«Από το κακό στο χειρότερο» η ειδική αγωγή στην Ελλάδα

«Είμαι αναπληρώτρια εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής 14 χρόνια και σαν κλάδος πάμε από το κακό στο χειρότερο. Είμαστε ο μοναδικός εκπαιδευτικός κλάδος που δουλεύουμε με οτιδήποτε άλλο εκτός από το πτυχίο μας. Πρέπει να κυνηγάμε συνέχεια προσόντα, από σεμινάρια 400 ωρών, μεταπτυχιακά, διδακτορικά. Και δεν ξέρουμε τι άλλο θα μας ζητήσουν».

Με αυτά τα λόγια περιγράφει στο «Βήμα» η κυρία Μαρίνα Κακαζιάνη την κατάσταση στον πολύπαθο χώρο της ειδικής αγωγής. Εναν ευαίσθητο χώρο ο οποίος μοιάζει εγκαταλελειμμένος από την Πολιτεία, με μόνους στυλοβάτες του τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς που στελεχώνουν κάθε χρόνο τα ειδικά σχολεία της χώρας, γυρίζοντας ανά την επικράτεια για να συμπληρώσουν τα κενά.

Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο οργανωτικός γραμματέας ΔΟΕ κ. Τριαντάφυλλος Οικονόμου, το 80% των εκπαιδευτικών στην ειδική αγωγή είναι αναπληρωτές «που ουσιαστικά κάθε χρόνο αναπληρώνουν τους ίδιους τους τούς εαυτούς. Αυτή η συνεχόμενη αλλαγή και μετακίνηση επηρεάζει και τα ίδια τα παιδιά. Δεν υπάρχει σταθερότητα, με αποτέλεσμα η παιδαγωγική σχέση να διαταράσσεται».

Τα κενά κάθε χρόνο αυξάνονται και οι ανάγκες μεγαλώνουν. Μάλιστα η σημερινή διοίκηση του υπουργείου Παιδείας προχώρησε στην ίδρυση 531 τμημάτων ένταξης στα γενικά σχολεία, 3 νηπιαγωγείων, 9 δημοτικών σχολείων, 5 ΕΕΕΕΚ και 9 επαγγελματικών γυμνασίων, ενώ στα υπάρχοντα γυμνάσια ιδρύθηκαν 12 λυκειακές τάξεις.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν επιπλέον ανάγκες σε προσωπικό, μέχρι στιγμής έχουν προσληφθεί περισσότεροι από 10.000 αναπληρωτές, δύο χιλιάδες περισσότεροι από την περυσινή σχολική χρονιά.

Για την κάλυψη των κενών αυτών το υπουργείο εντάσσει στους πίνακες των αναπληρωτών εκπαιδευτικούς γενικής εκπαίδευσης με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό αλλά και με σεμινάριο στην ειδική αγωγή ή απλά προϋπηρεσία στην εκπαίδευση. Με την τροπολογία που κατατέθηκε αιφνιδιαστικά σε νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών και ψηφίστηκε την περασμένη Τετάρτη, οι εκπαιδευτικοί γενικής παιδείας εξισώνονται με τους συναδέλφους τους που κατέχουν πτυχίο και προϋπηρεσία στην ειδική αγωγή.

Πρακτικά η τροπολογία αυτή έρχεται να παγιώσει τον νόμο του προηγούμενου υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, που είχε ψηφιστεί τον περασμένο Αύγουστο και ο οποίους επέτρεπε την πρόσληψη αναπληρωτών στην ειδική αγωγή και από τους δασκάλους και καθηγητές γενικών σχολείων.

Αυτές οι δύο αποφάσεις του υπουργείου έχουν προκαλέσει πληθώρα αντιδράσεων στην εκπαιδευτική κοινότητα. Μάλιστα την ημέρα ψήφισης της τροπολογίας εκπαιδευτικοί διαδήλωσαν έξω από τη Βουλή. «Πλέον ο βασικός τίτλος σπουδών και η προϋπηρεσία παύουν να παίζουν πρωταρχικό ρόλο για τους αναπληρωτές αλλά δίνεται σημασία κυρίως στα διδακτορικά και στα μεταπτυχιακά.

Εγώ που έχω 15 χρόνια προϋπηρεσίας και μόνο τον βασικό τίτλο σπουδών θα βρεθώ στην κατάταξη πιο κάτω από έναν συνάδελφο που έχει μεταπτυχιακό ή και διδακτορικό και μικρότερη προϋπηρεσία» λέει στο «Βήμα» η κυρία Ελένη Γοδέβενου, εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, η οποία σήμερα βρίσκεται στο νούμερο δύο στον πίνακα των αναπληρωτών.

Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς η τροπολογία αυτή τους γυρίζει πίσω στο 2014, όπου για πρώτη φορά η κατοχή πρώτου πτυχίου αναγνωρίστηκε ως προτεραιότητα στους εκπαιδευτικούς της ειδικής αγωγής για τον διορισμό τους ως αναπληρωτών. «Το 2014 καταφέραμε και διασφαλίσαμε την πρόταξή μας στους πίνακες, δηλαδή το αυτονόητο, όπως συμβαίνει σε όλους τους κλάδους, αλλά τώρα η τροπολογία αυτή έρχεται να τα αλλάξει όλα» σημειώνει η κυρία Κακαζιάνη.

