Λάμψη και εκπλήξεις στα Φεστιβάλ της Ευρώπης

Διάλογος με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Λαμπερά ονόματα-κράχτες. Αναπάντεχες καλλιτεχνικές συνεργασίες. Ισορροπία ανάμεσα στο εγχώριο και στο διεθνές, στο μοντέρνο και στο κλασικό. Στους παραπάνω άξονες κινούνται τα μεγάλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ το καλοκαίρι του 2017. Οι ιστορικοί θεσμοί μοιάζει να πατούν γερά επάνω στην παράδοσή τους αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις του παρόντος και χτίζοντας σε στέρεες βάσεις το μέλλον τους.

Αρχή της «περιήγησης» από την «κορωνίδα» των ευρωπαϊκών διοργανώσεων, το περίφημο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ που θα διεξαχθεί εφέτος 21 Ιουλίου – 30 Αυγούστου και έχει ως θεματικό άξονα τα «πολλά πρόσωπα της εξουσίας». Πώς συνδυάζεται, άραγε, αυτό με την αρχική ιδέα των ιδρυτών της διοργάνωσης Ούγκο φον Χόφμανσταλ και Μαξ Ράινχαρντ και την εξέλιξή της, την πρόθεση της σημερινής διοίκησης να αποτελέσει η διοργάνωση «το επίκεντρο του ασυνήθιστου;». Η απάντηση κρύβεται στην ίδια την κατάρτιση του προγράμματος.

Ανάμεσα στις οπερατικές παραγωγές ξεχωρίζει αναμφίβολα το νέο ανέβασμα της βερντιανής «Αΐντα» με πρωταγωνίστρια τη σουπερστάρ ρωσίδα σοπράνο Αννα Νετρέμπκο. Η παράσταση –τα εισιτήρια για την οποία έχουν ήδη εξαντληθεί –κάνει πρεμιέρα στις 6 Αυγούστου και σηματοδοτεί την επιστροφή του διάσημου ιταλού αρχιμουσικού Ρικάρντο Μούτι στην οπερατική σκηνή του Σάλτσμπουργκ ύστερα από έξι χρόνια απουσίας, αφού η συμμετοχή του μετά το 2011 περιοριζόταν αποκλειστικά σε συναυλίες. Μιλώντας στον αυστριακό Τύπο, ο Μούτι απέδωσε την απόφασή του να διευθύνει εκ νέου όπερα στο διάσημο φεστιβάλ –όπου εμφανίζεται ανελλιπώς από το 1971 –στο γεγονός ότι την εν λόγω παραγωγή θα σκηνοθετήσει η ιρανή, εγκατεστημένη στη Νέα Υόρκη εικαστική καλλιτέχνις Σιρίν Νεσχάτ. Η δουλειά της 60χρονης επικεντρώνεται στις αντιθέσεις –ανάμεσα στο Ισλάμ και στη Δύση, στο θηλυκό και στο αρσενικό, στο ιδιωτικό και στο δημόσιο κ.τ.λ. –και την προσπάθεια γεφύρωσής τους…

Νωρίτερα, στις 27 Ιουλίου, θα κάνει πρεμιέρα η νέα παραγωγή της όπερας του Μότσαρτ «Η μεγαλοψυχία του Τίτου» σε μουσική διεύθυνση του έλληνα –εγκατεστημένου στη Ρωσία –μαέστρου Θεόδωρου Κουρεντζή και σκηνοθεσία του Αμερικανού Πίτερ Σέλαρς. Στους εφετινούς τίτλους περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» του Ντμίτρι Σοστακόβιτς (μουσική διεύθυνση Μάρις Γιάνσονς), ο «Βότσεκ» του Αλμπαν Μπεργκ (μουσική διεύθυνση Βλαντίμιρ Γιουρόφσκι, σκηνοθεσία Γουίλιαμ Κέντριτζ), ο «Λιρ» του γερμανού συνθέτη Αριμπερτ Ράιμαν – βασισμένη στη σαιξπηρική τραγωδία –η οποία έκανε πρεμιέρα στο Μόναχο το 1978. Εν προκειμένω παρουσιάζεται σε νέα παραγωγή, σε μουσική διεύθυνση Φραντς Βέλσερ Μεστ και σκηνοθεσία Σάιμον Στόουν. Οι συναυλίες της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης, του συνόλου που αποτελεί τη «ραχοκοκαλιά» του Φεστιβάλ, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα ειδικά σχεδιασμένα πρότζεκτ για νέους καλλιτέχνες συμπληρώνουν το εφετινό πρόγραμμα.

