Σε… θαύμα ελπίζει ο θρησκευτικός τουρισμός στην Ελλάδα

Πολλαπλάσιες του σημερινού μεγέθους είναι οι προοπτικές του θρησκευτικού, προσκυνηματικού τουρισμού στη χώρα μας καθώς αποτελεί μια από τις εναλλακτικές μορφές που αναπτύσσονται γεωμετρικά, ενισχύοντας τις λιγότερο προβεβλημένες περιοχές.

Στην Ελλάδα το προϊόν είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, παρά το πλήθος των θρησκευτικών μνημείων, τις βυζαντινές εκκλησίες, τα μοναστήρια, τις μονές και τις τοποθεσίες για ιερό προσκύνημα και τη σύνδεσή τους με την παράδοση, τον πολιτισμό και την τέχνη.

Κυρίως εντάσσεται ως επίσκεψη στο γενικότερο πρόγραμμα των tour operators ή της κρουαζιέρας κατά τη θερινή περίοδο ή στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενοριών και συλλόγων στο εσωτερικό.

Αν και υπάρχει έλλειψη σε επίσημα στοιχεία, εκτιμάται ότι ο θρησκευτικός τουρισμός στη χώρα είναι κατά το 85% εσωτερικός, ραγδαία αναπτυσσόμενος όμως κυρίως από τις ορθόδοξες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Για την Ελλάδα τις πρώτες θέσεις προτίμησης κατέχουν το Αγιον Ορος, τα Μετέωρα, η Πάτμος, η Σύρος, η Κέρκυρα, η Τήνος κ.ά. Παράλληλα, υπάρχουν σημαντικές μονές (π.χ. Παναγία Σουμελά στη Βέροια, Παναγία Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό, Αρχάγγελος Μιχαήλ Πανορμίτης στη Σύμη) ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα βήματα του Απόστολου Παύλου.

Ολον τον χρόνο

«Στην Ελλάδα δεχόμαστε επισκέπτες θρησκευτικού τουρισμού όλων των κατηγοριών και από το εξωτερικό και ιδίως από τις ορθόδοξες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υπάρχει δε και πολύ μεγάλο τμήμα της αγοράς των Ελλήνων που ταξιδεύουν για λόγους θρησκευτικού τουρισμού» επισημαίνει ο σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης και μέλος της Συνοδικής Επιτροπής Προσκηνυματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Χρήστος Πετρέας. Το πλεονέκτημα για μερικές από τις δραστηριότητες του θρησκευτικού τουρισμού (θρησκευτικές εορτές, προσκυνήματα, πανηγύρεις κ.ά.) είναι ότι «δεν περιορίζονται από την τουριστική σεζόν». Η πολιτιστική θρησκευτική έκφραση «μπορεί να ασκείται όλες τις εποχές, εντός και εκτός τουριστικής περιόδου».

«Εμβρυακή κατάσταση»

Το κοινό των ταξιδιών θρησκευτικού ενδιαφέροντος «είναι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, άνω των 55-60 ετών, με ανεπτυγμένο το θρησκευτικό αίσθημα». Συνδυάζουν δε το θρησκευτικό στοιχείο με περιηγήσεις. Το κίνητρο και η αφορμή για το ταξίδι συνδέονται με τη θρησκεία τονίζει ο διευθυντής πωλήσεων του Athos Hellas Travel Center κ. Γιώργος Λαγός. Στην Ελλάδα ο θρησκευτικός τουρισμός «λειτουργεί σε εμβρυακή κατάσταση» υποστηρίζει, εξηγώντας ότι στο εσωτερικό τα ταξίδια και οι προσκυνηματικές περιηγήσεις υλοποιούνται μεμονωμένα, κυρίως από ενορίες ή συλλόγους. Ωστόσο διαπιστώνει «γεωμετρική αύξηση στη ζήτηση». Οπως εξηγεί «και τα τουριστικά γραφεία ευθύνονται γι’ αυτό» αφού «αν ξεκινήσουν θα υπάρξει ενδιαφέρον». Ομως οι διοργανωτές εκδρομών «αρκούνται στην πεπατημένη, μιας και η οικονομική κρίση στη χώρα αποτρέπει οποιοδήποτε ρίσκο και κάθε τι καινούριο φοβίζει».

Από την άλλη, «όλες οι αναχωρήσεις για τους Αγίους Τόπους υλοποιούνται με πληρότητα τόσο εντός όσο και εκτός εορταστικής περιόδου» λέει ο κ. Λαγός, αναφερόμενος στο ενδιαφέρον της ελληνικής αγοράς και για το εξωτερικό. Επισημαίνει δε ότι για δύο πενθήμερα ταξίδια στα Ιεροσόλυμα τα οποία προγραμματίζονται μέσα στον Μάιο «ήδη οι θέσεις τους έχουν εξαντληθεί», με το γραφείο να διακινεί περίπου 800 ταξιδιώτες στα Ιεροσόλυμα κάθε χρόνο. Από την άλλη, το Βατικανό αποτελεί προορισμό στο πλαίσιο μιας γενικότερης επίσκεψης στη Ρώμη.

