Ανεκπλήρωτα τα «θα» του Ολάντ

Τίποτε δεν πήγε καλά για τον Φρανσουά Ολάντ. Και ελάχιστα πήγαν καλά για τη Γαλλία κατά τη θητεία τού απερχόμενου προέδρου. Αν κάτι χαρακτηρίζει την πενταετία του Σοσιαλιστή προέδρου, αυτό είναι η πρωτοφανής για τη χώρα του έξαρση της τρομοκρατίας μέσα σε έναν διεθνή περίγυρο γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων και θρησκευτικής βίας. Κάτι για το οποίο δεν μπορούν να αποδοθούν μεγάλες ευθύνες προσωπικά στον Σοσιαλιστή πρόεδρο, καθόσον η Γαλλία είχε εμπλακεί σε περιφερειακές πολεμικές συγκρούσεις προτού ο ίδιος εγκατασταθεί στο μέγαρο των Ηλυσίων Πεδίων, ενώ κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία επιτέθηκε μετά το μακελειό της 13ης Νοεμβρίου 2015 με τους 130 νεκρούς στο Παρίσι και στο προάστιο Σεν Ντενί.

Στην πραγματικότητα οι τρομοκρατικές επιθέσεις ενίσχυαν τη δημοτικότητα του απερχόμενου προέδρου –απροστάτευτοι απέναντι στην τυφλή βία που τους απειλεί σε κάθε τους βήμα οι πολίτες είναι λογικό να συσπειρώνονται γύρω από την πολιτική ηγεσία τους, όποια κι αν είναι αυτή. Ο Φρανσουά Ολάντ, ωστόσο, θα μείνει στην ιστορία ως ο λιγότερο δημοφιλής πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας, που ξεκίνησε μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 1958 από τον Σαρλ Ντε Γκωλ.

Διαζύγιο με την κοινωνία

Είναι άλλωστε ο πρώτος που αποφάσισε να μη διεκδικήσει δεύτερη θητεία. Διότι είχε εξαρχής φροντίσει να ανοίξει μέτωπα τόσο στα δεξιά του όσο και στα αριστερά του. Βρέθηκε, για παράδειγμα, αντιμέτωπος με διαδηλωτές της Δεξιάς που διαμαρτύρονταν για το πρόγραμμά του «Γάμος για όλους» (και για τους ομοφυλοφίλους), αλλά και με διαδηλωτές της Αριστεράς που διαμαρτύρονταν για τις εκπτώσεις στα εργασιακά τους κεκτημένα (νόμος Ελ Κομρί).

Θα έλεγε κανείς ότι εξαιτίας του «Γάμου για όλους» ο Ολάντ πήρε διαζύγιο από τους συντηρητικούς ψηφοφόρους της Γαλλίας. Και εξαιτίας του νόμου Ελ Κομρί κατάφερε να πάρει διαζύγιο και από την εργατική τάξη. Δεν είναι, όμως, ούτε οι κοινωνικές ούτε οι εργασιακές μεταρρυθμίσεις εκείνες που ανάγκασαν τον Φρανσουά Ολάντ σε πρόωρη συνταξιοδότηση. Είναι οι αθετημένες υποσχέσεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο που τον καταδικάζουν να καταγραφεί de facto στην Ιστορία ως ο πιο αποτυχημένος πρόεδρος της 5ης Δημοκρατίας. Χειρότερος ακόμη και από αυτόν τον ανεκδιήγητο Νικολά Σαρκοζί.

Η απόσταση από τα προεκλογικά λόγια στα μετεκλογικά έργα του Ολάντ τεράστια. Τρεις είναι οι μεγάλες οικονομικές υποσχέσεις που αθέτησε ο απερχόμενος πρόεδρος. Την πρώτη την εκστόμισε στις 9 Σεπτεμβρίου 2012 μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού TF1: «Μέσα σε έναν χρόνο θα αντιστρέψουμε την αυξητική πορεία της ανεργίας». Ο αριθμός των ανέργων θα έπρεπε να αρχίσει να μειώνεται, δηλαδή, από τα τέλη του 2013. Κάτι τέτοιο παρατηρείται, όμως, μόλις τους τελευταίους μήνες. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τον περασμένο Φεβρουάριο ο αριθμός των ανέργων στη Γαλλία ήταν 8.980.000. Στα τέλη της θητείας Ολάντ καταγράφονται 1.160.000 επιπλέον αιτούντες εργασία. Στα τέλη της πενταετίας Σαρκοζί ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 1.067.800.

Η δεύτερη υπόσχεση του Ολάντ ήταν προεκλογική: «Το δημοσιονομικό έλλειμμα θα μειωθεί στο 3% του ΑΕΠ το 2013 και στα τέλη της θητείας μου ο γαλλικός προϋπολογισμός θα έχει ισοσκελιστεί». Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία Insee, στα τέλη του 2013 το ΑΕΠ ήταν στο 4% του ΑΕΠ και στα τέλη του 2016 είχε περιοριστεί στο 3,4%. Οσο για τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού (έλλειμμα 0% δηλαδή), εξυπακούεται ότι απέχει ακόμη πολύ.

