Τα λάβαρα του χθες

Στην καθυστερημένη χώρα ανεμίζουν τα φθαρμένα λάβαρα του χθες. Πρόκειται για το «χθες» που συχνά στην ιστορία διεκδικεί το «πάντα».

Ο μηχανισμός είναι σταθερός και επαναλαμβανόμενος. Ωραιοποίηση του χθες και μετάπλαση του παρελθόντος σε τόπο ευμάρειας. Εξυμνείται έτσι η δεκαετία του ’60 –εμείς που ζήσαμε τη φτώχεια της μειδιούμε πικρά καθώς ακούμε τους υμνητές της –ή προβάλλεται από έγκυρα και καθηγητικής αυθεντικότητας χείλη, ως κινητήριος στόχος, η δραχμική οπισθοδρόμηση.

Η νοσταλγία του χθες, που ως στάση διαποτίζει το κοινωνικό σώμα, εξελίσσεται σε ιδανική συνθήκη αδράνειας και ακινησίας. Τροφοδοτεί τη λαϊκή μυθοπλασία και τρέφει τα λαϊκά στερεότυπα. Εκεί ανθίζουν οι θεωρίες συνωμοσίας και καρπίζει ο ψεκασμός. Σε αυτό το σημείο συναντιέται ο ηττημένος λαός με τους πολιτικούς εκφραστές του.

Εδώ συντελείται ο μεγάλος συμβιβασμός. Η άρνηση της ευθύνης. Ολα τα μέρη βολεύονται σε αυτή τη συνθήκη. Η αντίσταση στην αλλαγή γίνεται στη συνέχεια «αντίσταση» στους κατασκευασμένους εξωτερικούς εχθρούς και καθαγιασμένη δικαιολογία αυτής της άρνησης.

Η επικαιρότητα, από την καθυστέρηση της αξιολόγησης και την αδιαφορία για τις συνέπειες μέχρι τον συμβιβασμό της αντιπολίτευσης με τον παραπλανητικό κυβερνητικό λόγο και τις αντιφάσεις της ίδιας, επιβεβαιώνει ότι η επιλογή άρνησης της ευθύνης έχει εγκατασταθεί ως σχεδόν καθολικής αποδοχής στάση.

Πρόκειται για τον τρόπο και τη φιλοσοφία του χθες. Και καθώς η επιβαλλόμενη σύγκρουση με αυτό το χθες δεν φαίνεται να γίνεται το κύριο μέτωπο της αντιπαράθεσης, δίκαια αυτό το «χθες» μοιάζει να διεκδικεί το «πάντα».

Τα αναχώματα στη συνειδητοποίηση υψώνονται έτσι και σιγά-σιγά εξελίσσονται σε υψηλά τείχη. Η κοινωνική και πολιτική καθυστέρηση είναι εδώ και μόνο η ευθύνη κάθε ατομικής συνείδησης μπορεί σήμερα να γίνει εκρηκτική πρώτη ύλη και να διανοίξει δρόμους ελπίδας μέσα από αναχώματα και τείχη.

Ευθύνη σημαίνει: η συνειδητή συμμετοχή σε κάθε πράξη, με επίγνωση και αποδοχή των συνεπειών και του αποτελέσματος αυτής της πράξης στον μακρύ χρόνο. Είναι η μόνη άρνηση του χθες που μπορεί μέσα από τη δοκιμασία και τη θυσία να μας οδηγήσει στην επόμενη φάση.

Διαφορετικά απομένει στον ηττημένο λαό ο δρόμος της Σικελικής Εκστρατείας. Με την κυβέρνησή του να ανεμίζει στις πλώρες τα φθαρμένα λάβαρα του χθες.

Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.