Στην Αγγλία του 1984 και ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων, ο 11χρονος Μπίλι αντί να προπονείται στην πυγμαχία κάνει μαθήματα μπαλέτου στα κρυφά. Η κλίση του στον χορό παρεξηγείται από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον εξαιτίας της επικρατούσας κουλτούρας. Ομως χάρη στην επιμονή και στη μεγάλη αγάπη του για τον χορό ο μικρός Μπίλι καταφέρνει στο τέλος να θριαμβεύσει.
Τώρα θα αναρωτιέστε, και δικαίως, τι σχέση έχει η βραβευμένη ταινία του Στίβεν Ντάλντρι «Billy Elliot» με τις δικές μας πανελλαδικές εξετάσεις. Κι όμως έχει.
Στρατιά δυσαρεστημένων
¢ Εχει γιατί σήμερα οι οκτώ στους 10 φοιτητές δεν σπουδάζουν αυτό που επιθυμούν ή τους ταιριάζει αλλά αυτό που τελικά τους επιβάλλει ένα στρεβλό εξεταστικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
¢ Εχει γιατί σήμερα μόνο ο ένας στους 10 φοιτητές έχει επιλέξει ως κύρια επιλογή του (πρώτη, δεύτερη ή τρίτη) το τμήμα στο οποίο τελικά εισήχθη. Οι άλλοι εννέα φοιτητές ή θα το εγκαταλείψουν διογκώνοντας τον αριθμό των αιώνιων φοιτητών ή θα ολοκληρώσουν με καθυστέρηση τις σπουδές τους και στη συνέχεια θα βρεθούν σε έναν αδιάφορο και ανελέητο επαγγελματικό χώρο.
¢ Εχει γιατί σήμερα μόνο το 25% των υποψηφίων έχει τη δυνατότητα να σπουδάσει όχι στην πρώτη αλλά σε μία από τις πέντε πρώτες σχολές της επιλογής του.
Τελικά έχει γιατί όλοι οι παραπάνω λόγοι μαζί δημιουργούν μια στρατιά δυσαρεστημένων φοιτητών που δεν καταφέρνουν να σπουδάσουν στα τμήματα επιλογής τους, τα οποία μάλιστα είναι συνήθως τμήματα υψηλής βαθμολογικής βάσης. Και αυτό γιατί το σύστημα με τις απίστευτες στρεβλώσεις του θα τους «ρίξει» σε τμήματα χαμηλότερης βαθμολογίας, διώχνοντας από εκεί όσους επιθυμούν να σπουδάσουν σε αυτά και τοποθετώντας τυχαία άλλους που αδιαφορούν πλήρως για αυτά αλλά διαθέτουν το βαθμολογικό πλεονέκτημα.
Σκληρός ο ανταγωνισμός
Και η χιονοστιβάδα θα διογκωθεί καθώς:
¢ Και οι πρώτοι φοιτητές (οι οποίοι είχαν υψηλή βαθμολογία αλλά κατρακύλησαν σε πιο χαμηλές σχολές, τις οποίες δεν ήθελαν) και οι δεύτεροι (οι οποίοι με τη χαμηλότερη βαθμολογία τους θα μπορούσαν να σπουδάσουν εκεί που ήθελαν αλλά τους πέταξαν έξω οι πρώτοι) θα βρεθούν εντελώς τυχαία να σπουδάζουν κάτι που δεν τους ενδιαφέρει καθόλου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή.
Μιλάμε για το περίφημο φαινόμενο του ντόμινο (domino effect) που δημιουργείται κάθε χρόνο στις σχολές των ΑΕΙ και των ΤΕΙ. Ενα ντόμινο που διατρέχει το σύστημα των εξετάσεων και οδηγεί φοιτητές να σπουδάσουν εκεί που δεν θέλουν, εκτοπίζοντας άλλους που θέλουν τις σχολές αυτές.
Εχουμε ένα σύστημα πανθομολογουμένως αδιάβλητο. Πόσο παράδοξο όμως είναι αλήθεια να θεωρούμε ένα σύστημα επιτυχημένο μόνο και μόνο γιατί είναι αδιάβλητο, αφού έχει αποδειχθεί καταστροφικό;
Είναι αξιόπιστο; Αξιοκρατικό; Αποτελεσματικό; «Φοβάμαι πως πιθανότατα δεν είναι τίποτε από όλα αυτά». Οταν οι διαπιστώσεις αυτές γίνονται με κατεβασμένο το κεφάλι από τον υπουργό Παιδείας κ. Κωνσταντίνο Γαβρόγλου, τι άλλο να πει κανείς;
Και όταν στον αριθμό των εφετινών εισακτέων που ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες διαπιστώνουμε ότι αιφνιδιαστικά έχουν περικοπεί πολλές θέσεις σε περιζήτητες σχολές, καταλαβαίνει κανείς πόσο σκληρότερος θα είναι εφέτος ο ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων.