Η τρίτη υπόσχεση αφορά το δημόσιο χρέος. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2012 από το Σαλόνι Αυτοκινήτου του Παρισιού είχε υποσχεθεί ότι επί των ημερών του «δεν θα προστεθεί ούτε ένα ευρώ στο δημόσιο χρέος». Από το 2012 έως το 2016 το δημόσιο χρέος της Γαλλίας πέρασε από τα 1,868 τρισ. ευρώ στα 2,147 τρισ. ευρώ. Εφθασε δηλαδή στο 96% από το 89,5% του ΑΕΠ. Και, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, θα ξεπεράσει το 100% το 2018.

Η επαγγελία μιας αδύνατης κοινωνικής δικαιοσύνης

Αίσθηση είχε κάνει προεκλογική ομιλία που εκφώνησε ο Φρανσουά Ολάντ στις 22 Ιανουαρίου 2012 στο Μπουρζέ. «Σας αποκαλύπτω τον πραγματικό μου εχθρό. Δεν έχει όνομα, δεν έχει πρόσωπο, δεν έχει κόμμα. Δεν θα υποβάλει ποτέ την υποψηφιότητά του. Δεν θα εκλεγεί. Και όμως, αυτός κυβερνά. Ο εχθρός μου είναι ο κόσμος της Οικονομίας»! Με νωπές τις μνήμες από την παγκόσμια κρίση του 2008-2009, ο σοσιαλιστής υποψήφιος, τότε, πρόεδρος ήθελε προφανώς να καταγγείλει την εγκληματική για την οικονομία ασυδοσία των μεγαλομάνατζερ και δη των τραπεζιτών.
Πέντε χρόνια αργότερα διαπιστώνει κανείς ότι τήρησε ελάχιστες από τις 60 υποσχέσεις για την καταπολέμηση ισάριθμων «εκτροπών» και παραβιάσεων της «οικονομικής ηθικής και νομιμότητας» που είχε δώσει τότε. Βεβαίως τον Ιούλιο του 2012 η Εθνοσυνέλευση ψήφισε τη βαριά φορολόγηση των δικαιωμάτων προαίρεσης (stock-options) και τον περιορισμό των «τρελών» μπόνους που εισπράττουν οι μάνατζερ. Οντως, οι παρακρατήσεις στην πηγή των εισφορών για τα μπόνους αυξήθηκαν από το 8% στο 10% για τους μάνατζερ και από το 14% στο 30% για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, η αύξηση της φορολόγησης ουδόλως μείωσε τα μπόνους και τα stock-options. «Ο πιο ακριβοπληρωμένος γάλλος μάνατζερ, ο Κάρλος Γκον της Renault, εισέπραξε πάνω από 6 εκατ. ευρώ το 2016 από δικαιώματά του σε stock-options» γράφει ο Γκιγιόμ Πουάν στη «Figaro».

Ο Ολάντ είχε υποσχεθεί επίσης να απαγορεύσει στις γαλλικές τράπεζες να δραστηριοποιούνται στους φορολογικούς παραδείσους. Τον Ιούλιο του 2013 με νομοθετική ρύθμιση οι τράπεζες της χώρας υποχρεούνται να αποκαλύπτουν κάθε σχέση τους με τους παραδείσους. Σύμφωνα με έκθεση της βρετανικής ΜΚΟ Oxfam που δημοσιεύθηκε στις 27 Μαρτίου, οι πέντε μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες (BNP Paribas, BPCE, Crédit Agricole, Crédit Mutuel-CIC και Société Générale) ανακοίνωσαν για το 2015 κέρδη 5,5 δισ. ευρώ από τις δραστηριότητές τους στα Νησιά Κέιμαν και στους άλλους παραδείσους. Ο πρόεδρος δεν απαγόρευσε, όπως είχε υποσχεθεί, τη δραστηριοποίησή τους εκεί. Οπως επίσης παρέλειψε να αυξήσει κατά 15%, όπως είχε υποσχεθεί, τον συντελεστή φορολόγησης των τραπεζικών κερδών.

Ασφαλώς ουδείς πρόεδρος «πέφτει» λόγω δημοσιονομικών αστοχιών ή επειδή δεν πολέμησε όσο θα έπρεπε το… μεγάλο κεφάλαιο. Η διάψευση των προσδοκιών για μικρότερη ανεργία και εν γένει για κοινωνική ευημερία έχει, όμως, υψηλό πολιτικό κόστος. Και η απογοήτευση των γάλλων πολιτών από τον πρόεδρο και τις κυβερνήσεις της τελευταίας πενταετίας αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις. Σε λίγες ημέρες θα φανεί και στις κάλπες. Οσο για την Ιστορία, εκτός από τις ματαιώσεις των Γάλλων, θα καταγράψει τη διπλωματική επιτυχία της υπογραφής της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα και τη θετική στάση που κράτησε ο Φρανσουά Ολάντ στην κρίση των προσφύγων. Ως Ελληνες, τέλος, θα ήμασταν άδικοι αν λησμονούσαμε τον θετικό ρόλο που διαδραμάτισε τα πέντε αυτά χρόνια και στη… χρόνια ελληνική κρίση.