Στο σημείωμα αυτό επιχειρείται μια αξιολόγηση και εκτίμηση του κόστους του κλεισίματος της 2ης αξιολόγησης του Γ’ Μνημονίου. Γνωρίζουμε ότι μέχρι τώρα συνήθως αυτά τα ζητήματα δεν έμπαιναν σε τόσο ορθολογική εξέταση. Ίσως αυτός να είναι και ο σοβαρότερος λόγος που η δημόσια συζήτησή τους είχε περισσότερο πολιτική και λιγότερο οικονομική διάσταση. Όμως καλό θα ήταν κάθε σημαντική οικονομική απόφαση να γίνεται με σοβαρές προσεγγίσεις για να δίνονται και οι περισσότερο δυνατές πληροφορίες στους πολίτες.
Με βάση τις εκτιμήσεις του οικονομικού μοντέλου που χρησιμοποιούμε στο ΕΚΠΑ σε συνεργασία με την Oxford Economics, και καλύπτει την επόμενη πενταετία, συγκρίνουμε τις διαφορές των εκτιμήσεων στα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας: Μπορούμε λοιπόν να συγκρίνουμε τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ και της ελληνικής κυβέρνησης με τις σημερινές και επίσης να συγκρίνουμε τις εκτιμήσεις που είχαμε πριν και μετά την διαπραγμάτευση.
Τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στους Πίνακες 1 και 2 αφορούν σε μεγέθη όπως το ΑΕΠ (ρυθμός μεγέθυνσης και επίπεδα), το επίπεδο των επενδύσεων, οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις και η κατανάλωση, το πρωτογενές αποτέλεσμα της οικονομίας και το κρατικό ισοζύγιο.
Τι σημαίνει λοιπόν η καθυστέρηση στην αξιολόγηση; Τι χάσαμε και τι κερδίσαμε με τη συμφωνία που φαίνεται ότι έγινε σε βάση πενταετίας;
Πίνακας 1. Η διαφορά των εκτιμήσεων Kυβέρνησης – ΔΝΤ και των σημερινών προβλέψεων
2016 2017 2018 2019 2020 2021
Μεγέθυνση ΑΕΠ (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Εκτιμήσεις ΔΝΤ – Ελληνικής Κυβέρνησης
0.06 2.77 3.07 2.80 2.45 1.78
Σημερινές εκτιμήσεις μας μετά τη συμφωνία -0.04 0.51 1.50 2.12 1.93 2.32
Οι σημερινές εκτιμήσεις για το ΑΕΠ και τη μεταβολή του είναι πολύ χαμηλότερες σε σχέση με αυτές που είχε δημοσιοποιήσει το ΔΝΤ και η ελληνική κυβέρνηση εδώ και ένα χρόνο. Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις σήμερα (μετά τη καθυστερημένη διαπραγμάτευση) βρισκόμαστε σε πολύ υψηλά επίπεδα ζημιών (30,5 δισ. ευρώ για την πενταετία 2017-2021). Όμως και με τις δικές μας συντηρητικότερες εκτιμήσεις μετράμε ζημιές: 19,81 δισ. ευρώ! (Γραμμή 2 στον πίνακα).