«Ως έχοντες το βασικό πτυχίο θεωρούμε ότι έχουμε μια πλήρη κατάρτιση να αντεπεξέλθουμε στις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών με αναπηρίες. Σίγουρα θεωρούμε ότι από τη στιγμή που εμείς δεν αρκούμε για να καλύψουμε τις τρέχουσες ανάγκες θα πρέπει τα κενά να καλυφθούν και με άλλους συναδέλφους οι οποίοι έχουν κάποιες πιστοποιημένες γνώσεις, απλά δεν μπορούμε να τα ισοπεδώνουμε όλα και να θεωρούμε παιδαγωγικά σωστό να καλύπτονται κενά από άτομα με μηδενική εκπαίδευση πάνω στον χώρο της ειδικής αγωγής» υπογραμμίζει η κυρία Βάσω Κυρίτση, αναπληρώτρια δασκάλα επί 10 χρόνια και απόφοιτος του Παιδαγωγικού ειδικής αγωγής του Βόλου.

Σε αυτά τα 10 χρόνια η κυρία Κυρίτση έχει αλλάξει μόνο 4 σχολεία, ενώ θεωρεί τον εαυτό της τυχερό που μπορεί να αλλάζει σχολεία στον Πειραιά και όχι να ταξιδεύει ανά την Ελλάδα.

Οπως τονίζει όμως αυτή η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος εκτός από το γεγονός ότι επηρεάζει την ψυχολογία των μαθητών της μπορεί να επηρεάσει και τη δική της εξέλιξη ως εκπαιδευτικού, «γιατί εάν εγώ αλλάζω κάθε χρόνο σχολείο δεν θα έχω ούτε ανατροφοδότηση από τον μαθητή μου ούτε και εγώ η ίδια θα ξέρω κατά πόσο έκανα σωστά την παρέμβασή μου».

Τα πράγματα για την ειδική αγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση διαφέρουν σε σχέση με την πρωτοβάθμια, καθώς εκεί δεν υπάρχει πρώτο πτυχίο με αποτέλεσμα να λαμβάνουν την ειδίκευσή τους από διδακτορικούς, μεταπτυχιακούς τίτλους ή σεμινάρια 400 ωρών. «Είμαστε δηλαδή φιλόλογοι, μαθηματικοί, φυσικοί, κοινωνιολόγοι ειδικής αγωγής. Ολοι όμως κατάλληλα καταρτισμένοι. Κάθε χρόνο τα προσόντα των αναπληρωτών ΕΑΕ υπόκεινται σε έλεγχο, σε αντίθεση με εκείνα των μόνιμων» εξηγεί στο «Βήμα» η κυρία Ντόρα Αγγελή, καθηγήτρια ειδικής αγωγής και μέλος του ΔΣ του Πανελλήνιου Συλλόγου Αναπληρωτών Καθηγητών Ειδικής Αγωγής (ΣΑΚΕΑ).

Συμπληρώνοντας πως κανένα επιστημονικό πεδίο δεν καλύπτεται από μια διημερίδα, πράγμα που είχε ανακοινώσει το υπουργείο ώστε να καταρτιστούν «κατάλληλα» οι εκπαιδευτικοί της γενικής παιδείας. «Με αυτόν τον τρόπο δεν καταργείται όλη η επιστήμη της ειδικής αγωγής; Σε ποια χώρα του κόσμου επιτρέπουν σε άτομα να αναλάβουν μια θέση χωρίς να έχουν τα απαιτούμενα προσόντα; Και πόσω μάλλον στον ευαίσθητο χώρο της ειδικής αγωγής όπου η ύπαρξη αναγκαίων προσόντων δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα» αναρωτάται η κυρία Αγγελή.

Στην ομιλία του στην Ολομέλεια της Βουλής πριν από την ψήφιση της τροπολογίας, ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου ανέφερε ότι τώρα οι αναπληρωτές ΠΕ61 και ΠΕ71 δεν θα προτάσσονται, αλλά θα μοριοδοτούνται επιπλέον, καθώς το προηγούμενο καθεστώς αδικούσε τους κατόχους μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων.

«Μέχρι σήμερα, λοιπόν, είχαμε τον παραλογισμό συνάδελφοι οι οποίοι είχαν μεταπτυχιακό, διδακτορικό και ενδεχομένως και μια πρακτική άσκηση, να είναι κάτω από τους άλλους πτυχιούχους που είχαν πτυχίο Ειδικής Αγωγής. Αυτό δεν είναι δίκαιο. Γι’ αυτό είπαμε να μοριοδοτούνται όλοι και οι συνάδελφοι αυτοί να έχουν μια έξτρα μοριοδότηση» τόνισε ο υπουργός.

Οσον αφορά το θέμα των μαζικών μόνιμων διορισμών, που διεκδικούν εδώ και χρόνια και από όλες τις κυβερνήσεις οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, ο κ. Γαβρόγλου τόνισε στη Βουλή πως τόσο ο αριθμός όσο και η διαδικασία θα ανακοινωθούν μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης, που εκκρεμεί.

Σημειώνοντας μάλιστα πως ήδη υπάρχουν εγκεκριμένες πιστώσεις για περίπου 21.000 αναπληρωτές, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν κατά κύριο λόγο από το ΕΣΠΑ και σε ένα μικρό ποσοστό από τον κρατικό προϋπολογισμό.