Η Μέι αντιμέτωπη με τις αποσχίσεις

Προς τη διενέργεια δεύτερου δημοψηφίσματος για την απόσχιση από τη Μεγάλη Βρετανία κινείται η Σκωτία, με την πρωθυπουργό της χώρας Νίκολα Στέρτζον να υπόσχεται στους Σκωτσέζους την επιλογή «μεταξύ ενός σκληρού Brexit και της ανεξαρτησίας» τους. Η σκωτσέζα πρωθυπουργός αναμένεται να ζητήσει την έγκριση του Κοινοβουλίου της Σκωτίας την ερχόμενη εβδομάδα, ενώ ανακοίνωσε ότι το δημοψήφισμα θα διενεργηθεί μεταξύ του φθινοπώρου του 2018 και της άνοιξης του 2019 –σε κάθε περίπτωση αφού γίνουν γνωστοί οι όροι του Brexit.

Η ανακοίνωση της πρόθεσης για δεύτερο δημοψήφισμα στη Σκωτία «σκοντάφτει» ωστόσο στην έντονη αντίδραση της βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι που ανακοίνωσε ότι με τη χώρα έτοιμη να ενεργοποιήσει το Αρθρο 50 για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι το τέλος Μαρτίου, «τώρα δεν είναι η κατάλληλη ώρα για τέτοιες ενέργειες». Την ίδια στιγμή, η επικεφαλής του Σιν Φέιν στη Βόρεια Ιρλανδία Μισέλ Ο’ Νιλ δήλωσε ότι υπάρχει άμεση ανάγκη να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την ένωση με την Ιρλανδία καθώς η βρετανική κυβέρνηση αρνήθηκε να ακούσει τη βούληση της πλειοψηφίας των Βορειοϊρλανδών που απέρριψε το Brexit.

Ποια νομικά κωλύματα μπορεί να προκύψουν στη διαδικασία για τη διενέργεια ενός δεύτερου δημοψηφίσματος στη Σκωτία; Oπως μας εξήγησε ο Πολ Aντερσον, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Canterbury Christ Church στην Αγγλία και ειδικός στα αποσχιστικά κινήματα στα φιλελεύθερα δημοκρατικά κράτη, «το Κοινοβούλιο της Σκωτίας δεν έχει τη νομοθετική ικανότητα να αποφασίσει για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για ένα συνταγματικό ζήτημα και όπως συνέβη και το 2014 θα πρέπει να ζητήσει εξουσιοδότηση από το Ουεστμίνστερ». Επομένως, συνέχισε ο κ. Αντερσον, το δημοψήφισμα θα πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο της Σκωτίας «αλλά δεδομένου ότι η πλειοψηφία των βουλευτών υποστηρίζει την ανεξαρτησία, αυτό θα είναι εύκολο. Το σκωτσέζικο Κοινοβούλιο στη συνέχεια θα ζητήσει από το Ουεστμίνστερ να του προσφέρει προσωρινή εξουσιοδότηση για να προχωρήσει με το δημοψήφισμα».

Παρότι το βρετανικό Κοινοβούλιο δεν είναι νομικά υποχρεωμένο να εγκρίνει αυτή την εξουσιοδότηση, ενδεχόμενη άρνησή του για τη διενέργεια δημοψηφίσματος στη Σκωτία, εφόσον αυτό ζητηθεί, θα έχει μεγάλες πολιτικές συνέπειες.

«Το Αρθρο 50 για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ θα ενεργοποιηθεί από την Τερέζα Μέι τις επόμενες ημέρες και η παραχώρηση ενός ακόμη δημοψηφίσματος στη Σκωτία θα επέφερε ακόμη μεγαλύτερο χάος. Δεν θα ήταν ωστόσο καθόλου σοφό από πολιτικής άποψης για τη Μέι να αγνοήσει τη θέληση του Κοινοβουλίου της Σκωτίας. Πιστεύω ότι η πρωθυπουργός θα επιτρέψει το δημοψήφισμα αλλά υπό συγκεκριμένους όρους, όπως το να λάβει χώρα αφού τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit. Αλλα νομικά ζητήματα που μπορεί να ενσκήψουν θα σχετίζονται με άλλους όρους που θα αφορούν το δημοψήφισμα. Θα τεθεί μόνο ένα ερώτημα: Θα επιτραπεί και πάλι στους 16χρονους και 17χρονους να ψηφίσουν;»

συμπλήρωσε ο κ. Αντερσον.