Οι ζημιές αυτές προέρχονται κατά 75% από την καθυστέρηση και την χειροτέρευση της οικονομίας και κατά 25% από τη νέα συμφωνία! (Γραμμή 2 στον πίνακα)
Πίνακας 2. Οι επιπτώσεις από την καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις και οι επιπτώσεις από τη συμφωνία
2016 2017 2018 2019 2020 2021 Σύνολο
1 Μεγέθυνση ΑΕΠ (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Εκτιμήσεις Φεβρουαρίου 2017 0.37 1.54 1.50 2.12 2.54 2.74 Εκτιμήσεις Μαρτίου 2017 -0.04 0.51 1.50 2.12 2.54 2.74 Σημερινές εκτιμήσεις μας μετά τη συμφωνία -0.04 0.51 1.50 2.12 1.93 2.32
2 Μεγέθυνση ΑΕΠ (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) -0.41 -1.03 0.00 0.00 0.00 0.00 -1.43 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) -0.41 -1.03 0.00 0.00 -0.61 -0.42 -2.47
3 Ονομαστικό ΑΕΠ (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) -0.48 -2.62 -2.74 -2.85 -2.98 -3.12 -14.79 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) -0.48 -2.62 -2.74 -2.84 -4.36 -6.77 -19.81
4 Επενδύσεις σε ονομαστικές αξίες (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) -0.37 -1.26 -1.31 -1.38 -1.49 -1.60 -7.40 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) -0.36 -1.26 -1.32 -1.38 -1.58 -2.04 -7.93
5 Ιδιωτική κατανάλωση (ονομαστική) (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) 0.53 0.26 0.48 0.50 0.51 0.54 2.82 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) 0.53 0.26 0.48 0.50 -1.10 -3.02 -2.35
6 Ιδιωτικές αποταμιεύσεις (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) -0.57 -0.63 -1.25 -1.51 -1.57 -1.65 -7.18 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) -0.57 -0.64 -1.26 -1.50 -2.40 -1.81 -8.17
7 Πρωτογενές ισοζύγιο (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) 0.38 -0.04 -0.15 -0.09 -0.09 -0.06 -0.05 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) 0.38 -0.04 -0.15 0.76 1.71 0.60 3.26
8 Κρατικό ισοζύγιο (σε δις ευρώ) Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων Μαρτίου και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Καθυστέρηση) 0.39 0.02 -0.09 -0.02 -0.03 -0.03 0.24 Διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων μετά τη συμφωνία και εκτιμήσεων Φεβρουαρίου (Συμφωνία) 0.38 0.03 -0.09 0.83 1.82 0.72 3.69
Στις νέες μας εκτιμήσεις, μετά τη συμφωνία, λαμβάνεται υπόψη η λήψη μέτρων ύψους 1% του ΑΕΠ στον τομέα των συντάξεων, που θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2019 και έπειτα και η λήψη μέτρων 1% του ΑΕΠ στον τομέα των φορολογικών που θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2020 και έπειτα (ύψους 1,8 δις ευρώ κατ’ έτος) αφού το 2018 λόγω των υψηλών απαιτούμενων πλεονασμάτων δεν πιάνονται οι στόχοι. Το γεγονός ότι και στις προηγούμενες δικές μας εκτιμήσεις μας ενεργοποιούταν έτσι και αλλιώς ο κόφτης -και λαμβάναμε μέτρα της τάξης των 0,95 δις ευρώ – είναι η εξήγηση στο γιατί οι μεταβολές που παρατηρούνται μετά την διαπραγμάτευση δεν είναι πολύ υψηλές.
Όμως το κύριο εύρημα των εκτιμήσεων είναι το εξής: Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση στην οικονομία οι ιδιωτικές επενδύσεις, η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις θα υποστούν όλο το βάρος της προσαρμογής από εδώ και πέρα υπέρ των πρωτογενών πλεονασμάτων! Και αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι απομακρύνθηκε και πάλι η ανάπτυξη! Και η συμφωνία έχει βέβαια προφανώς υφεσιακό χαρακτήρα. Αλλά η απομάκρυνση της ανάπτυξης είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Μην ξεχνάμε ότι αυτές είναι οι προβλέψεις. Δεν σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν με βεβαιότητα. Μπορεί λοιπόν να αναταχθεί η κατάσταση; Ειλικρινά πιστεύουμε ότι υπάρχουν σοβαρά περιθώρια γι’ αυτό αρκεί να τρέξουμε από εδώ και πέρα.
*Ο κ. Π.Ε. Πετράκης είναι καθηγητής στο ΕΚΠΑ
