«Ψαλίδι» και στις χαμηλές συντάξεις, «οροφή» για υψηλές διαφορές

Στο «κρεβάτι του Προκρούστη» θα τεθούν από το 2019 όλες οι συντάξεις που έχουν «προσωπική διαφορά», σύμφωνα με τον επανυπολογισμό τους, κατά τον νόμο Κατρούγκαλου. Οι περικοπές θα έχουν «οροφή», ώστε να μην ξεπεράσουν ένα ποσοστό και να προστατευθούν οι συνταξιούχοι από υψηλές απώλειες, αλλά δεν θα έχουν «δάπεδο», δηλαδή θα αφορούν και τις διαφορές που καταγράφονται σε χαμηλές, ίσως και στις κατώτατες συντάξεις.

Το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται ένα σχέδιο εφαρμογής του μέτρου το οποίο θα τεθεί προς έγκριση στις διαπραγματεύσεις με τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών. Το σχέδιο προβλέπει μειώσεις ως και 50% της προσωπικής διαφοράς όταν πρόκειται για μεγάλα ποσά. Σημειώνεται ότι οι διαφορές μπορεί να αρχίζουν από τα 5 ευρώ κι ενδέχεται να αγγίζουν και τα 620 ευρώ.

Ωστόσο πηγές του υπουργείου Εργασίας ξεκαθάρισαν ότι δεν θα εξαιρεθούν οι χαμηλές συντάξεις, οι οποίες θα υποστούν μειώσεις εφόσον καταγράφουν προσωπικές διαφορές.

Μόνον οι κύριες

Η υπουργός κυρία Εφη Αχτσιόγλου επισημαίνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις θα κοπεί το σύνολο της διαφοράς, ενώ σημειώνει ότι δεν κινδυνεύει η μέση σύνταξη του ΙΚΑ που κυμαίνεται γύρω στα 720 ευρώ και έχει μηδενική προσωπική διαφορά.

Ωστόσο κινδυνεύει η κατώτατη των συνταξιούχων του πρώην ΤΕΒΕ που ελάμβαναν την προσαύξηση των 220 ευρώ, και η προσωπική τους διαφορά ενδέχεται να φθάσει το 39%. Αυτοί παρότι χαμηλοσυνταξιούχοι θα υποστούν την περικοπή, χωρίς να είναι σαφές μέχρι ποιο ύψος.

Πάντως το υπουργείο Εργασίας σημειώνει ότι η περικοπή θα αφορά μόνο τις κύριες και δεν θα θιγούν οι επικουρικές συντάξεις. Επιμένει ότι οι μειώσεις αφορούν 900.000 συνταξιούχους και όχι 1.400.000, ενώ δεν αποσαφηνίζει με ποιον τρόπο θα καλυφθεί ο λογαριασμός του 1,8 δισ. ευρώ, χωρίς τη συμμετοχή των επικουρικών.

Σύμφωνα με κύκλους του υπουργείου, έχει ξεκινήσει ο επανυπολογισμός των συντάξεων (βρισκόμαστε στο 40% των χορηγούμενων συντάξεων), ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί ως τον Σεπτέμβριο του 2017. Αφορά 2,6 εκατομμύρια κύριες συντάξεις. Τυχόν διαφορές με το προηγούμενο ύψος της σύνταξης θα διατηρούνται –για τους παλαιούς συνταξιούχους –ως «προσωπική διαφορά» σε διαφορετικό «κουτάκι» στο εκκαθαριστικό σημείωμα της σύνταξης. Η «προσωπική διαφορά», δηλαδή η διαφορά μεταξύ του παλαιού και του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, είναι το τμήμα της σύνταξης που θα περικοπεί από το 2019.

Στους χαμένους των επερχόμενων μέτρων συγκαταλέγονται οι δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν συνταξιοδοτηθεί με 35ετία, οι ένστολοι, οι γιατροί του ΕΣΥ, οι πανεπιστημιακοί,καθώς έχουν αρκετά μεγάλο ποσό προσωπικής διαφοράς, ενώ από τους μισθωτούς μεγάλοι χαμένοι εκτιμάται ότι θα είναι οι συνταξιούχοι με πλήρη σύνταξη, υψηλόμισθοι, που αποχώρησαν με μεγάλα χρονικά διαστήματα ασφάλισης.

