 2014, χρονιά κατά την οποία πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας –ανάλογες σε ένταση με τις σημερινές –συγκλόνισαν για πρώτη φορά το Καράκας; Τα πάντα, απαντά η κυρία Ντε λα Γκάρτσα.

«Ο λαός της Βενεζουέλας υποφέρει από μία από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις της Λατινικής Αμερικής. Η οικονομία της χώρας διαρκώς συρρικνώνεται, το νόμισμά της σημειώνει την ταχύτερη υποτίμηση στον κόσμο, ο πληθωρισμός αναμένεται (σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ) πως θα ξεπεράσει φέτος το 2000%, την ώρα που στη χώρα κυριαρχούν η εγκληματικότητα και η πείνα. Σύμφωνα με ανεξάρτητες δημοσκοπήσεις, οι περισσότεροι Βενεζουελάνοι δεν έχουν την πολυτέλεια να καταναλώνουν 3 γεύματα την ημέρα. Σχεδόν το 90% των πολιτών θεωρεί πως η χώρα βρίσκεται σε άσχημη ή πολύ άσχημη κατάσταση, ενώ την ίδια ώρα ακόμα και το 80% των «Tσαβίστας» έχει επίσης αρνητική γνώμη. Ανεξάρτητα από τις πολιτικές προτιμήσεις των Βενεζουελάνων ή από το ποιες θεωρούν πως είναι οι αιτίες των προβλημάτων τους, οι ελλείψεις σε τρόφιμα, φάρμακα και είδη πρώτης ανάγκης –όπως χαρτί κουζίνας και σαπούνι –έχουν καταστεί πλέον ανυπόφορες».