Το σκωτσέζικο αντίδοτο στον εθνικιστικό λαϊκισμό

Κατά την πενθήμερη περιοδεία της στις Ηνωμένες Πολιτείες η πρώτη υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον εμφάνισε μια τελείως διαφορετική εκδοχή για την ανεξαρτησία της χώρας της από εκείνη που είχε εμφανίσει ο προκάτοχός της Αλεξ Σάλμοντ πριν από το ατυχές (για τους εθνικιστές Σκωτσέζους) δημοψήφισμα του 2014. Ενώ ο Σάλμοντ υποστήριζε την αυτοδιάθεση της Σκωτίας και την ανάγκη εθνικής εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της, η Στέρτζον έστειλε ένα εκ διαμέτρου αντίθετο μήνυμα: την ανάγκη αντίστασης στο παγκόσμιο κύμα του απομονωτισμού και της ξενοφοβίας!

Πρόκειται ασφαλώς για ένα μήνυμα που ουδόλως εγγυάται την εξασφάλιση της θετικής (υπέρ της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο) ψήφου σε ένα υποτιθέμενο νέο δημοψήφισμα. Διότι η απήχησή του θα εξαντλείται, ως επί το πλείστον, στους νέους σε ηλικία σκωτσέζους ψηφοφόρους. Που, όμως, ήδη είχαν στηρίξει με την ψήφο τους την ανεξαρτησία και στο χαμένο δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου 2014.

«Και όμως, η ρητορική κατά του απομονωτισμού είναι πολύ χρήσιμη για την σκωτσέζα πρώτη υπουργό, στο μέτρο που απομακρύνει τη συζήτηση από το ζήτημα του αναπόφευκτου οικονομικού κόστους που θα έχει, τουλάχιστον το πρώτο χρονικό διάστημα, η απόσχιση της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο» γράφει ο Λεονίντ Μπερσίντσκι στο Bloomberg. Επίσης, απομακρύνει τη Στέρτζον από τα άκρα στρέφοντας την ίδια και το κόμμα της (Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας ή SNP) προς το μετριοπαθές Κέντρο.

Ο συνεργάτης του αμερικανικού πρακτορείου θυμίζει την ευμενή κάλυψη και τη συμπάθεια που έδειχναν προ τριετίας τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης προς το SNP του Αλεξ Σάλμοντ. Η Στέρτζον προωθεί τώρα το ίδιο κόμμα ως το αντίδοτο στον εθνικιστικό λαϊκισμό και απομονωτισμό.

Ως εκ τούτου η ψήφος υπέρ της απόσχισης της Σκωτίας από τη Βρετανία σήμερα θα ήταν μια ψήφος υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μια ψήφος υπέρ των ευρωπαϊκών θεσμών, υπέρ της συνεργασίας των λαών για την ειρήνη και την ευημερία στη Γηραιά Ηπειρο, υπέρ της ευρωπαϊκής ιδέας εν γένει θα λέγαμε. Το 62% των Σκωτσέζων, άλλωστε, ψήφισε υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ στο ιστορικό, όπως αποδείχθηκε, δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου 2016.

Οι αλλαγές στη ρητορική του πρώην και της νυν επικεφαλής του SNP αποτυπώνουν τη στροφή 180 μοιρών που πραγματοποίησε το κόμμα σε ό,τι αφορά όχι μόνο τη «γραμμή» αλλά και τις αρχές του. Ετσι, ενώ ο Σάλμοντ προ τριετίας επαγγέλονταν ελέγχους στη μετανάστευση και φορολογικά κίνητρα για τις σκωτσέζικες επιχειρήσεις, η Στέρτζον διακηρύσσει: «Εμείς βασικά υιοθετούμε την άποψη ότι αν επιθυμείς να είσαι Σκωτσέζος, τότε μπορείς να είσαι. Υπό το πρίσμα αυτό θα θέλαμε να υποδεχθούμε περισσότερους μετανάστες στη Σκωτία»!

Ομοίως πήγαν… περίπατο τα επιχειρήματα του Σάλμοντ περί του πλούτου της Σκωτίας και της αδυναμίας των Σκωτσέζων να τον διαχειριστούν. Οπως πήγε περίπατο η διαπίστωση του πρώην πρώτου υπουργού ότι «η Σκωτία είναι η 14η πλουσιότερη χώρα του ανεπτυγμένου κόσμου», ότι οι Σκωτσέζοι δηλαδή έχουν υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα από τους άλλους Βρετανούς. Η ρητορική τής Σέρτζον ως επικεφαλής του SNP (διότι όταν ήταν υπ’ αριθμόν 2 του κόμματος προφανώς υποστήριζε και αναπαρήγαγε τα επιχειρήματα του τότε αρχηγού της) είναι απαλλαγμένη από εθνικιστικές προπέτειες και ελιτισμούς.

