Ρέι Καβακούμπο: Η μεγάλη κυρία της αβανγκάρντ… εκτίθεται!

Πώς καταφέρνει, άραγε, ένας σχεδιαστής μόδας να αποτελεί συνώνυμο της πρωτοπορίας για μισό αιώνα, περίπου, αφήνοντας πίσω πολλούς συναδέλφους του που έχουν τα μισά του χρόνια και διεκδικούν τον τίτλο του πειραματικού;

Η Ρέι Καβακούμπο εντοπίζει το επίτευγμά της αυτό στην ίδια την αρχή της ίδρυσης της φίρμας της, της Comme des Garcons, το 1969, στο Τόκιο. Θέλησε να εφεύρει κάτι που δεν υπήρχε, κάτι καινούργιο. Εκτοτε, παραμένει πιστή στην επιδίωξή της αυτή μακριά από οτιδήποτε συμβατικό, εύκολο και ελκυστικό με τα κυρίαρχα κριτήρια. Οι δημιουργίες της έχουν ταυτισθεί με την «αντι-μόδα», τη λιτότητα, τα αποδομημένα υλικά και μέσω αυτών η 74χρονη Γιαπωνέζα έχει κατακτήσει ένα στίγμα απόλυτα προσωπικό.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, η αφιερωμένη στην ίδια ανοιξιάτικη έκθεση του Costume Institute του Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης που εγκαινιάζεται στις 4 Μαΐου αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διεθνώς. Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη ατομική έκθεση την οποία αφιερώνει το Μουσείο σε σχεδιαστή ο οποίος βρίσκεται εν ζωή, μετά τον Ιβ Σεν Λοράν το 1983. Οσο για το καθιερωμένο, φιλανθρωπικού χαρακτήρα, εναρκτήριο γκαλά την 1η Μαΐου θα αποτελέσει ακόμη μία χρονιά το απόλυτο event μόδας της σεζόν.

«Η Ρέι Καβακούμπο είναι μια από τις πιο σημαντικές και επιδραστικές σχεδιάστριες των περασμένων 40 χρόνων» δήλωνε πριν από μερικούς μήνες, άμα τη ανακοινώσει της έκθεσης, ο Αντριου Μπόλτον, αρμόδιος επιμελητής του Costume Institute. «Καθώς μας καλεί να ξανασκεφτούμε τη μόδα ως πεδίο μόνιμης δημιουργίας, αναδημιουργίας και υβριδισμού, έχει σφραγίσει την αισθητική της εποχής μας».

Στο πλαίσιο αυτό, η έκθεση θα συμπεριλάβει 150 δημιουργίες της σχεδιάστριας από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ως την πλέον πρόσφατη συλλογή της. Γνωστή για τα πρωτοποριακά της σχέδια και την ικανότητά της να «προκαλεί» τις συμβατικές ιδέες ως προς την ομορφιά, το καλό γούστο και τον μοντερνισμό, η έκθεση θα εστιάσει στα επαναστατικά «πειράματα» της Καβακούμπο και στην έννοια της «μεταβατικότητας». Τα εκθέματα θα παρουσιαστούν σε οκτώ αισθητικές ενότητες: Μόδα/Αντι-Μόδα, Σχέδιο/Μη-Σχέδιο, Μοντέλο/Πολλαπλότητα, Τότε/Τώρα, Υψηλό/Χαμηλό, Εαυτός/Αλλος, Αντικείμενο/Υποκείμενο και Ρούχο/Μη Ρούχο. Η Καβακούμπο κατορθώνει να «σπάει» τα φανταστικά τείχη ανάμεσα σε αυτούς τους δυϊσμούς, αποκαλύπτοντας την προσποίηση και την αυθαιρεσία τους. Χαρακτηριστικό είναι πως τα μοντέλα που θα παρουσιάσουν τις δημιουργίες της σχεδιάστριας θα είναι προσβάσιμα καθώς δεν θα υπάρχουν γυάλινες βιτρίνες ή οποιοδήποτε άλλο εμπόδιο ανάμεσα σε αυτά και στους θεατές.

«Πολλοί θεωρούν ότι η Καβακούμπο είναι μεταμοντέρνα γιατί παίζει με την αποδόμηση» δηλώνει ο Μπόλτον.

«Ωστόσο» προσθέτει «η μόνιμη αναζήτηση της πρωτοτυπίας ή του καινούργιου είναι το απόλυτο χαρακτηριστικό της δουλειάς της». Ο ίδιος θεωρεί πως η σχεδιάστρια εκφράζει τον χωρίς συμβιβασμούς μοντερνισμό περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Η διαδικασία της δουλειάς της είναι πολύ προσωπική, συνδεδεμένη περισσότερο με ιδέες παρά με τάσεις. Δεν σχεδιάζει. Αντίθετα, δίνει μια αφηρημένη φράση ή έναν συλλογισμό στους κατασκευαστές των προτύπων της οι οποίοι εκτελούν το τελικό προϊόν. «Είναι μια διαδικασία πολύ οργανική και πολύ εμπιστευτική» εξηγεί ο Μπόλτον δηλώνοντας παράλληλα γοητευμένος από τον τρόπο με τον οποίο «κάποιος ο οποίος μοιάζει τόσο συγκεντρωτικός τελικά αποδεικνύεται αξιοπρόσεκτα πρόθυμος να παραχωρήσει τόσο μεγάλο κομμάτι του ελέγχου». Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι ο τίτλος της ως η «μεγάλη κυρία της αβανγκάρντ» δεν αμφισβητείται. Το έχουν κατά καιρούς επιβεβαιώσει σχεδιαστές όπως ο Αλεξάντερ Μακ Κουίν,ο Ζαν-Πολ Γκοτιέ, η Ντόνα Κάραν.

