Καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα και αυξανόμενο παρεμβατικό ρόλο στην καθημερινότητά μας η αξιολόγηση των ειδήσεων που προβάλλουν αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Στις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου, ο όρος που κυριάρχησε ακόμη και πάνω από τα ονόματα των δύο κεντρικών υποψηφίων ήταν οι «ψευδείς ειδήσεις» («fake news»). Ο όρος αυτός που λανσαρίστηκε στον δημόσιο διάλογο πρώτα από τον Ντόναλντ Τραμπ κατά την προεκλογική εκστρατεία έχει έκτοτε εκτοξευθεί στις διαδικτυακές αναζητήσεις. Ψευδείς ιστορίες, όπως η εμπλοκή της Χίλαρι Κλίντον σε υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας και η προσβολή της από τη νόσο Πάρκινσον, έκαναν γρήγορα τον γύρο του κόσμου, σε βαθμό ταχύτερο ακόμη και από τα πραγματικά γεγονότα. Ποιος όμως δημιουργεί αυτά τα γεγονότα; Και πώς καταφέρνουν να διαδίδονται με τέτοια ταχύτητα;
Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό site του CBS News 60 Minutes, στην αμερικανική ήπειρο υπάρχουν εκατοντάδες διαδικτυακοί τόποι που έχουν ως στόχο τη δημοσίευση ψευδών ειδήσεων. Ενα από αυτά τα είναι το «Κίνδυνος και Παιχνίδι» του οποίου αρθρογράφος είναι ο Μάικλ Κέρνοβιτς. Οπως υποστηρίζει ο ίδιος οι «ιστορίες» που γράφει δεν είναι ψεύτικες, παρότι δεν στηρίζονται σε αληθινά γεγονότα. Ενας άλλος «συνάδελφός» του, ο Τζέστιν Κόλερ, τονίζει πως πρόκειται για ένα είδος εθισμού, όπου συνεχώς επιθυμεί η νέα δημοσίευσή του να έχει μεγαλύτερη απήχηση από την προηγουμένη. Το κέρδος; Καθόλου ευκαταφρόνητο. Σε έναν μήνα κατάφερε να κερδίσει 10.000 δολάρια, παρουσιάζοντας εικόνες της φαντασίας του ως αληθινά γεγονότα!
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς καταφέρνουν μη επαληθευμένες ειδήσεις να έχουν τόσο μεγάλη απήχηση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Το μυστικό είναι τα bots. Πρόκειται για εκατοντάδες ψεύτικα προφίλ τα οποία αναπαράγουν μια είδηση κάνοντάς την να φαίνεται πολύ πιο δημοφιλής από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Τα bots προγραμματίζονται ώστε να κοινοποιούν αυτομάτως ένα συγκεκριμένο μήνυμα ή άρθρο. Με τον τρόπο αυτό, τα μέσα μπορεί να ξεγελαστούν από τα bots καθώς έχει καθιερωθεί η αξιολόγηση των άρθρων σύμφωνα με τον αριθμό των likes ή των tweets.
Η πλασματική δημοτικότητα των συγκεκριμένων δημοσιευμάτων μπορεί να υπερβεί την πραγματική κατά 9.000%. Η Political bots, μια ερευνητική ομάδα με αποφοίτους από κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου, υποστηρίζει σε έκθεσή της πως ανακάλυψε περισσότερους από 30 εκατομμύρια λογαριασμούς στο Twitter που αντιστοιχούν σε ψεύτικους χρήστες.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η δημοφιλία των παραπάνω δημοσιευμάτων δεν εξαρτάται από το ακαδημαϊκό επίπεδο των αναγνωστών, όπως αρχικά είχε ειπωθεί.
Τα αλγοριθμικά σχεδιασμένα υπολογιστικά προγράμματα που ελέγχουν τα bots έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Deutsche Welle, η χρήση τέτοιων λογισμικών απειλεί να υπονομεύσει την πολιτική δυναμική των μέσων κοινωνικής ενημέρωσης. «Οι ιστορίες είναι ψεύτικες αλλά οι συνέπειές τους είναι πραγματικές» τονίζει ο ανταποκριτής του CBS, Σκοτ Πέλεϊ.
Πρόσφατα, το Facebook επιθυμώντας να καταπολεμήσει τα «fake news» εγκαινίασε μια πλατφόρμα, με νέα εργαλεία, προκειμένου οι χρήστες να μπορούν να επισημαίνουν μια ψευδή ιστορία που εμφανίζεται ως είδηση στο χρονολόγιό τους. Παράλληλα η γερμανική κυβέρνηση, υπό τον φόβο να βιώσει στις επερχόμενες εκλογές παρόμοια γεγονότα με εκείνα των αμερικανικών, ιδρύει ένα νέο τμήμα στο υπουργείο Εσωτερικών, το «Κέντρο άμυνας εναντίον της παραπληροφόρησης».
HeliosPlus