Οσο για το αδιάβλητο του συστήματος, αυτό έχει κόστος. Κόστος απίστευτο:
¢ 12 εκατ. ευρώ τον χρόνο (στοιχεία του 2016) πληρώνει το υπουργείο Παιδείας (δηλαδή εμείς οι φορολογούμενοι) για να λειτουργήσει το σύστημα των εξετάσεων.
¢ 772 εκατ. ευρώ (στοιχεία του 2014) πληρώνουν τα νοικοκυριά για την εξωσχολική υποστήριξη των εξετάσεων.
Εχει και ψυχολογικό κόστος (τέσσερις-πέντε τρίωρες εξετάσεις θα καθορίσουν την επαγγελματική σου εξέλιξη), με υψηλό ανταγωνισμό και την ανάγκη να πετύχεις σε τμήμα της πόλης σου, γιατί λεφτά δεν υπάρχουν για σπουδές σε άλλη πόλη για τους περισσότερους (683,5 εκατ. ευρώ πλήρωσαν οι γονείς το 2014 για να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε άλλη πόλη).
Με όλο αυτό το φορτίο στις αποσκευές τους, οι εφετινοί υποψήφιοι θα κληθούν να αποφασίσουν ανάμεσα σε 446 τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι για αλλού ξεκίνησαν κι αλλού θα βρεθούν.
Το ντόμινο των σχολών λειτουργεί ισοπεδωτικά
Αντλώντας στοιχεία από την τελευταία έρευνα του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ που παρουσιάστηκαν πρόσφατα στον Κοινωνικό Διάλογο για την Εκπαίδευση στη Βουλή, αξίζει να δούμε με αριθμούς πόσο ισοπεδωτικά λειτουργεί αυτό το περίφημο ντόμινο των σχολών.
Το σύνολο των 446 τμημάτων σε ΑΕΙ και ΤΕΙ κατανέμεται σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με τον συσχετισμό του δείκτη ελκυστικότητας σε επίπεδο τμήματος και του δείκτη ανταγωνιστικότητας μεταξύ των υποψηφίων, ως εξής:
¢ 1η ομάδα. Είναι η ομάδα με σχολές υψηλής ελκυστικότητας και υψηλής ανταγωνιστικότητας που περιλαμβάνει το 18,4% των τμημάτων, 82 τον αριθμό. (Από τα 82, τα 81 τμήματα είναι ΑΕΙ και ένα μόνο είναι ΤΕΙ.)
¢ 2η ομάδα. Είναι η ομάδα με σχολές υψηλής ελκυστικότητας αλλά χαμηλής ανταγωνιστικότητας που περιλαμβάνει το 9,0% των τμημάτων, 40 τον αριθμό.
¢ 3η ομάδα. Είναι η ομάδα με σχολές υψηλής ανταγωνιστικότητας μεταξύ των υποψηφίων και χαμηλής ελκυστικότητας σε επίπεδο τμήματος. Περιλαμβάνει το 15,2% των τμημάτων, 68 τον αριθμό.
¢ 4η ομάδα. Είναι η ομάδα με σχολές χαμηλής ανταγωνιστικότητας μεταξύ των υποψηφίων και χαμηλής ελκυστικότητας σε επίπεδο τμήματος. Περιλαμβάνει το 57,4% των τμημάτων, 256 τον αριθμό.
¢ Ο δείκτης ελκυστικότητας ενός τμήματος διαμορφώνεται από το ποσοστό των υποψηφίων που το δήλωσαν ως πρώτη, δεύτερη ή τρίτη προτίμηση στο μηχανογραφικό τους επί του συνόλου των υποψηφίων που το δήλωσαν.
¢ Ο δείκτης ανταγωνιστικότητας ενός τμήματος διαμορφώνεται με βάση τον αριθμό των υποψηφίων που το δήλωσαν ως πρώτη, δεύτερη ή τρίτη προτίμηση σε σχέση με τον αριθμό των επιτυχόντων στο συγκεκριμένο τμήμα.
Τον υψηλότερο βαθμό ελκυστικότητας έχουν τα πανεπιστημιακά και πολυτεχνικά τμήματα, καθώς και ένα τμήμα των ΤΕΙ που το διεκδικούν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πάνω από 10.000 υποψήφιοι κάθε χρόνο: το Τμήμα Φυσικοθεραπείας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
