Η οικονομική δολοφονία της ΔΕΗ διά χειρός Σύριζα

Αμύνταιο, αρχές Ιουλίου 2014. Ο Αλέξης Τσίπρας, με τον αέρα της πρωτιάς στις ευρωεκλογές –ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προηγηθεί με διαφορά 3,5 μονάδων από τη ΝΔ –και σηκωμένα τα μανίκια του γαλάζιου του πουκάμισου, μιλούσε με οργή για το «εθνικό έγκλημα ξεπουλήματος της ΔΕΗ». Στοχοποιούσε τους βουλευτές της ΝΔ και του ΠαΣοΚ επειδή με την ψήφο τους η τότε κυβέρνηση ήθελε «να κατεδαφίσει, να διαλύσει μια επιχείρηση που στήθηκε από το υστέρημα του ελληνικού λαού». Εδινε προσωπικές υποσχέσεις ότι θα ανατρέψει κάθε συμφωνία για τη «μικρή» ΔΕΗ καταγγέλλοντας «ένα ριφιφί, ένα πλιάτσικο του 30% που αθροίζουν τα δύο κόμματα που συγκυβερνούν» και προειδοποιούσε τον τότε πρωθυπουργό ότι «δεν νομιμοποιείται ηθικά και πολιτικά να πάρει αποφάσεις ερήμην του πρώτου κόμματος και να παραδώσει καμένη γη στον ΣΥΡΙΖΑ». Σε εκείνη την περιοδεία είχε εξαγγείλει και δημοψήφισμα για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ.

Δημοψήφισμα για τη ΔΕΗ δεν έγινε ποτέ. Στην κυβέρνηση σήμερα βρίσκονται δύο κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ) που αθροίζουν δημοσκοπικά περίπου 17% και παίρνουν αποφάσεις ερήμην του πρώτου κόμματος, της ΝΔ, η οποία προηγείται με περισσότερες από 15 μονάδες. Στη ΔΕΗ έγιναν όμως πολλά εγκλήματα, με αποτέλεσμα η μεγαλύτερη δημόσια επιχείρηση της Ελλάδας να βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, απειλώντας να συμπαρασύρει όλη τη χώρα στην καταστροφή αν δεν εξοφλήσει το ομόλογο των 200 εκατ. ευρώ που λήγει τον Απρίλιο.

Αυτή τη στιγμή υπάρχει αδιέξοδο στο ζήτημα της ΔΕΗ. Οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να τη δανείσουν, ούτε έχουν αποδεχθεί την εκχώρηση συμβολαίων πελατών της έναντι δανεισμού, και οι ξένες δεν θέλουν βλέποντας την οικονομική της κατάσταση. Οι προοπτικές είναι δυσοίωνες και όπως προβλέπουν παράγοντες της αγοράς ενέργειας οι λύσεις που υπάρχουν είναι οι εξής: Να μην πληρώσει το ομόλογο και να κηρύξει πτώχευση μετατρέποντας την Ελλάδα σε… Μπανγκλαντές, με παροχή ρεύματος για λίγες ώρες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, και τις αναμενόμενες συνέπειες για τον τουρισμό και την οικονομία. Να αναλάβει εκκαθαριστής και να πουλάει τα εργοστάσια μπιρ παρά. Και να δοθεί χαριστικά σε μεγάλο ξένο ανταγωνιστή, όπως π.χ. η ισπανική EDESA, η ιταλική ENI, η γερμανική RWE, ο οποίος θα αναλάβει να τη στήσει ξανά στα πόδια της και να την αναπτύξει. Τέτοιες λύσεις θα σημάνουν ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις.

Αυτό που συνέβη τα τελευταία δύο χρόνια στη ΔΕΗ μόνο στην αθώα του εκδοχή μπορεί να χαρακτηριστεί ως «οικονομική δολοφονία» λόγω ιδεοληψίας και στρεβλών απόψεων για την ενέργεια. Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η επιχείρηση είναι πρόβλημα ρευστότητας. Η ΔΕΗ σταμάτησε να εισπράττει. Πρόκειται για παγκοσμίως μοναδικό παράδειγμα επιχείρησης, η οποία πουλάει χωρίς να εισπράττει!