Φιλολογία, κλωστοϋφαντουργία και styling

Ποια είναι, όμως, στην πραγματικότητα η Ρέι Καβακούμπο; Η ίδια αποφεύγει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ωστόσο αυτά ασχολούνται συχνά μαζί της. Γεννημένη στις 11 Οκτωβρίου 1942 στο Τόκιο, δεν εκπαιδεύθηκε επίσημα ως σχεδιάστρια μόδας. Σπούδασε, όμως, καλές τέχνες και φιλολογία ενώ δούλεψε στο διαφημιστικό τμήμα μιας μεγάλης κλωστοϋφαντουργίας στη χώρα της. Το 1967 άρχισε να εργάζεται ελεύθερα ως στυλίστρια αλλά δεν μπορούσε να βρει τα ρούχα που της άρεσαν για τα γυρίσματα και τις φωτογραφίσεις. Ετσι, άρχισε να σχεδιάζει η ίδια: πρώτα γυναικεία ρούχα και αργότερα, από το 1978, ανδρικά. Τρία χρόνια μετά, άρχισε να παρουσιάζει τη δουλειά της στο Παρίσι όπου άνοιξε κατάστημα το 1982. Την ίδια χρονιά, άρχισε να εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για την πρώτη, αυτή, περίοδο της δουλειάς της. «Τρία χρόνια νωρίτερα, άρχισε να μη με ικανοποιεί αυτό που έκανα. Αισθάνθηκα ότι πρέπει να βρω κάτι πιο δυνατό. Στη μόδα πρέπει επιτέλους να φύγουμε από την επίδραση όσων γίνονταν τη δεκαετία του ’20 και του ’30. Πρέπει να ξεφύγουμε από το φολκλόρ. Αποφάσισα να ξεκινήσω από το μηδέν, από το τίποτα, να κάνω πράγματα που δεν είχαν ξαναγίνει στο παρελθόν, πράγματα που προσφέρουν μια δυνατή εικόνα…».

Ωστόσο, μέσα από αυτή τη διαδικασία, αισθάνθηκε κατά κάποιον τρόπο παγιδευμένη. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί να σταματήσει. Μπερδεμένη; Μάλλον ταλαιπωρημένη είναι η λέξη που ταιριάζει περισσότερο στην πραγματικότητα, όπως γράφτηκε πρόσφατα. «Καθώς είμαι άνθρωπος που παίρνει μια απόφαση και γίνεται εμμονικός, άρχισα με την επιδίωξη του καινούργιου και συνέχισα έτσι, πράγμα το οποίο στην πορεία έγινε δύσκολο. Οσο περισσότερο το έκανα τόσο πιο πολύ οι άνθρωποι το περίμεναν, και όσο μεγαλύτερη εμπειρία αποκτούσα τόσο πιο δύσκολο μου φαινόταν να βρω κάτι πραγματικά καινούργιο. Ποτέ όμως δεν μπόρεσα να το αλλάξω αυτό γιατί, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα ήταν το Comme des Garcons. Στην αρχή δεν είχα ιδέα ότι θα εξελισσόταν έτσι. Δεν είπα μέσα μου: Θα κυνηγήσω μια καριέρα που θα με κάνει να πονάω και να υποφέρω…».

Η Καβακούμπο αγαπά τα ζώα και την αρχιτεκτονική, το καλό φαγητό, τα ταξίδια, τον ανοιξιάτικο καιρό. Λατρεύει τις ταινίες του Ταρκόφσκι, του Αγγελόπουλου και του Παζολίνι. Σύμφωνα με τον επί 26 χρόνια σύζυγό της και πρόεδρο της εταιρείας της Αντριαν Τζόφε: «Σχεδόν ενδιαφέρεται για την πολιτική». Την ίδια στιγμή, ασχολείται προσωπικά με κάθε λεπτομέρεια στην «αυτοκρατορία» της. Από τη μια προσφέρει στους σχεδιαστές της δημιουργική ελευθερία, από την άλλη ασχολείται με κάθε άλλο στοιχείο της στρατηγικής τους. Παράλληλα, ο σύζυγός της διατείνεται πως η Καβακούμπο προετοιμάζεται και για την εποχή χωρίς την παρουσία της. Παρά την πολυαναμενόμενη έκθεση στο Metropolitan, η «κληρονομιά» της μετράει για την ίδια λιγότερο από τη μελλοντική ευρωστία της εταιρείας της.