Τα τελευταία χρόνια «τα Μετέωρα δέχονται περίπου 850.000 επισκέπτες ετησίως» λέει ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων νομού Τρικάλων κ. Σωτήρης Φαμίσης, σημειώνοντας ότι είναι η πρώτη θρησκευτική κοινότητα στη χώρα, μετά το Αγιον Ορος, καθώς το τελευταίο δεν είναι επισκέψιμο από γυναίκες. Από τους επισκέπτες περίπου 500.000 διανυκτερεύουν για μια βραδιά σε καταλύματα στην Καλαμπάκα και στο Καστράκι ενώ οι υπόλοιποι έρχονται στο πλαίσιο μονοήμερης εκδρομής. Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται και άλλες εναλλακτικές μορφές τουρισμού στην περιοχή, όπως η περιήγηση, η ποδηλασία βουνού και η αναρρίχηση.

Ο προορισμός δέχεται ως επί το πλείστον «ξένους τουρίστες», μέσω των tour operators, εξηγεί, ενώ το υπόλοιπο 20% αφορά στην εσωτερική αγορά. Γι’ αυτό και η περίοδος αιχμής εκτείνεται από τα μέσα Μαρτίου έως τα μέσα Οκτωβρίου, «όσο κρατά και η τουριστική ροή από το εξωτερικό».

Παράλληλα, «τα Χριστούγεννα έχει κόσμο, κυρίως Ελληνες» συμπληρώνει ο κ. Φαμίσης σημειώνοντας ότι και το εφετινό Πάσχα «η πληρότητα αγγίζει το 100%» με εγχώριους πελάτες.

Βούληση Πολιτείας και Εκκλησίας για ανάπτυξη των προσκυνημάτων

Παρότι ο θρησκευτικός τουρισμός είναι μια από τις πιο υποσχόμενες εναλλακτικές μορφές, με δεδηλωμένη τη βούληση Πολιτείας και Εκκλησίας για την ανάπτυξή του, στερείται εξωστρέφειας και ολοκληρωμένων στατιστικών στοιχείων. Με απόφαση της Ιεράς Συνόδου, από το 2015 ξεκίνησε έρευνα με συμπλήρωση ερωτηματολογίου για τις προσκυνηματικές περιηγήσεις και την καταγραφή των μοναστηριακών και λοιπών εκκλησιαστικών προϊόντων. Τα πρώτα στοιχεία αναμένεται να εγκριθούν από την Ιερά Σύνοδο. Παράλληλα, η Κοινή Επιτροπή της Εκκλησίας της Ελλάδος και του υπουργείου Τουρισμού που συστάθηκε το 2013 με την υπογραφή Πρωτοκόλλου Συνεργασίας επί θεμάτων Ανάπτυξης και Προώθησης των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων συνεδρίασε πριν από περίπου έξι μήνες. Το 2014 υπογράφηκε και συνεργασία της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Βατικανό για θέματα προσκυνηματικών περιηγήσεων.

Η ανάδειξη, η προβολή και η προώθηση της αναγνωρισιμότητας και επισκεψιμότητας των ιερών μνημείων, η προσέλκυση και ανάπτυξη των προσκυνημάτων και ταξιδίων θρησκευτικού ενδιαφέροντος και η βελτίωση της γενικότερης τουριστικής εικόνας της χώρας συζητήθηκαν στο B’ Πανελλήνιο Συνέδριο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος στα τέλη Νοεμβρίου, στην Πιερία.
Στα τέλη Μαρτίου πραγματοποιήθηκε επίσης συνάντηση της αντιπροσωπείας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, που αποτελείται από τον πανοσιολογιότατο αρχιμανδρίτη κ. Σπυρίδωνα Κατραμάδο, γραμματέα, και τον κ. Βασίλειο Τζέρπο, μέλος, τον μητροπολίτη Κιέβου κ.κ. Ονούφριο και τον έλληνα πρέσβη στο Κίεβο κ. Γεώργιο Πουκαμισά, στο πλαίσιο των εργασιών της Διεθνούς Εκθεσης Τουρισμού UΙΤΤ 2017, όπου διερευνήθηκαν η δυνατότητα και οι τρόποι της περαιτέρω ανάπτυξης των προσκυνηματικών επισκέψεων των δύο Εκκλησιών.

Σχέδιο προβολής της Δυτικής Μακεδονίας

Εν τω μεταξύ, σε λίγες ημέρες αναμένεται να εγκριθεί από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ) το σχέδιο τουριστικής προβολής της Δυτικής Μακεδονίας για το 2017, προϋπολογισμού 235.000 ευρώ, που προβλέπει μεταξύ άλλων την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, την προβολή των ορειβατικών και περιπατητικών μονοπατιών και την παρουσίαση της περιοχής μέσω της Εγνατίας οδού, με προβολή ψηφιοποιημένων τουριστικών διαδρομών στους επισκέπτες.

Στην κατεύθυνση αυτή προετοιμάζεται η δημιουργία εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα που θα παρουσιάζουν επισκέψιμα μνημεία θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς