Από τους «Γκρίζους Λύκους» σύμβολο του «Οχι» στον Ερντογάν

Στο κρίσιμο συνταγματικό δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου στην Τουρκία, η 60χρονη Μεράλ Ακσενέρ είναι η απίθανη μπαλαντέρ. Μέχρι πρόσφατα ανερχόμενο αστέρι στο ετοιμοθάνατο Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP – Γκρίζοι Λύκοι), η τουρκάλα πολιτικός διαγράφηκε όταν διαφώνησε ηχηρά και αρνήθηκε να στηρίξει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να αναλάβει ακόμη πιο απολυταρχικές υπερεξουσίες.

Φανατικοί υπερεθνικιστές, οι οπαδοί του MHP θα μπορούσαν να κρίνουν το δημοψήφισμα, εξ ου και ο Ερντογάν διεκδίκησε εντατικά την ψήφο τους ποντάροντας σε έξαλλο εθνικισμό έναντι των κούρδων αυτονομιστών, αλλά και των Ευρωπαίων που τους αποκαλεί πλέον ανοιχτά «ναζιστές και φασίστες». Αλλά ενώ ο ηγέτης του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί στηρίζει το «Ναι» στο δημοψήφισμα, η εθνικιστική βάση έχει διασπαστεί μετά την αποχώρηση της Ακσενέρ.

Ο δικός της στόχος, όπως είπε σε μια συνέντευξη, είναι απλός: να ηττηθεί στο δημοψήφισμα ο Ερντογάν και μαζί το σχέδιό του να μετατρέψει την Τουρκία σε μια αυταρχική, τριτοκοσμική δικτατορία. «Αυτό που μας προσφέρει με ένα τέτοιο προεδρικό σύστημα είναι αυτό που βλέπουμε στην Αφρική ή στη Λατινική Αμερική, όπου ένα άτομο αποκτά τεράστια δύναμη και μετατρέπεται σε δικτάτορα, αφαιρώντας τις ελευθερίες του λαού» δήλωσε ανοιχτά η Ακσενέρ.

Δεν είναι περίεργο που μετά από αυτό η εκστρατεία της αντιμετώπισε πολλά προβλήματα. Σε μια πολυπληθή συγκέντρωσή της κόπηκε ξαφνικά το ρεύμα, ενώ οι άδειες για εκδηλώσεις της ακυρώνονται την τελευταία στιγμή από τις Αρχές. «Είμαι στην πολιτική εδώ και πολλά χρόνια, και έχω δει παρόμοιες καταστάσεις –όταν συναντάς τέτοια πίεση, πρέπει να βρεις πιο δημιουργικούς τρόπους για να περάσεις το μήνυμα σε περισσότερους ανθρώπους» λέει. Μια αναφορά στην πολύ επιτυχημένη εκστρατεία που κάνει σε επίπεδο βάσης, χρησιμοποιώντας ένα πανίσχυρο σύμβολο που έχει κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: γυναίκες ζωγραφίζουν την τουρκική σημαία με χένα στην παλάμη και ανεβάζουν τις φωτογραφίες τους στο Twitter και στο Facebook.

«Επειδή η τηλεόραση και ο Τύπος έχουν κλείσει για εμένα, χρησιμοποιώ τα social media για να επικοινωνήσω με τον κόσμο» λέει η Ακσενέρ. Σύσσωμη η αντιπολίτευση έχει καταγγείλει ότι η φωνή της πνίγεται κάτω από μια χιονοστιβάδα υπέρ του κυβερνητικού «Ναι».

Και όμως, το δημοψήφισμα παραμένει αμφίρροπο, σύμφωνα με τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες δημοσκοπήσεων της Τουρκίας. Το ποσοστό των αναποφάσιστων κυμαίνεται μεταξύ 14%-18%, ενώ η Ακσενέρ εκτιμά ότι θα μπορούσε να επηρεάσει το 80% των εθνικιστών ψηφοφόρων της χώρας –περίπου 4,5 εκατ. ανθρώπους –να ψηφίσουν «Οχι». (Στις τελευταίες εθνικές εκλογές, το πρώην κόμμα της συγκέντρωσε περίπου το 12% των ψήφων.) Ενας δημοσκόπος που περιέγραψε την Ακσενέρ ως το μόνο άτομο που είναι ικανό να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά τον Ερντογάν οδηγήθηκε αμέσως στη φυλακή.

Με καριέρα 20 ετών στην πολιτική, η Ακσενέρ ήταν βουλευτής του MHP το διάστημα 2007-2015. Οι επικριτές της έχουν καταβάλει προσπάθειες να την παρουσιάσουν ως μέλος του κινήματος του ισλαμιστή ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίον ο Ερντογάν κατηγορεί για το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, το πειθαρχικό συμβούλιο του MHP τη διέγραψε από το κόμμα κατηγορώντας την ότι ηγείται κίνησης για να ανατρέψει τον Μπαχτσελί από την ηγεσία. Εκτοτε, η Ακσενέρ μαζί με μια ομάδα ανδρών διαφωνούντων του MHP έχει κάνει μια από τις πιο αποφασιστικές εκστρατείες υπέρ του «Οχι» στις συνταγματικές τροπολογίες του Ερντογάν. Οσο για το τατουάζ με τη χένα, θεωρείται λαμπρή επικοινωνιακή ιδέα.

Νεαροί στρατιώτες με στολή, ηλικιωμένες γυναίκες και μικρά παιδιά αρχίζουν να ποζάρουν με την ημισέληνο και το αστέρι ζωγραφισμένα με χένα στην παλάμη τους. Το χάσταγκ #KinaliEllerHayirDiyor (Χέρια με Χένα Λένε Οχι) κάνει θραύση στα τουρκικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς εκατοντάδες άνθρωποι από όλη τη χώρα δημοσιεύουν φωτογραφίες με τη σημαία στην παλάμη.

Δεν είναι μόνο η σημαία που ενώνει, αλλά και η χένα που είναι σύμβολο της αθωότητας και της θυσίας στην Τουρκία και στην ευρύτερη περιοχή. Για τους ανθρώπους της Ανατολίας η χένα συμβολίζει τα νέα ξεκινήματα (τατουάζ με χένα κάνουν παραδοσιακά στα χέρια τους οι νύφες και οι νέοι άνδρες όταν πάνε στον στρατό), τον ενθουσιασμό και τη θυσία για έναν σημαντικό αγώνα. Είναι μια αρχαία παράδοση στη Μέση Ανατολή που έχει τιμηθεί από Εβραίους, Αραβες, Αλεβίτες, Κούρδους και Τούρκους –ένα σύμβολο που ενώνει και υπερβαίνει την πολιτική. Ετσι η Ακσενέρ δείχνει την παλάμη της και είναι σαν να λέει: «Είμαι γυναίκα της Ανατολίας, πιστεύω στην ισχυρή πατρίδα και σας λέω να ψηφίσετε «Οχι» στον Ερντογάν».