Οι ληξιπρόσθεσμες οφειλές εκτοξεύθηκαν

Πώς συνέβη αυτό; Με προφορική εντολή που έδωσε ο τότε υπουργός Πάνος Σκουρλέτης στον πρόεδρο της ΔΕΗ Μανώλη Παναγιωτάκη –πρώην πρόεδρο της ΓΕΝΟΠ και υποψήφιο βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ τον οποίο επέλεξε ο Παναγιώτης Λαφαζάνης –να μην κόβεται το ρεύμα σε όσους χρωστούν λογαριασμούς ύψους έως 1.000 ευρώ τον χρόνο. Είχε προηγηθεί απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα αυτό. Εισοδηματικά κριτήρια δεν ετέθησαν, παρότι ίσχυε και το οικογενειακό κοινωνικό τιμολόγιο για τους οικονομικά αδυνάμους. Ετσι 1,5 εκατομμύριο καταναλωτές σταμάτησαν να πληρώνουν, προτιμώντας να κάνουν διακανονισμό, να πληρώνουν την πρώτη δόση και έπειτα να περιμένουν τον επόμενο διακανονισμό για να επαναλάβουν το κόλπο. Το ρεύμα, ούτως ή άλλως, δεν επρόκειτο να κοπεί. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι ληξιπρόσθεσμες οφειλές στη ΔΕΗ εκτοξεύθηκαν από κάτω των 100 εκατ. ευρώ που ήταν το 2005 σε 1,5 δισ. ευρώ το 2014 και στα 2,7 δισ. ευρώ σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η ΔΕΗ δεν μπορεί να εξοφλήσει ένα ομόλογο 200 εκατ. ευρώ και κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα.

Οι τρεις υπουργοί Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ συμπεριφέρθηκαν στη ΔΕΗ σαν να ήταν κρατική εταιρεία ενώ είναι μια επιχείρηση εισηγμένη στο Χρηματιστήριο με 48,5% ιδιώτες μετόχους. Αμοιρη ευθυνών δεν είναι ούτε η διοίκηση της ΔΕΗ η οποία, αντί να διοικήσει στιβαρά μια επιχείρηση που στην ουσία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, βολεύτηκε στον συμβιβασμό με την κυβέρνηση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιτάχθηκε στη «μικρή» ΔΕΗ, το σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης το οποίο προέβλεπε την πώληση του 30% της επιχείρησης με ένα μείγμα μονάδων και πελατών που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα απέφερε στη ΔΕΗ σύνολο εσόδων 4 – 5 δισ. ευρώ. Το σκεπτικό ήταν να πωληθεί ένα κομμάτι της ΔΕΗ τέτοιας αξίας ώστε να προσέλθουν μεγάλοι παίκτες στον τομέα της ενέργειας, να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και να απελευθερωθεί η αγορά ρεύματος προς όφελος των καταναλωτών, όπως έγινε με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Σε αυτόν τον σχεδιασμό δεν αντιτάχθηκε μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και η ΓΕΝΟΠ η οποία χαρακτήρισε το σχέδιο «καταστροφικό».

Το νέο σχέδιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ το οποίο περιελήφθη στο τρίτο Μνημόνιο προβλέπει να μειωθούν οι πελάτες της ΔΕΗ από 90% στο 40%, χωρίς περικοπές και αναδιαρθρώσεις στο προσωπικό και στις υποδομές. Πώς μπορεί να επιβιώσει μια επιχείρηση όταν χάνει σχεδόν τους μισούς (και καλούς) πελάτες της, άρα και τα αντίστοιχα κέρδη, χωρίς να μειώσει τα έξοδά της μόνο ο κ. Σκουρλέτης που το εμπνεύστηκε το ξέρει. Από πλευράς μάνατζμεντ πρόκειται για τον απόλυτο παραλογισμό.

Επιπλέον, η κυβέρνηση με τον νόμο 4389/16 που κατάργησε τον προηγούμενο νόμο 4273/14 εισήγαγε ένα νέο εργαλείο, τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ. Τα ΝΟΜΕ εξειδικεύτηκαν με την αρ. 35 απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής (δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 1.473, 25 Μαΐου 2016) η οποία φέρει τις υπογραφές του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη και τεσσάρων υπουργών: Πάνος Σκουρλέτης, Ευκλείδης Τσακαλώτος, Γιώργος Χουλιαράκης, Γιώργος Σταθάκης. Πρόκειται για πώληση ενέργειας από λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ σε τρίτους παρόχους σε τιμές πιο φθηνές από τη χονδρεμπορική αγορά, για διάρκεια τεσσάρων ετών. Από τις δημοπρασίες που ξεκινούν από την κατώτατη τιμή εξαιρείται η ΔΕΗ. Δηλαδή, με άλλα λόγια, η ΔΕΗ πουλάει ενέργεια κάτω του κόστους στους ανταγωνιστές της και εκείνοι βγάζουν κέρδος από τους πελάτες τους και από την πώληση ρεύματος στο εξωτερικό. Τα ΝΟΜΕ εισήχθησαν από τη Γαλλία, όπου όμως η ενέργεια που δημοπρατούνταν προερχόταν από πυρηνικά εργοστάσια τα οποία ουδείς επιθυμούσε να περάσουν σε χέρια ιδιωτών και έτσι έλαβαν την αποδοχή της Κομισιόν, εφόσον διασφαλιζόταν η κάλυψη του κόστους παραγωγής και η πρόσβαση αφορούσε το 25% και όχι το σύνολο της παραγωγής.

