Ολα τα σενάρια ανοιχτά στη σκιά της τρομοκρατίας

«Tous les scénariossont possibles. Tous». Αυτή τη φορά «όλα, μα όλα είναι πιθανά». Το λέει ο κόσμος στους δρόμους στο Παρίσι, σοκαρισμένος από την τρομοκρατική επίθεση του ισλαμιστή που άνοιξε πυρ και σκότωσε αστυνομικό στην καρδιά της πρωτεύουσας τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές. Το λένε δημοσιογράφοι και αναλυτές σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις.

Ακούς το μούδιασμα και την αβεβαιότητα στη φωνή τους για μια πρωτοφανή κούρσα «όλων των εκπλήξεων», όπου ακόμα και προτού χυθεί αίμα στη λεωφόρο των Ηλυσίων τέσσερις προεδρικοί υποψήφιοι εμφανίζονταν σχεδόν ισόπαλοι στο νήμα.

Το μόνο βέβαιο; Ζητήματα τρομοκρατίας, ασφάλειας και μετανάστευσης, χώρος προνομιακός για την άκρα Δεξιά, έχουν επισκιάσει όλα τα άλλα, την ώρα που ανοίγουν αυτές οι κρίσιμες κάλπες για το μέλλον της Γαλλίας και ολόκληρης της Ευρώπης.

Η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν και ο δεξιός Φρανσουά Φιγιόν ακύρωσαν τις τελευταίες εμφανίσεις της περασμένης Παρασκευής αμέσως μετά το νέο χτύπημα, εκφράζοντας αποτροπιασμό για την ισλαμιστική τρομοκρατία και αλληλεγγύη προς τις δυνάμεις ασφαλείας. Ο ανεξάρτητος κεντρώος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι το «πρώτο καθήκον ενός προέδρου είναι να προστατεύει» και ο ακροαριστερός Ζαν-Λικ Μελανσόν τόνισε ότι «τέτοιες πράξεις δεν θα μείνουν ποτέ ατιμώρητες».

«Με τόσους υποψηφίους τόσο κοντά στις δημοσκοπήσεις, το 27% των ψηφοφόρων να δηλώνουν αναποφάσιστοι και το σοκ της επίθεσης στο Παρίσι, όλα μοιάζουν πιθανά και απίθανα στον α’ γύρο» μας λέει ο Ζαν-Μαρκ Ντανιέλ,καθηγητής Πολιτικής Οικονοµίας στο Πανεπιστήµιο ESPC Europe και αρθρογράφος στην εφημερίδα «Les Echos».

Απίθανη είναι οπωσδήποτε η σύνθεση του πολιτικού καρέ των φιναλίστ. Προηγούνται η εθνικολαϊκίστρια Λεπέν, που θέλει να βγάλει τη Γαλλία από την ΕΕ, και ο σοσιαλ-φιλελεύθερος πολιτικός ετών 39, ο Μακρόν, που δεν έχει εκλεγεί ποτέ σε κανένα αξίωμα και δεν υποστηρίζεται από κόμμα. Μια ανάσα πίσω τους είναι ο Μελανσόν, αντι-συστημικός αντι-ευρωπαϊστής πρώην τροτσκιστής, και έπεται ο «σκανδαλόπληκτος» δεξιός Φιγιόν που από φαβορί έγινε αουτσάιντερ. Η διαφορά που τους χωρίζει είναι στα όρια του στατιστικού λάθους, καθώς κινείται γύρω στις τρεις μονάδες στα περισσότερα γκάλοπ.

