Ακύλλας Καραζήσης: «Ηθελα να μιλήσω για τον πατέρα (μου)…»

Ηταν μια πρόταση που δέχθηκε ανάμεσα σε άλλες ο Ακύλλας Καραζήσης από τον διευθυντή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Nίκο Διαμαντή: να ανεβάσει μια παράσταση με θέμα τον πατέρα. Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός την «άρπαξε», κυριολεκτικά, και κατευθείαν άρχισε να την οργανώνει. Το υλικό πλούσιο και από κάθε γωνιά: θρησκεία, μυθολογία, λογοτεχνία, ποίηση, ψυχανάλυση, σινεμά, μουσική.

Η έννοια του πατέρα ενεργοποίησε μια σειρά από προσωπικές λειτουργίες. Οχι όμως από τη θέση του πατέρα –ο Ακύλλας Καραζήσης έχει δύο κόρες –αλλά από εκείνη του γιου. Και θέλησε να μιλήσει, θεατρικά, για τον δικό του πατέρα και τη σχέση τους, για τους μπαμπάδες. «Διαπραγματεύτηκα πολύ τη δική μου σχέση με τον πατέρα μου» λέει. «Αλλωστε πιστεύω ότι ο δικός μου ρόλος ως πατέρα, το τι προσπαθώ να κάνω, τα παιδιά μου είναι εκείνα που μπορούν να μιλήσουν, κι όχι εγώ για τον εαυτό μου. Γι’ αυτό και στην παράστασή μας μιλάνε η μάνα και οι τρεις γιοι του» εξηγεί για τη θεατρική σύμβαση μέσα στην οποία κινείται το «Μπαμπά χορεύεις;».

Εχοντας ως βάση τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Πιερ Πάολο Παζολίνι ο Ακύλλας Καραζήσης προσπάθησε να βάλει σε τάξη τους χιλιάδες συνειρμούς που του γεννά η λέξη «πατέρας». «Είχα καλές σχέσεις με τον πατέρα μου. Ξεκινώντας την παράσταση σκέφτηκα να τον πιάσω με το καλό. Πέθανε το 1999, σε ηλικία 80 ετών. Είχαμε μια σχέση ανταγωνιστική ως καλλιτέχνες και οι δύο –ήταν ζωγράφος. Με έναν τρόπο ήταν το πρότυπό μου, το οποίο έπρεπε ή να ξεπεράσω ή να γκρεμίσω. Μέσα μου, σε όλους μας πιστεύω, μένει πάντα ένα κομμάτι του παιδιού και του τρόπου που βλέπει τους γονείς του».

Η μάνα και οι τρεις γιοι (καμία κόρη δεν παίζει στο έργο) που ανεβαίνουν στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά στριφογυρίζουν γύρω από εκείνον. Ο σκηνοθέτης δεν πιστεύει ότι είναι βασικό στοιχείο αν τα παιδιά είναι κορίτσια ή αγόρια. «Ωστόσο εγώ τη σχέση με τον πατέρα μου την ήξερα από τη δική μου πλευρά. Γι’ αυτό και μιλάω για πράγματα που ξέρω». Και επισημαίνει ότι το πιο βασικό είναι η επαφή που καταφέρνεις να αναπτύξεις: «Στην προσωπική μου περίπτωση πρέπει να πω ότι με τον πατέρα μου βγήκαμε από τελείως διαφορετικές γενιές. Μόνο να σκεφτεί κανείς ότι εκείνος γεννήθηκε το ’18 κι εγώ στα τέλη της δεκαετίας του ’50, οι διαφορές είναι σαφείς».

Στο βασικό μοτίβο της παράστασης, ο πατέρας είναι απών και οι άλλοι τον καθιστούν παρόντα μέσα από όλα αυτά που λένε μεταξύ τους. «Στην περίπτωσή μας ο πατέρας λείπει: Σε ταξίδι, στη δουλειά, στον πόλεμο, στην αιχμαλωσία, βγήκε για τσιγάρα και δεν γύρισε, πέθανε… Με την ελπίδα ότι θα γυρίσει, οι τρεις γιοι και η Mama του ετοιμάζουν φιέστα και τέλος τον δικάζουν». Με τις καταστάσεις από απλές, συνηθισμένες, να παίρνουν σιγά-σιγά ένα είδος «σουρεαλιστικής γιορτής για τον πατέρα». «Τον περιγράφουν, του τραγουδάνε. Το πρώτο μέρος είναι εορταστικού κλίματος. Αλλά δεν τον εξωραΐζουμε. Δεν ξεχνάμε ότι η έννοια του πατέρα εμπεριέχει και εξουσία. Και ομολογώ από καταβολής, και λόγω γενιάς, ιδεολογίας αλλά και αισθητικής, από τα εφηβικά μου χρόνια είχα κακές σχέσεις με την εξουσία».