Απώλειες σχεδόν για όλους τους συνταξιούχους του πρώην ΤΕΒΕ,που ελάμβαναν την προσαύξηση των 220 ευρώ, τους συνταξιούχους του πρώην ΤΑΕ,που ήταν ασφαλισμένοι σε μεγάλες κατηγορίες. Ως το 22% φτάνουν κατά μέσο όρο οι προσωπικές διαφορές για τους προερχόμενους από το ΙΚΑ και το Δημόσιο (40 χρόνια ασφάλισης), ενώ με μειώσεις από 6% ως 8% κινδυνεύουν και οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν τα κατώτατα όρια του ΙΚΑ.

Μετά το πρόγραμμα

Στα εργασιακά, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και η αποκατάστασή τους μετά την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου αποτελούν το νέο αφήγημα της κυβέρνησης, ως αντιστάθμισμα στα επώδυνα για την κοινωνία μέτρα.

Η επιστροφή της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων και της αρχής «της ευνοϊκότερης ρύθμισης», τον Σεπτέμβριο του 2018, δηλαδή μετά τη λήξη του προγράμματος, παρουσιάστηκε ως η μεγάλη επιτυχία της συμφωνίας της Μάλτας από την υπουργό Εργασίας κυρία Εφη Αχτσιόγλου.

«Η επιστροφή στην βασικές αυτές αρχές του δικαίου για τις συλλογικές συμβάσεις δεν θα επέρχετο αυτόματα με τη λήξη του Μνημονίου» ισχυρίστηκε η υπουργός, καθώς ήταν απαραίτητη η νομοθετική τους ρύθμιση, αφού ή ισχύ τους ανεστάλη –επ’ αόριστον –με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα του 2012.

Ωστόσο η υπουργός παραδέχθηκε ότι η αλλαγή θα μπορούσε να συμβεί με νομοθετική ρύθμιση σε οποιαδήποτε αναθεώρηση του προγράμματος και από οποιαδήποτε κυβέρνηση, ενώ σημείωσε ότι η ισχύς των αλλαγών τοποθετείται μετά τη λήξη του προγράμματος, ώστε να συμφωνήσουν σε αυτό και οι θεσμοί.

Πάντως η κυρία Αχτσιόγλου ξεκαθάρισε ότι στο επικείμενο νομοσχέδιο για τα μέτρα δεν θα υπάρξει αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται ο κατώτατος μισθός, κάτι που ήταν στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.

Στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για την οριστικοποίηση της συμφωνίας θα τεθούν τα εξής:

1. Επιστροφή της επεκτασιμότητας των συμβάσεων (η σύμβαση θα ισχύει για ολόκληρο τον κλάδο παραγωγής) και της αρχής της ευνοϊκότερης σύμβασης. Η επαναφορά τοποθετείται για τον Σεπτέμβριο του 2018.

2. Το όριο των ομαδικών απολύσεων δεν αλλάζει, δηλαδή παραμένει στους έξι εργαζομένους για επιχειρήσεις με 20 ως 150 εργαζομένους και στο 5% του προσωπικού μηνιαίως με όριο τους 30 εργαζομένους για επιχειρήσεις με προσωπικό 150 εργαζομένους και άνω.

3. Η αρμοδιότητα για την άσκηση βέτο κατά τη διαδικασία έγκρισης ομαδικών απολύσεων φεύγει από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και δίδεται αποκλειστικά στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ), στο οποίο θα συμμετέχουν ισομερώς εκπρόσωποι εργοδοτών, εργαζομένων και πολιτείας.

4. Οι αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο θα αφορούν την προστασία των συνδικαλιστικών στελεχών. Δηλαδή τον περιορισμό του αριθμού των συνδικαλιστικών αδειών που προβλέπει ο νόμος 1264/1982, όπως και την αναθεώρηση των λόγων απόλυσης των συνδικαλιστών, με τη διεύρυνση της λίστας που προβλέπει ο σχετικός νόμος.