Επομένως κάθε πρόβλεψη για το ποιοι θα είναι οι δύο που θα περάσουν στον β’ γύρο στις 7 Μαΐου θεωρείται από παρακινδυνευμένη έως αδύνατη. Πολλοί βλέπουν ως μεγάλο φαβορί για σήμερα τη Λεπέν, πιστεύοντας ότι τα ποσοστά της θα είναι υψηλότερα, λόγω τρομοκρατίας και λόγω της λεγόμενης «κρυφής ψήφου», κόσμου που ντρέπεται να πει ότι στηρίζει το Εθνικό Μέτωπο. Για τον Ζαν-Μαρκ Ντανιέλ, πρόεδρος της Γαλλίας θα εκλεγεί τελικά ο Μακρόν ή ο Φιγιόν, «αν και κάποιοι παίζουν το παιχνίδι του φόβου, λέγοντας ότι είναι οι δύο ακραίοι που θα περάσουν στον β’ γύρο» μας λέει.

«Υποκριτής ο Φιγιόν, κατεργάρης ο Μακρόν»

«Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των εκλογών που έχουν γίνει τα τελευταία πέντε χρόνια, ο υποψήφιος της Δεξιάς θα έπρεπε να κερδίσει εύκολα. Αλλά ο Φιγιόν αντιμετωπίζει από τον Ιανουάριο μια σειρά από αποκαλύψειςκαι σκάνδαλα που του δίνουν την εικόνα του αδίστακτου. Οι αντίπαλοί του τον έχουν βαφτίσει Ταρτούφο, από τον υποκριτή ήρωα του Μολιέρου. Δύναμή του παραμένει ο αυξανόμενος συντηρητισμός του πληθυσμού και οι ανησυχίες που προκαλεί ο άπειρος Μακρόν. Για να αναφερθούμε πάλι στον Μολιέρο, μπορεί κανείς να συγκρίνει τον Μακρόν με έναν άλλο ήρωα, τον κατεργάρη Σκαπέν. Αν και ο Μακρόν παραμένει φαβορί, το θολό πρόγραμμα, η τάση να μιλάει πολύ, χωρίς να λέει στην ουσία τίποτα για να αρέσει και στη Δεξιά και στην Αριστερά, και η πιθανή δυσκολία του να συγκεντρώσει την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση (στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου) ενδέχεται να τον οδηγήσουν σε μια συντριπτική ήττα» τονίζει ο συνομιλητής μας.

Με την οικονομία ακόμα σε κακή κατάσταση, την ανεργία πάνω από 10% και την απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας πανταχού παρούσα, η απογοήτευση με την «πολιτική ως συνήθως» είναι τόσο μεγάλη και ο καιρός τόσο καλός που πολλοί Γάλλοι μπορεί να μην μπουν καν στον κόπο να ψηφίσουν σήμερα.

Υπάρχουν βέβαια και οι αποφασισμένοι, οι πιστοί οπαδοί που πήγαν στις τελευταίες συγκεντρώσεις φωνάζοντας «Onva gagner» («Θα κερδίσουμε»), το σύνθημα που αντηχεί σε όλες στις ομιλίες όλων των υποψηφίων, είτε γίνονται με ολογράμματα όπως του Μελανσόν, που εμφανίζεται έτσι ταυτόχρονα σε πολλά ακροατήρια, είτε με βίντεο σε γιγαντοοθόνες όπως της Λεπέν. «Αγαπώ τη Γαλλία» ακούγεται να λέει η ηγέτις του Εθνικού Μετώπου στο σποτ που έχει κατακλύσει τα ΜΜΕ. Τη δείχνει να κάθεται μελαγχολικά σε έναν βράχο, κοιτάζοντας τα κύματα που σκάνε προς το μέρος της. «Είμαι πατριώτισσα» λέει η Λεπέν την ώρα που βαριά μουσική υπόκρουση υπογραμμίζει την αίσθηση του κινδύνου. Θέλει μια Γαλλία προστατευμένη και ευημερούσα, λέει, αναπτύσσοντας την «τεράστια απειλή» της ισλαμικής τρομοκρατίας «που εισάγεται στη Γαλλία μέσω της μετανάστευσης». Αναφέρει τις επιθέσεις σε Στοκχόλμη, Λονδίνο, Βερολίνο, Βρυξέλλες. Και φυσικά τους δεκάδες Γάλλους που έπεσαν νεκροί στο Παρίσι και στη Νίκαια, και τους δύο ισλαμιστές που συνελήφθησαν στη Μασσαλία καθώς ετοίμαζαν επίθεση με τρία κιλά εκρηκτικά. «Δεν πρέπει να συνηθίσουμε σε αυτές τις τραγωδίες», τονίζει έχοντας ριζοσπαστικοποιήσει τη ρητορεία της κατά της μετανάστευσης και της ΕΕ τα τελευταία 24ωρα.

Μελανσόν: ο «Τσάβες της Γαλλίας»

Αυτός που βρισκόταν σε άνοδο τις τελευταίες ημέρες είναι ο ριζοσπάστης Μελανσόν. Ο ιδρυτής της «Ανυπότακτης Γαλλίας» υποστηρίζεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα και είναι τόσο «κόκκινος» που η δεξιά «Le Figaro» τον αποκαλεί «Τσάβες της Γαλλίας». Μετά από μια καλή επίδοση στο τηλεοπτικό ντεμπά –δεινός ρήτορας, με χιούμορ, ήταν το μόνο ζωντανό, πνευματώδες στοιχείο σε μια κατά τα άλλα βαρετή υπόθεση -, ο Μελανσόν έχει πλασαριστεί τα τελευταία 24ωρα στην τρίτη θέση, σχεδόν ισόπαλος με τον Φιγιόν, επωφελούμενος και από την κατάρρευση του Σοσιαλιστή υποψηφίου Μπενουά Αμόν.

Ο Μελανσόν, λοιπόν, υπόσχεται εργάσιμη εβδομάδα 32 ωρών (από 35 σήμερα), τεράστιο φόρο στη μεγάλη περιουσία και ηλικία συνταξιοδότησης στα 60. Θέλει να εγκαταλείψει η Γαλλία το ΝΑΤΟ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Παγκόσμια Τράπεζα και να μπλοκάρει τις ευρωπαϊκές συμφωνίες εμπορίου. Είναι επίσης οπαδός της Ρωσίας ως «προπύργιου ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό».

Μέχρι πρόσφατα, η δυναμική του αριστερού κοινού ήταν με τον Μακρόν, πρώην τραπεζίτη και υπουργό Οικονομίας του Σοσιαλιστή προέδρου Ολάντ και ιδρυτή του δικού του κινήματος «Εμπρός!». Υπόσχεται και αυτός με τον δικό του φιλοευρωπαϊκό τρόπο τη ρήξη με το κατεστημένο των παλαιών κομμάτων του συστήματος.

Για την παρισινή άρχουσα τάξη, πάντως, και για πολλούς στην ΕΕ το εφιαλτικό σενάριο είναι μια σύγκρουση Λεπέν – Μελανσόν, «μιας φασίστριας εναντίον ενός πρώην κομμουνιστή», στον β’ γύρο. Δεν είναι το πιο αναμενόμενο σενάριο αλλά, το είπαμε από την αρχή, σε αυτές τις εκλογές όλα είναι πιθανά.

«Οσα κόμματα προτάσσουν την ασφάλεια έχουν πλεονέκτημα»

Στη σκιά ακόμη μιας τρομοκρατικής επίθεσης διεξάγεται σήμερα ο α’ γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία – μια εκλογική αναμέτρηση η οποία ήδη πριν από το αιματοκύλισμα της Πέμπτης στην καρδιά του Παρισιού εθεωρείτο από τις πλέον αμφίρροπες. Ο συμβολισμός της επίθεσης ισχυρός: ένας αστυνομικός νεκρός και δύο τραυματίες στη λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, σε μια από τις πιο εμπορικές περιοχές της γαλλικής πρωτεύουσας, κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο, τη στιγμή που διεξαγόταν το τελευταίο ντιμπέιτ προτού ανοίξουν οι σημερινές κάλπες. Δράστης ο 39χρονος Καρίμ Σερφί, κάτοικος του προαστίου του Παρισιού και γνωστός στις Αρχές για παλαιότερες επιθέσεις εναντίον αστυνομικών αλλά και για ριζοσπαστικοποίηση.

