Αν και το να αποκαλέσεις κάποιον πολιτικό δημαγωγό είναι βαρύς χαρακτηρισμός, εν τούτοις έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία. Μόνο τις δύο τελευταίες εβδομάδες ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει κατηγορήσει τουλάχιστον δύο φορές τον Αλέξη Τσίπρα για δημαγωγία.
Ο όρος «δημαγωγός», ενώ αρχικά σήμαινε «ηγέτης του λαού», πήρε κατά τη διάρκεια του 5ου π.Χ. αιώνα την υποτιμητική σημασία που έχει μέχρι και σήμερα. Πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Αθήνα για κάποιους ηγέτες που για να αποκτήσουν την εξουσία κατέφευγαν στον λαϊκισμό και στη χειραγώγηση της μάζας. Ηταν ένα φαινόμενο που δημιουργούσε ανησυχία και απογοήτευση και δύο σπουδαίοι αρχαίοι Ελληνες, ο Θουκυδίδης και ο Αριστοφάνης, με τα έργα τους επιχείρησαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ανατρέχοντας στην «Ιστορία» του Θουκυδίδη βλέπουμε ότι ο συγγραφέας προσπάθησε να αναδείξει το πόσο βλαπτική ήταν η επιρροή των δημαγωγών πάνω στο πλήθος και στους κινδύνους που εγκυμονούσαν οι ενέργειές τους για την πολιτεία.
Ο Θουκυδίδης τόνιζε ότι ο δημαγωγός δεν οδηγεί τον λαό αλλά τον ακολουθεί και πως ο λαός είναι ευάλωτος στις κολακείες των δημαγωγών που προσπαθούν να τον κάνουν να πιστέψει ότι καθετί που εύχεται είναι εφικτό. Ο μεγάλος ιστορικός αντιμετωπίζει τον λαό ως μάζα: «όπως ο όχλος αγαπά να κάμνει».
Την ίδια εποχή, ο Αριστοφάνης στους «Ιππής» κάνει έναν αγώνα εναντίον των δημαγωγών. Παρουσιάζει διεφθαρμένους ηγέτες με «προσόντα» την ανικανότητα και την αμορφωσιά και καταδικάζει τα γνωρίσματα της δημαγωγίας που έχει ο τύπος του ηγέτη ο οποίος χαρακτηρίζεται από υπερβολική κολακεία προς τον δήμο τον οποίο έχει εξαθλιώσει η εκλογική διαφθορά.
Στη σημερινή Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια της κρίσης και της βαθιάς ύφεσης, πολλές καταστάσεις θυμίζουν… δημαγωγία.
Οι υπερβολές και ο λαϊκισμός εκφράζονταν και εκφράζονται με μια τάση εξίσωσης των πάντων προς τα κάτω.
Αρκεί να υπενθυμίσουμε το «Λεφτά υπάρχουν», τα «Ζάππεια», το «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης». Μένει να ακούσουμε και το… αφήγημα του Κυριάκου.
Οπως τότε, έτσι και τώρα μοιράζονται αφειδώς ελπίδες για έναν άλλον, «εύκολο» δρόμο προς την ευημερία. Αυτό ήθελε να ακούσει ο λαός, αυτό του είπαν. Ο,τι ευχαριστεί τον λαό έχει αποφασιστική σημασία…
Ομως, παρά τις υποσχέσεις, οι πολιτικές που ασκήθηκαν έφεραν το ένα μνημόνιο πίσω από το άλλο. Τα εισοδήματα μειώνονται, η ανεργία πλήττει χιλιάδες ανθρώπους, η φτώχεια αυξάνεται.
Δυστυχώς μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν.
Αν πλέον πολίτες και πολιτικοί δεν αλλάξουν νοοτροπία, θα σερνόμαστε από αξιολόγηση σε αξιολόγηση και θα παρακαλούμε τους δανειστές για «τη δόση μας».
Αλλά ως πότε;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