5. Διατηρείται η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής –εργοδοτών ή εργαζομένων –στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) στην περίπτωση αδιεξόδου κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Τα αντίμετρα στις περικοπές συντάξεων και στους φόρους

Αρνητικά και θετικά μέτρα τα οποία τελικώς καταλήγουν σε ισοσταθμισμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα περιλαμβάνει η κατ’ αρχήν συμφωνία που επήλθε μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών στη Μάλτα. Στα αρνητικά για το 2019 περιλαμβάνονται περικοπές στις «προσωπικές διαφορές» των συντάξεων ύψους 1,8% δισ. ευρώ (1% του ΑΕΠ) και αντίστοιχο ποσό (1% ΑΕΠ) για το 2020 με τη μείωση του ύψους του αφορολόγητου ποσού. Τα θετικά μέτρα τελούν υπό την τελική έγκριση των εκπροσώπων των θεσμών, που θα έλθουν στη χώρα μας μετά τις γιορτές του Πάσχα. Το κυβερνητικό σχέδιο για το 2019 περιλαμβάνει τα εξής:

1. Μείωση της συμμετοχής των συνταξιούχων στη φαρμακευτική δαπάνη. Οι συνταξιούχοι με ύψος σύνταξης (άθροισμα κύριας και επικουρικής) μέχρι 700 ευρώ θα απαλλάσσονται από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη (συμμετοχή 0%). Με σύνταξη από 702 ευρώ ως 1.200 ευρώ μειωμένη συμμετοχή κατά 50%, δηλαδή θα καταβάλλουν το 12,5% της φαρμακευτικής δαπάνης. Και με σύνταξη άνω των 1.200 ευρώ μειωμένη συμμετοχή κατά 25%, δηλαδή συμμετοχή ύψους 18,75% της φαρμακευτικής δαπάνης.
2. Επιδότηση ενοικίου με στόχο την κάλυψη του 50% του πληθυσμού που καταβάλλει ενοίκιο ή έχει συνάψει στεγαστικό δάνειο πρώτης κατοικίας. Το ύψος της επιδότησης προσδιορίζεται σε 80 ευρώ μηνιαίως και θα χορηγείται εφόσον συντρέχουν αντίστοιχα εισοδηματικά κριτήρια.
3. Αύξηση του οικογενειακού επιδόματος για το πρώτο (από 40 σε 60 ευρώ) και για το δεύτερο παιδί (σε 90 ευρώ), ενώ για τις τρίτεκνες οικογένειες θα διατηρηθεί στο ίδιο ύψος.
4. Εφαρμογή επιπλέον προγραμμάτων απασχόλησης για τη δημιουργία πάνω από 30.000 θέσεων εργασίας, 12μηνης πλήρους απασχόλησης και με πλήρη δικαιώματα. Τα προγράμματα θα αφορούν το Δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, και το συνολικό κόστος τους θα φθάνει τα 300 εκατ. ευρώ ετησίως. Με τα συγκεκριμένα προγράμματα η κυβέρνηση φιλοδοξεί να ανασχέσει το brain drain, τη φυγή-απώλεια νέων επιστημόνων προς το εξωτερικό.
5. Κάλυψη με βρεφονηπιακούς σταθμούς του συνόλου των παιδιών μέχρι τεσσάρων ετών, με επιπλέον ετήσια δαπάνη 150 εκατ. ευρώ.
6. Αύξηση των σχολικών γευμάτων κατά 300.000 σε δημοτικά σχολεία και κατά 150.000 σε γυμνάσια όλης της χώρας.
7. Αύξηση του κονδυλίου του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων.
Για το 2020 τα θετικά μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση είναι κυρίως φορολογικού περιεχομένου και αφορούν αλλαγές στους χαμηλούς συντελεστές της φορολογικής κλίμακας, μειώσεις στην εισφορά αλληλεγγύης και στον ΕΝΦΙΑ.