Την ευθύνη της επίθεσης ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος μέσω του πρακτορείου του, Amaq, μόλις δυόμισι ώρες αφότου αυτή έλαβε χώρα – όπως αναφέρει η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», πρόκειται για την πιο γρήγορη ανάληψη ευθύνης του ISIS για επίθεση σε ευρωπαϊκό έδαφος μαζί με εκείνη στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών στις 22 Μαρτίου 2016. Αυτό είναι που έκανε τις γαλλικές Αρχές να πιστέψουν ότι επρόκειτο για μια όχι τυχαία αλλά προμελετημένη και οργανωμένη επίθεση.

Ο Σερφί εξέτισε ποινές φυλάκισης για τρεις απόπειρες δολοφονίας, εκ των οποίων οι δύο ενάντια σε αστυνομικούς. Από τα τέλη του 2016 ήταν γνωστός στις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες καθώς εθεωρείτο ύποπτος για ισλαμιστική δράση, ενώ φέρεται να είχε προσπαθήσει να έρθει σε επαφή με μαχητές του ISIS στη Συρία και στο Ιράκ. Πέρα από τις λεπτομέρειες που βγαίνουν στη δημοσιότητα για το προφίλ του δράστη, τα μεγάλα ερωτηματικά που ανακύπτουν είναι τα εξής: αποτελεί η τρομοκρατική επίθεση της περασμένης Πέμπτης μια σκόπιμη προσπάθεια για να επηρεαστεί το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών; Και αν ναι, θα το καταφέρει;

Σε πρώτη ανάγνωση, η μεγάλη ευνοημένη της επίθεσης είναι η ακροδεξιά υποψήφια Μαρίν Λεπέν, η οποία έσπευσε να υπογραμμίσει τη θέση της για άμεση απέλαση όλων των ξένων «fiches S» (των περίπου 10.500 ατόμων που είναι «φακελωμένοι» ως ύποπτοι για τζιχαντιστική δράση στη Γαλλία). Ωστόσο, αναλυτές υποστηρίζουν ότι είναι πιθανό να ενισχυθεί εκλογικά και ο συντηρητικός πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν, αλλά δύσκολα ο ανεξάρτητος κεντρώος υποψήφιος Εμανουέλ Μακρόν ή ο ακροαριστερός Ζαν-Λικ Μελανσόν.

«Πόσο μπορεί να επηρεάσει η τελευταία επίθεση στο Παρίσι και σε ποια κατεύθυνση το εκλογικό αποτέλεσμα;» ρωτήσαμε τη Βασιλική Γεωργιάδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. «Μια διαδικασία μνημονικής ανάκλησης μας πάει 13 χρόνια πίσω, όταν στις 11 Μαρτίου 2004, τρεις μέρες πριν από τις ισπανικές εκλογές, μια πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση οδήγησε σε ανατροπή των δεδομένων, με το Λαϊκό Κόμμα που προηγείτο στις δημοσκοπήσεις να χάνει τελικά από τους Σοσιαλιστές» μας απάντησε.

«Τρομοκρατικές επιθέσεις πριν από τις εκλογές προσθέτουν κάποιο κόστος στο κυβερνών κόμμα, ιδίως αν του αποδοθεί δικαιολογημένο μερίδιο ευθύνης. Σε τέτοιες συγκυρίες, ωστόσο, όσα κόμματα προτάσσουν ζητήματα ασφάλειας θεωρείται ότι διατηρούν ένα πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κερδισμένοι θα βγουν οι λαϊκιστές και όσοι αρέσκονται στην τρομολαγνεία. Αν κάποιοι μπορεί να βγουν ενισχυμένοι σε συνθήκες απρόσμενης αβεβαιότητας είναι όσοι διαθέτουν ένα ισχυρό ηγετικό προφίλ και είναι πειστικοί στην αναζήτηση λύσεων που θα προσφέρουν προστασία» προσέθεσε.