Πώς τον λένε τον θεό σου;

Γιατί δεν υπάρχει γυναίκα Πάπας; Γιατί ήταν τόσο παχύς ο Βούδας; Σε τι χρησιμεύει η θρησκεία; Τι είναι η αμαρτία; Είναι καλοί οι «ιεροί πόλεμοι»; Γιατί πολλοί ινδουιστές έχουν ένα χρωματιστό σημάδι στο μέτωπο; Πόσα και ποια είναι τα μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας; Τι είναι η μετενσάρκωση; Προσεύχονται όλοι με τον ίδιο τρόπο; Γιατί τα παιδιά των Εβραίων φορούν ένα κάλυμμα στο κεφάλι; Εχει κάθε θρησκεία μια αγαπημένη γιορτή, όπως το Πάσχα; Δεν είναι παρά μόνο μερικές από τις απορίες ανηλίκων για πέντε θρησκείες στο νεοαφιχθέν «Πώς τον λένε τον θεό σου;» (εκδόσεις Μεταίχμιο), τις οποίες καλείται να λύσει η γερμανίδα ειδικός Τζέιν Μπερ-Κράουζε, εμπνεύστρια της ιστοσελίδας religionen-entdecken.de, ενός ανεξάρτητου διαθρησκειακού πρότζεκτ για παιδιά. Στο πλευρό της ένα μάχιμο πολυμελές επιτελείο θρησκειολόγων, ο καθένας με την εξειδίκευσή του: χριστιανισμός, ισλαμισμός, ιουδαϊσμός, βουδισμός, ινδουισμός.

Πρόκειται για ένα από τα τελευταίας εσοδείας, ποπ αισθητικής εγχειρίδια για παιδιά με θέμα τη θρησκεία που εμφανίζονται δειλά αλλά σταθερά στις προθήκες των ελληνικών βιβλιοπωλείων (δίπλα π.χ. στα βιβλία με τις νεοαναδυθείσες μορφές οικογένειας ή στα εγχειρίδια σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης). Ερχονται προφανώς να βοηθήσουν τους εν πλήρει συγχύσει εγχώριους γονείς να καλύψουν τα κενά τους στο «μάθημα γνώσης των θρησκειών» (όπως το είχε θέσει και ο «αφορισθείς» τέως υπουργός Παιδείας) προκειμένου να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν σε ακανθώδεις ερωτήσεις γύρω από το απόλυτο ταμπού: τον Θεό και τα πολλαπλά πρόσωπά του.

Είναι προφανές ότι η υπάρχουσα θρησκευτική αγωγή –εντός και εκτός σχολείου –δεν επαρκεί στην Ελλάδα του 2017. Πώς να «καλύψεις» τα σημερινά παιδιά που βομβαρδίζονται από δυσνόητα, αντιφατικά, ενίοτε και υπερρεαλιστικά μηνύματα: η γιαγιά νηστεύει (μέχρι τελικής πτώσεως) όλη τη Σαρακοστή, ενώ ο μπαμπάς βλασφημά νυχθημερόν και η μαμά έχει ταυτίσει τη Μεγάλη Παρασκευή με γαρίδες πανέ σε μεζεδοπωλείο του Αμαρουσίου· χριστιανικές εκκλησίες αιματοκυλίζονται από παρανοϊκούς τζιχαντιστές ανήμερα την Κυριακή των Bαΐων, προσφυγόπουλα από τη Συρία κάθονται στο διπλανό θρανίο ενώ στην Αθήνα τσακώνονται ακόμη για το αν θα ανεγερθεί τέμενος ή όχι· ο αριστερός έλληνας πρωθυπουργός φαίνεται να τα έχει πολύ καλά με τον Αρχιεπίσκοπο, ο αντισημιτισμός είναι σε έξαρση, ο Πάπας Φραγκίσκος πιστεύει ότι «η Εκκλησία πρέπει να ζητήσει συγγνώμη από τους ομοφυλόφιλους», ενώ ο καινούργιος αμερικανός Πρόεδρος συστήνεται ως «the greatest jobs president that God ever created» («ο πρόεδρος-δημιουργός των περισσότερων θέσεων εργασίας που έπλασε ποτέ ο Θεός»).

Οι δε έλληνες γονείς –εννοείται εκείνοι που μπαίνουν στον κόπο να πάρουν κάποια θέση απέναντι στο όλο θέμα –εμπίπτουν χονδρικά σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες. Είναι οι βαθιά και γνήσια θρησκευόμενοι. Είναι οι θρησκευόμενοι από συνήθεια. Είναι οι new age που χλευάζουν (σιωπηρά ή μεγαλοφώνως) τον καθιερωμένο εκκλησιασμό και επικαλούνται έρευνες που απομυθοποιούν τη θρησκεία (όπως αυτή του Πανεπιστημίου του Σικάγου, που δημοσιεύθηκε το 2015 στην επιθεώρηση «Current Biology», σύμφωνα με την οποία οι απόγονοι των μη θρησκευόμενων οικογενειών είναι περισσότερο αλτρουιστές). Είναι οι φανατικοί θρησκευόμενοι που θεωρούν ότι η ανεξιθρησκεία είναι κάποια εξωτική πάθηση. Είναι οι άθεοι. Είναι εκείνοι που θεωρούν τη θρησκευτική παιδεία παράγοντα αποφασιστικό για την καλλιέργεια μιας ηθικής συνείδησης. Στην πλειονότητά τους, πάντως, οι έλληνες γονείς μοιάζουν αποπροσανατολισμένοι. Αντιμετωπίζουν τη θρησκευτική πίστη (ή την απουσία της) ως θέμα ταμπού, δυσπρόσιτο ή υποδαυλίζον έριδες και ερωτήματα που δεν μπορείς να γκουγκλάρεις. Το αποτέλεσμα είναι οι μεταφυσικές ανησυχίες των παιδιών τους (που σημειωτέον ξεκινούν ακόμη και από την ηλικία των τεσσάρων ετών) είτε να μένουν μετέωρες είτε να απαντώνται με γενικόλογες συζητήσεις, φοβικά σταυροκοπήματα, προσηλυτισμό στην αθεΐα και τρόμο απέναντι στη διαφορετικότητα.

Τα παιδιά στην Ελλάδα της κρίσης καλούνται να ζήσουν σε έναν γενναίο, πολυπολιτισμικό κόσμο. Δεν χρειάζεται να γνωρίσουν απέξω κι ανακατωτά την υπόθεση Ντρέιφους. Εχουν ανάγκη, όμως, κάποιος να δεχθεί να εισακούσει και να συζητήσει τις απορίες τους για τον Θεό και τα πρόσωπά του.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 15 Απριλίου 2017.