Μέσα από την παράσταση περνούν εμβληματικές φιγούρες του πατέρα. Με τον σκελετό να βασίζεται στο σενάριο του «Οιδίποδα Τυράννου» του Παζολίνι, περιλαμβάνονται αποσπάσματα, ποιήματα, τραγούδια, στίχοι από ποικίλα έργα του παγκόσμιου δραματολογίου αλλά και της έβδομης τέχνης. «Δύο είναι οι συναντήσεις του Οιδίποδα με τον πατέρα του, κατά τον Παζολίνι. Η πρώτη, όταν εκείνος είναι βρέφος και ο πατέρας του αξιωματικός και η δεύτερη, στο μοιραίο τρίστρατο, όπου τον σκοτώνει. Στην παράσταση είναι πολλά τα επίπεδα που μπλέκονται, με το τραγικό και το κωμικό να εναλλάσσονται, παράλληλα με την αφήγηση και την εξιστόρηση».

Πόσο πολλά πράγματα χωράει ο «μπαμπάς»; Αποσπάσματα από σενάρια ταινιών με τον Τζέιμς Ντιν όπως το «Επαναστάτης χωρίς αιτία» και το «Ανατολικά της Εδέμ», στιγμιότυπα από την ταινία «Ο Στρίγγλος που έγινε αρνάκι» με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, ταινίες του Τζον Κασσαβέτη, αλλά και τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη, δίπλα στο μελοποιημένο από τον Σούμπερτ ποίημα του Γκαίτε «Erlkoenig». Κι ακόμα: το φάντασμα του πατέρα του Αμλετ από τον σαιξπηρικό «Αμλετ», κείμενα του Φρόιντ, βιντεοταινίες από τη δεκαετία του ’80, καθώς και μουσικά κομμάτια με τον Ελβις Πρίσλεϊ, τον Κατ Στίβενς αλλά και ήχους του Σίλερ.

Εντός και εκτός

Τα τελευταία χρόνια ο Ακύλλας Καραζήσης, παράλληλα με τον ηθοποιό, έχει δώσει χώρο και στον σκηνοθέτη, που επεξεργάζεται κείμενα και στήνει πρωτότυπες θεατρικές δουλειές. Παράλληλα μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γερμανία, όπου και σπούδασε. Αυτή την εποχή σκηνοθετεί το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς στο Κρατικό Θέατρο του Αλτενμπουργκ, με το οποίο έχει ξανασυνεργαστεί, ενώ συμμετέχει και σε μια παραγωγή της Σαουμπίνε, σε σκηνοθεσία του Ελβετού Μίλο Ράου. Πρόκειται για το «Εmpire», που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Βερολίνο και θα περιοδεύσει. «Τέσσερις άνθρωποι από τέσσερα μέρη του κόσμου μπλέκονται σε μια πολιτική ανθρωπογεωγραφία» προσθέτει και αναφέρει ότι στον θίασο είναι και η (γνωστή μας) Μάγια Μόργκενστερν.

Τέλος, και πριν από τον προσεχή χειμώνα που θα συμμετάσχει, πάλι στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στον «Γλάρο» του Τσέχοφ, τον οποίο θα σκηνοθετήσει ο Γιάννης Χουβαρδάς, ο Ακύλλας Καραζήσης θα κάνει ένα πέρασμα από το Φεστιβάλ Αθηνών.

Σκηνοθεσία: Ακύλλας Καραζήσης.

Δραματουργική επεξεργασία: Ακύλλας Καραζήσης, Μάρθα Φριντζήλα και η ομάδα.

Σκηνικά – κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη.

Βοηθοί σκηνοθέτη: Σοφία Ιωάννου, Σίλια Κόη.

Παίζουν: Μάρθα Φριντζήλα, Θάνος Τοκάκης, Κωνσταντίνος Πλεμμένος, Θανάσης Ζερίτης.