Αντί για πλούτο μιλά για… ευτυχία –αν και είναι γνωστό ότι τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία αλλά την παίρνουν μαζί τους όταν φεύγουν. Παραπέμπει σε έρευνες που κατατάσσουν τις χώρες με βάση τον δείκτη ευτυχίας των πολιτών τους, σαν την έρευνα που διενήργησαν οι αμερικανοί οικονομολόγοι Τζέφρι Σακς, Ρίτσαρντ Λέιαρντ και Τζον Χέλιγουελ. «Εξεπλάγην διαπιστώνοντας ότι στις πέντε πρώτες θέσεις βρίσκονταν μικρές ευρωπαϊκές χώρες, η Νορβηγία, η Δανία, η Ισλανδία, η Φινλανδία και η Ελβετία. Δύο από τις χώρες αυτές είναι μέλη της ΕΕ, ενώ όλες μετέχουν στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Με πρότυπο τις σκανδιναβικές χώρες η Στέρτζον οραματίζεται να μετατρέψει τη Σκωτία σε μια δημοκρατία που βάζει ως προτεραιότητα την οικονομική ισότητα και όχι την απελευθέρωση των οικονομιών με κάθε κοινωνικό κόστος, όπως είναι το βρετανικό-θατσερικό πρότυπο. Προτάσσει τις αξίες της ισότητας, της ανεκτικότητας, της πολιτικής ελευθερίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, ειρήνης και συνεργασίας έναντι των αξιών της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας.

Το οικονομικό μοντέλο που προτάσσει η ηλικίας 47 ετών πολιτικός βρίσκεται πλησιέστερα στη Γερμανία και όχι στη Βρετανία. Εχοντας παραδεχθεί ρητώς ότι θαυμάζει τον «Καπιταλισμό του Ρήνου» που βασίζεται στους ισχυρούς δεσμούς συνεργασίας μεταξύ εργαζομένων, συνδικαλιστικών οργανώσεων, επιχειρήσεων και δημόσιου τομέα (ασφαλώς υπάρχουν εκτροχιασμοί που ξεκίνησαν από τον Γκέρχαρντ Σρέντερ και συνεχίζονται αλλά δεν είναι της παρούσης να ασχοληθούμε) θα έλεγε κανείς ότι επαγγέλλεται τη σκανδιναβική εκδοχή εφαρμογής του μοντέλου, στο μέτρο που η Σκωτία είναι μια μικρή σε έκταση (78.000 τ.χλμ.) και πληθυσμό (5,4 εκατομμύρια) χώρα.

Βλέποντας κανείς τις θεαματικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο SNP, το Brexit θα πρέπει να θεωρηθεί ως θείο δώρο για το παραδοσιακό κόμμα του σκωτσέζικου εθνικισμού γράφει ο Μπερσίντσκι του Bloomberg. Ο χρόνος θα δείξει αν εν τέλει η πολιτική της Στέρτζον θα αποφέρει τα ποθούμενα από αυτήν αποτελέσματα.

Οι τρικλοποδιές από το Λονδίνο θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Αλλά η ανεξαρτησία τής παραδοσιακά (και αποδεδειγμένα στο δημοψήφισμα για το Brexit) φιλοευρωπαϊκής Σκωτίας αποτελεί πλέον τον μόνο δρόμο για να παραμείνει στην ΕΕ. Και σημειωτέον ότι ακόμα και η Ισπανία που προ τριετίας απειλούσε να μπλοκάρει τη συμμετοχή της στην ΕΕ για να μην αναθαρρήσουν οι καταλανοί αυτονομιστές, τώρα υπόσχεται να κρατήσει ανοικτή για τη Σκωτία την πόρτα της Ευρώπης.

Πέραν αυτού, η χώρα της Νίκολα Στέρτζον και η ίδια η ηγέτιδά της δεν απέχουν πολύ από το να αρχίσουν να εμφανίζονται ως τα γοητευτικότερα αντίδοτα στον απομονωτισμό, στον προστατευτισμό, στην ξενοφοβία, στον λαϊκισμό, στον εθνικισμό, στην απαξίωση της πολιτικής, φαινόμενα που βρίσκονται σε άνοδο στην Ευρώπη και ασφαλώς στις ΗΠΑ. Στη Νέα Υόρκη αλλά και στην Καλιφόρνια η σκωτσέζα πολιτικός δεν είχε τυχαία στο πλευρό της τη Χίλαρι Κλίντον.