ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ «διεκδικούν» τον Μπελογιάννη

Εξήντα πέντε χρόνια από την εκτέλεση του «ανθρώπου με το γαρίφαλο», του ήρωα-μάρτυρα της κομμουνιστικής Αριστεράς Νίκου Μπελογιάννη, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ «διεκδικούν», έστω σε συμβολικό επίπεδο, την πολιτική παρακαταθήκη του. Μεθαύριο Δευτέρα, 27 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας και ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπας θα παρευρεθούν στα εγκαίνια της μόνιμης έκθεσης που θα στεγάζεται στην οικία του Μπελογιάννη, στη γενέτειρά του, Αμαλιάδα, η οποία υλοποιείται με καθυστέρηση δύο δεκαετιών υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων σε συνεργασία με τον Δήμο Ηλιδας. Ο κ. Τσίπρας θα εγκαινιάσει την έκθεση και θα απευθύνει χαιρετισμό, όπως άλλωστε και ο κ. Κουτσούμπας. Ενώ την εκδήλωση θα χαιρετίσουν ακόμη ο Πρόεδρος της Βουλής Ν. Βούτσης και ο δήμαρχος Ηλιδας Χρ. Χριστοδουλόπουλος.

Σελίδα από τις σημειώσεις που κρατούσε ο Μπελογιάννης στη διάρκεια της δίκης του

Το ΚΚΕ, στέλεχος του οποίου ήταν ο εκτελεσθείς στις 30 Μαρτίου 1952 (μαζί με τους Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και Δημήτρη Μπάτση) από το μετεμφυλιακό κράτος Μπελογιάννης, συνέδραμε στη συγκέντρωση υλικού, παραχωρώντας τμήμα του αρχείου του, ενώ ο κ. Κουτσούμπας, σε μια κίνηση ιδιαίτερου συμβολισμού, λέγεται ότι θα μεταφέρει στην έκθεση και το όπλο (!) του Μπελογιάννη, το οποίο βρίσκεται στην κατοχή του ΚΚΕ.

Η πρωτοβουλία για τη διατήρηση και την ανάδειξη της ιστορικότητας του σπιτιού όπου γεννήθηκε ο Νίκος Μπελογιάννης στις 22 Δεκεμβρίου 1915, όπως και η συνεχής παρακίνηση και η παραχώρηση πολύτιμων ιστορικών τεκμηρίων ανήκουν στον γιο του αγωνιστή, Νίκο Ν. Μπελογιάννη, ο οποίος παραχώρησε το ακίνητο πριν από 22 χρόνια στον δήμο, προκειμένου να γίνει μουσείο. Τα χρόνια περνούσαν όμως δίχως να υλοποιηθεί η ιδέα αυτή.

Τελικώς, η Βουλή ανέλαβε πριν από οκτώ μήνες, ανταποκρινόμενη στο αίτημα του Δήμου Ηλιδας, συνεπικουρούμενου από τον γιο του Μπελογιάννη και τη βουλευτή Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ Εφη Γεωργοπούλου-Σαλτάρη, να συνδράμει στη διοργάνωση της Μόνιμης Εκθεσης στην οικία Μπελογιάννη, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων την έρευνα, τη συλλογή, την οργάνωση, τη συντήρηση και την τοποθέτηση ιστορικού υλικού που αφορά τη ζωή και τη δράση του από πλήθος αρχείων, βιβλιοθηκών και συλλογών.

Η Βουλή ζήτησε και από το ΚΚΕ να συμβάλει στη συγκέντρωση υλικού από το αρχείο του, κάτι που έπραξε, ενώ ήδη δημοσίευσε τις σημειώσεις που κρατούσε ο Μπελογιάννης στη διάρκεια της δίκης του και ακολουθεί η δημοσίευση στον «Ριζοσπάστη» στοιχείων από τους φακέλους που διατηρούσε η Ασφάλεια παρακολουθώντας τη δράση του από τον καιρό ακόμη της δικτατορίας του Μεταξά. Μεταξύ των υλικών που έχει προσφέρει είναι το βιογραφικό που έγραψε ο ίδιος στον ΔΣΕ, καθώς και το πρωτότυπο του τελευταίου γράμματός του πριν από την εκτέλεση.

Το θέμα Μπελογιάννη έχει αποτελέσει αντικείμενο πολιτικών αντιπαραθέσεων εντός των τειχών της Αριστεράς. Μόλις προσφάτως σε άρθρο του («Με αφορμή την «υπόθεση Μπελογιάννη»») ο υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και άλλοτε εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος Μ. Μαΐλης σημείωνε πως «το γεγονός ότι μια σειρά από αυτούς, είτε βρίσκονται στον ΣΥΡΙΖΑ, είτε στη ΛΑΕ, είτε σε άλλους σοσιαλδημοκρατικούς ή οπορτουνιστικούς χώρους, «τιμούν» τον Μπελογιάννη ή τους 200 της Καισαριανής, και μάλιστα επιδιώκοντας να φέρουν σε αντίθεση την Ιστορία τους με τη σημερινή δράση του ΚΚΕ, αποτελεί πράξη μικροπολιτικής σκοπιμότητας και υποκρισίας».