Η επιλογή αυτή ξεσήκωσε και τη ΔΕΗ και τη ΓΕΝΟΠ που κατήγγειλαν ότι πρόκειται για σχέδιο διάλυσης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Αρκεί να αναφερθεί ότι η πρόβλεψη ήταν ότι η ΔΕΗ θα είχε κέρδη 900 εκατ. ευρώ στην τριετία και εφέτος μόνο έχει ζημιά 35 εκατ. ευρώ. Την ίδια ημέρα με την απόφαση για τα ΝΟΜΕ δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (Αρ. Φύλλου 1.472) και δεύτερη απόφαση του ΚΥΣΟΙΠ (αρ. 33) με την οποία παραχωρείται το 17% των μετοχών της εναπομείνασας ΔΕΗ στο ΤΑΙΠΕΔ προς πώληση (ή στο υπερταμείο όταν συσταθεί).

Τα παραπάνω προκάλεσαν τη δημόσια διαφοροποίηση του κ. Παναγιωτάκη ο οποίος επισήμανε ότι οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ πλήττουν τη ΔΕΗ περισσότερο από τα σχέδια ιδιωτικοποίησής της. Η διαφοροποίηση εξελίχθηκε σε αντιπαράθεση με τον κ. Σκουρλέτη ο οποίος προκαλεί μίνι κυβερνητικές κρίσεις με τις θέσεις του κατά της ιδιωτικοποίησης της ενέργειας, παρά τα τετ-α-τετ με τον κ. Τσίπρα προκειμένου να ηρεμήσει η κατάσταση. Μάλιστα πριν από τον ανασχηματισμό, τον περασμένο Νοέμβριο, σε συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό ο κ. Σκουρλέτης φέρεται να είπε στον κ. Τσίπρα ότι η ιδιωτικοποίηση του 17% μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση και όχι οι δικές του αντιρρήσεις. Ο κ. Σκουρλέτης άλλωστε έχει τη στήριξη του κομματικού ΣΥΡΙΖΑ και λέγεται ότι ανοίγει περπατησιά για την περίπτωση που τεθεί θέμα ηγεσίας στο κόμμα.

Και κατά την προσφιλή συνήθεια των συριζαίων τα ρίχνει όλα στους άλλους: Οι θεσμοί έχουν στο στόχαστρό τους την περιουσία της ΔΕΗ με σκοπό αυτή να περάσει σε εξευτελιστικές τιμές σε συγκεκριμένα ευρωπαϊκά και εγχώρια επιχειρηματικά συμφέροντα έγραφε σε άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και καλούσε την κυβέρνηση να αντιταχθεί στον κανιβαλισμό της ΔΕΗ. Μετά από δύο ημέρες μίλησε στον Σκάι για «στημένο διαγωνισμό» και χαρακτήρισε στελέχη των τεχνικών κλιμακίων των θεσμών «βαποράκια συμφερόντων» που θέλουν να κάνουν ρεσάλτο στη δημόσια περιουσία.

Οι δηλώσεις του προκάλεσαν σάλο γιατί τους στημένους διαγωνισμούς τούς κάνει η δική του κυβέρνηση αλλά ο κ. Σκουρλέτης έσπευσε να κατηγορήσει τα στελέχη της ΝΔ ότι λειτουργούν ως «πολιτικά βαποράκια» στο θέμα της ΔΕΗ. Ολοι όμως κατάλαβαν, και κυρίως το Μέγαρο Μαξίμου, από όπου προήλθε αμέσως το σχόλιο «κανείς δεν είναι περισσότερο ευαίσθητος ή περισσότερο αριστερός από τον Πρωθυπουργό». Ενδεικτικές του κλίματος στην κοινωνία ήταν οι αποδοκιμασίες που δέχθηκε ο κ. Σταθάκης κατά την επίσκεψή του στην Κοζάνη. Στον απόηχο αυτής της σύγκρουσης σημειώθηκε και ένας καβγάς ανάμεσα στον Γιάννη Μανιάτη και στον Ευκλείδη Τσακαλώτο στη Βουλή για την παραχώρηση του 17% της ΔΕΗ στο υπερταμείο το οποίο, όπως είπε ο πρώην υπουργός του ΠαΣοΚ, το διοικούν οι ξένοι και η κυβέρνηση δεν έχει λόγο. Επιπλέον σε ποια τιμή θα πουληθεί η ΔΕΗ όταν η τιμή της μετοχής της από 12 ευρώ κατρακύλησε στα 2,9 ευρώ και ο οίκος S&P την έθεσε υπό επιτήρηση λόγω κινδύνου χρεοκοπίας;