Στο «σπίτι» του Βάγκνερ

Αφιερωμένο αποκλειστικά στις όπερες του Βάγκνερ, το περίφημο Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ θα διεξαχθεί εφέτος μεταξύ 25 Ιουλίου και 28 Αυγούστου με τους απανταχού βαγκνερικούς αλλά και γενικότερα τους φίλους του λυρικού θεάτρου να το περιμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον αφού κάθε χρόνο χαρίζει αφορμές για συζήτηση αλλά και αντεγκλήσεις. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η νέα παραγωγή των «Αρχιτραγουδιστών της Νυρεμβέργης» σε μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ζορντάν και σκηνοθεσία του 50χρονου Αυστραλού Μπάρι Κόσκι, καλλιτεχνικού διευθυντή της Komische Oper του Βερολίνου. Μιλώντας στον γερμανικό Τύπο πριν από μερικούς μήνες ο ίδιος εκμυστηρεύθηκε πως όταν δέχτηκε την πρόταση από τη διευθύντρια του Φεστιβάλ Καταρίνα Βάγκνερ στην αρχή ήταν αρνητικός. «Εχω σκηνοθετήσει οκτώ βαγκνερικές παραγωγές στη ζωή μου και αισθανόμουν ότι έχω τελειώσει με τον συνθέτη αυτόν» έλεγε χαρακτηριστικά. Τελικά πείστηκε και όπως έχει ήδη αποκαλύψει στο νέο ανέβασμα των «Αρχιτραγουδιστών» θα αποκαλύψει «μια ιδέα αιρετική, αλλά καινούργια…». Οι εβραϊκές ρίζες του σκηνοθέτη, πάντως, προσθέτουν στο ενδιαφέρον της παραγωγής.

Η ίδια η Καταρίνα Βάγκνερ, δισέγγονη του συνθέτη, υπογράφει τη σκηνοθεσία της όπερας «Τριστάνος και Ιζόλδη», τη μουσική διεύθυνση της οποίας έχει αναλάβει ο διάσημος Γερμανός Κρίστιαν Τίλεμαν. Η μνημειώδης τετραλογία «Το δαχτυλίδι των Νίμπελουνγκ» παρουσιάζεται σε μουσική διεύθυνση Μάρεκ Γιανόφσκι, στην πολυσυζητημένη σκηνοθεσία του Φρανκ Κάστορφ.

Η βερντιανή «Αΐντα» στη σκηνοθεσία των «αιρετικών» Ισπανών Fura dels Baus, μια παραγωγή του 2013, επιστρέφει στο εφετινό Φεστιβάλ της Αρένας στη Βερόνα που θα διεξαχθεί 23 Ιουνίου – 26 Αυγούστου. Ενδιαφέρουσα, στο πλαίσιο αυτό, η παράλληλη αναβίωση και της ιστορικής «Αΐντα» του 1913. Στους εφετινούς τίτλους περιλαμβάνονται επίσης ο «Ναμπούκο» και ο «Ριγκολέτο» του Βέρντι αλλά και η «Μαντάμα Μπατερφλάι» και η «Τόσκα» του Πουτσίνι. Το χορευτικό γκαλά με τον σουπερστάρ Ρομπέρτο Μπόλε, η ανθολογία της Θαρθουέλας με τον βετεράνο Πλάθιντο Ντομίνγκο και η Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν υπογραμμίζουν τη στόχευση του Φεστιβάλ στο λεγόμενο ευρύ κοινό.

Περισσότερες από 100 συναυλίες σε τέσσερις εβδομάδες θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο του διάσημου ελβετικού φεστιβάλ της Λουκέρνης που θα διεξαχθεί 11 Αυγούστου – 10 Σεπτεμβρίου. Με θεματικό άξονα την «ταυτότητα», η έναρξη θα γίνει με την Ορχήστρα του Φεστιβάλ της Λουκέρνης υπό τον Ιταλό Ρικάρντο Σαγί σε ένα πρόγραμμα με έργα Ρίχαρντ Στράους, ενός συνθέτη ο οποίος πράγματι προσφέρει πολλές απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου «Ποιοι είμαστε;» και «Πώς πρέπει να είμαστε;» που βρίσκονται στο επίκεντρο του εφετινού θέματος.

Από τις 14 Ιουλίου ως τις 9 Σεπτεμβρίου θα διεξαχθεί, τέλος, το διάσημο φεστιβάλ BBC Proms στο Royal Albert Hall του Λονδίνου. Μια από τις διασημότερες θερινές διοργανώσεις της λεγόμενης κλασικής μουσικής αναμένεται να συγκεντρώσει και εφέτος τα διασημότερα ονόματα του χώρου με την τελευταία βραδιά να αποτελεί παραδοσιακά μια μεγάλη γιορτή.