«Τέτοιου είδους «τιμές» αποστεώνουν την ουσία και συγκαλύπτουν την αιτία του ηρωισμού του Μπελογιάννη και των άλλων στελεχών του Κόμματος» υπογράμμιζε αποτυπώνοντας την προσέγγιση του Περισσού, ο οποίος διαφώνησε ανοιχτά με τη σύντροφο και συγκρατούμενη του Μπελογιάννη, Ελλη Παππά, η πολιτική διαθήκη της οποίας όταν δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό της, το 2009, πυροδότησε έντονες συζητήσεις και τριβές, καθώς επέρριπτε την ευθύνη για την εκτέλεση του Μπελογιάννη στον τότε κομματικό ηγέτη Νίκο Ζαχαριάδη. Δεν άφηνε δε στο απυρόβλητο και συνολικά το ΚΚΕ για το μοντέλο άσκησης της κομματικής εξουσίας που είχε υιοθετήσει, ενώ είχε καταλογίσει σε στελέχη της εποχής εκείνης ύποπτο ρόλο ως προς τη σύλληψη του Μπελογιάννη, ο οποίος είχε αποσταλεί με εντολή του Ζαχαριάδη στην Ελλάδα (Ιούνιος 1950) προκειμένου να ανασυγκροτήσει τον παράνομο κομματικό μηχανισμό, ο οποίος είχε διαβρωθεί από την Ασφάλεια.

Τον Δεκέμβριο του 1950 συνελήφθη σε «γιάφκα» που χρησιμοποιούσε το ΚΚΕ και λίγες ημέρες αργότερα στο ίδιο σπίτι συνελήφθη και η Παππά. Μετά από δύο δίκες (η πρώτη το 1951 και η δεύτερη το 1952), ο Μπελογιάννης και άλλοι σύντροφοί του καταδικάστηκαν εις θάνατον, ενώ το Παλάτι με τις ευλογίες του αμερικανικού παράγοντα αρνήθηκε να του δώσει χάρη, παρά τις διεθνείς εκκλήσεις και την κατακραυγή.

Το ΚΚΕ είχε καταφερθεί τότε κατά όσων «επεδίωξαν να αποσυνδέσουν τον Μπελογιάννη από το πραγματικό γεγονός –ότι έζησε και εκτελέστηκε ως στέλεχος του ΚΚΕ», δίχως να εξαιρέσει και πρόσωπα του συγγενικού του περιβάλλοντος. «Οι Μπελογιάννηδες ανήκουν στο ΚΚΕ. Και βεβαίως δεν ανήκουν πολιτικά στους συγγενείς τους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται οι τελευταίοι ιδεολογικά ή και κομματικά» έχει διακηρύξει ο Περισσός, επισημαίνοντας ότι «είναι τελείως διαφορετικοί οι συγγενικοί δεσμοί αίματος από τους δεσμούς αίματος των ηρωικών νεκρών μας με το ΚΚΕ».

Η θεσμική διαμεσολάβηση της Βουλής

Η θεσμική διαμεσολάβηση της Βουλής συνέτεινε στην υπέρβαση των όποιων εμποδίων και, όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά αρμόδιοι κοινοβουλευτικοί παράγοντες, «την έκθεση την οργανώνει η Βουλή και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ». Ωστόσο, η παρουσία του κ. Τσίπρα ερμηνεύεται από τον Περισσό ως μια προσπάθεια καπήλευσης του ονόματος και κυρίως της ηρωικής στάσης ενός κομμουνιστή που έγινε σύμβολο του αγώνα ενάντια στην καταπίεση και στη χειραγώγηση του λαού.

Η διοργάνωση της Μόνιμης Εκθεσης από τη Βουλή έχει δύο φάσεις: η πρώτη αφορά τη λειτουργία του πρώτου ορόφου της οικίας που ολοκληρώθηκε και περιλαμβάνει τον μουσειολογικό σχεδιασμό, την ιστορική έρευνα, τη διαμόρφωση του χώρου όπου στεγάζεται η έκθεση, την εκπαίδευση του προσωπικού που θα αναλάβει τη λειτουργία της. Η δεύτερη φάση, που θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο 2017, αφορά τη διαμόρφωση και λειτουργία του ισογείου της οικίας ως εκθεσιακού χώρου, ώστε να υπάρχει η ιστορική, αισθητική και λειτουργική σύνδεση του συνόλου της οικίας.

Η Μόνιμη Εκθεση υλοποιήθηκε με τη συμβολή της διευθύντριας της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων Ελλης Δρούλια, του γνωστού σκηνογράφου και επιμελητή των έργων τέχνης που διαθέτει το Κοινοβούλιο, Ιωάννη Μετζικώφ, του ιστορικού Ευστάθιου Κουτρουβίδη, του πολιτικού επιστήμονα Ηλία Νικολακόπουλου, αλλά και των υπαλλήλων που εργάστηκαν για την υλοποίησή της (συντηρητών κ.ά.). Η Βουλή συγκρότησε ειδική επιτροπή για τη διοργάνωση της Μόνιμης Εκθεσης υπό τη διευθύντρια του γραφείου του γενικού γραμματέα της Βουλής, Βασιλική Τσακανίκα. Η επιτροπή αυτή δρομολόγησε την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της Βουλής και του Δήμου Ηλιδας ως προς τα ειδικότερα θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της Εκθεσης.