Εξι μήνες παζάρι για το ποιες μονάδες θα πουληθούν

Ενα εξάμηνο θα χρειαστεί προκειμένου να καταλήξουν κυβέρνηση, ΔΕΗ και δανειστές στις λιγνιτικές μονάδες που θα προωθηθούν προς πώληση. Οπως ανέφερε στο «Βήμα» κυβερνητική πηγή, σε αυτό το διάστημα εκτιμάται ότι θα έχει διαμορφωθεί η τελική λίστα, με τις διαδικασίες πώλησης να προσδιορίζονται μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018.
Πάντως, ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανέφερε την περασμένη Τετάρτη ότι ακόμη δεν έχει κλειδώσει το ποσοστό του λιγνιτικού δυναμικού που θα πουληθεί, αν και τελικά δεν αποκλείεται να προσεγγίζει το 40%. Οσο για τις υδροηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ και τις μονάδες φυσικού αερίου, θα μπουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σε δεύτερη φάση, αν δεν εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον και δεν επιτευχθεί τελικά μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στους λιγνίτες.

Σε κάθε περίπτωση, εκτός από το ποσοστό των λιγνιτικών εργοστασίων που θα μπουν στο… καλάθι, ασαφή παραμένουν άλλα δύο ζητήματα. Πρώτον, αν στις μονάδες που θα πουληθούν περιλαμβάνονται και τα ορυχεία και, δεύτερον, αν θα μπουν στο παιχνίδι και οι νέες μονάδες, όπως η υπό κατασκευή «Πτολεμαΐδα 5».
Η τελική απόφαση θα ληφθεί μετά τη διενέργεια της έρευνας αγοράς, του γνωστού «market test», η οποία θα γίνει τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, προκειμένου να διαπιστωθεί για ποιες μονάδες μπορεί να υπάρξει επενδυτικό ενδιαφέρον και υπό ποιες προϋποθέσεις.

Το μεγαλύτερο ποσοστό της προίκας της ΔΕΗ είναι παλαιό και σχεδόν απαξιωμένο. Η επιχείρηση λειτουργεί έξι ατμοηλεκτρικούς σταθμούς, οι οποίοι περιλαμβάνουν 14 λιγνιτικές μονάδες, εκ των οποίων οι οκτώ (ισχύος 2.525 μεγαβάτ) είναι ενταγμένες στο Μεταβατικό Εθνικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΜΕΣΜΕ). Αυτές οι μονάδες πρέπει ως το 2020 να αναβαθμιστούν προκειμένου να συμμορφωθούν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα εκπομπών επικίνδυνων ρύπων.

Επιπλέον, έξι λιγνιτικές μονάδες 1.850 μεγαβάτ πρέπει την οκταετία 2016-2023 να λειτουργούν περίπου στο ένα τρίτο του χρόνου που λειτουργούσαν ως το τέλος του 2015 και στη συνέχεια να αποσυρθούν πλήρως.

Στον λιγνιτικό τομέα, τα «βαριά χαρτιά» της επιχείρησης περιλαμβάνουν τις νέες μονάδες του «Μελίτη ΙΙ», για την κατασκευή της οποίας έχει υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας με την κινεζική CMEC, τον «Μελίτη Ι» και την «Πτολεμαΐδα 5», της οποίας η πώληση ίσως να μην προβληματίσει ιδιαίτερα τη διοίκηση της ΔΕΗ. Αλλωστε τον περασμένο Νοέμβριο ο πρόεδρος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης είχε παραδεχθεί: «Αντί να δώσουμε 1,5 δισ. ευρώ για την «Πτολεμαΐδα 5″, θα δίναμε τα μισά λεφτά και θα είχαμε ίση, ίσως και περισσότερη, ισχύ και πολύ πιο γρήγορα σε μονάδες φυσικού αερίου».