Η Στέρτζον αποκάλεσε την αντίδραση της Μέι «αντιδημοκρατική» και είπε ότι «συνιστά απόδειξη ότι οι Τόρις φοβούνται την ετυμηγορία του λαού της Σκωτίας». Πράγματι, το ενδεχόμενο ενός δεύτερου δημοψηφίσματος στη Σκωτία συνιστά έναν μεγάλο πολιτικό «πονοκέφαλο» για τη βρετανίδα πρωθυπουργό αφού αν εγκριθεί από τα Κοινοβούλια η ίδια θα κληθεί να ξεκινήσει μια δυναμική εκστρατεία για τη διατήρηση της ενότητας της Βρετανίας ενώ παράλληλα θα διαπραγματεύεται την καθόλου εύκολη έξοδο της χώρας από την ΕΕ.

«Η υποστήριξη προς την ανεξαρτησία στη Σκωτία βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από ποτέ και είναι γύρω στο 50%. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το ποσοστό θα παραμείνει ως έχει σε ένα μελλοντικό δημοψήφισμα και το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) θα επιθυμούσε να διασφαλίσει πάνω από 55% σε οποιαδήποτε μελλοντική ψηφοφορία» είπε ο κ. Αντερσον. Ωστόσο, πρόσθεσε, «παρά την αυξανόμενη στήριξη προς την ανεξαρτησία, οι περισσότεροι Σκωτσέζοι δεν επιθυμούν ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Κάποιοι προτιμούν να περιμένουν να δουν το τελικό αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων για το Brexit πριν αποφασίσουν το επόμενο βήμα τους. Για άλλους, είναι απλώς η εκλογική κόπωση».

Πολ Αντερσον: «Το Brexit άλλαξε την ατζέντα του δεύτερου δημοψηφίσματος»

Ποια θα είναι η ατζέντα ενός δεύτερου δημοψηφίσματος στη Σκωτία; ρωτήσαμε τον Πολ Αντερσον, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Canterbury Christ Church στην Αγγλία. «Μία ενδιαφέρουσα διάσταση μιας μελλοντικής εκστρατείας για την ανεξαρτησία της Σκωτίας είναι ότι δεν θα πρόκειται για μια απλή επανάληψη του 2014. Ενα από τα κεντρικά ζητήματα τότε αφορούσε τη μελλοντική παραμονή της Σκωτίας στην ΕΕ. Τότε είπαν στους ψηφοφόρους ότι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί η συμμετοχή στην ΕΕ θα ήταν να ψηφίσουν κατά της απόσχισης. Δεδομένου του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος για το Brexit τον Ιούνιο, αυτό πλέον δεν υφίσταται» μας απάντησε.

«Οι οικονομικές προοπτικές επίσης θα βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας, όπως και το 2014. Οι τιμές του πετρελαίου στη Σκωτία έχουν μειωθεί στο μισό από το 2014, επομένως το SNP δεν θα εστιάσει σε αυτό το θέμα. Η πλευρά του «Οχι» στο προηγούμενο δημοψήφισμα υποστήριζε ότι η ανεξαρτησία δεν θα ήταν σοφή κίνηση από οικονομικής άποψης. Ομως το Brexit έχει αποδυναμώσει και αυτό το επιχείρημα. Το ζήτημα του νομίσματος είναι επίσης σημαντικό. Το SNP δεν έχει προσφέρει μια λύση για το τι θα συμβεί στην περίπτωση που η ανεξάρτητη Σκωτία δεν θα μπορεί να χρησιμοποιεί τη λίρα» πρόσθεσε ο κ. Αντερσον. Και κατέληξε: «Το Brexit έχει ήδη τεράστιες επιπτώσεις στη βρετανική οικονομία, όπως και η αβεβαιότητα για το μέλλον. Η αποφασιστική κίνηση της Στέρτζον ήδη επηρέασε τους υπολογισμούς για το Brexit. Από τη μια η βρετανική κυβέρνηση γνωρίζει ότι η πρωθυπουργός της Σκωτίας δεν μπλοφάρει και ότι θα προχωρήσει με το δημοψήφισμα αν η θέση της χώρας στην ΕΕ δεν προστατευθεί. Από την άλλη, κατάφερε να στριμώξει τη Μέι στη γωνία και το γεγονός ότι εκείνη δεν ενεργοποίησε το Αρθρο 50, παρά τις φημολογίες ότι θα το έκανε, μπορεί να δείχνει ότι επανεξετάζει τη στρατηγική της σε σχέση με τη Σκωτία».