Γκούσταβ Χορν: «Νέα μείωση συντάξεων οδηγεί μόνο σε φτώχεια»

ΗΕλλάδα βιώνει φέτος τον έβδομο «καταραμένο» χρόνο της κρίσης. Θα περίμενε λοιπόν κανείς τώρα, σύμφωνα με το βιβλικό πρότυπο, αλλά και τη θεωρία περί κυκλικής επανάληψης των κρίσεων, ότι η επτάχρονη περίοδος των ισχνών αγελάδων θα έδινε επιτέλους τη σκυτάλη σε εκείνη των παχιών. Ομως αυτό δεν συμβαίνει. Οι «αγελάδες» της ελληνικής οικονομίας παραμένουν «πετσί και κόκαλο». Ο λόγος για αυτό, σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο Γκούσταβ Χορν, διευθυντή του επιστημονικού ιδρύματος των γερμανικών συνδικάτων Hans Boeckler Stiftung στο Ντίσελντορφ, είναι η συνεχιζόμενη πολιτική της δημοσιονομικής υπεραυστηρότητας. Επόμενο έτσι να ζητεί από τους θεσμούς την αντικατάστασή της από μια άλλη, η οποία θα τονώνει την εσωτερική αγορά και θα εμποδίσει έτσι την κρίση να μπει σε δεύτερη επταετία.

Η Ελλάδα μπήκε εφέτος στον έβδομο χρόνο της κρίσης. Είναι αυτό νορμάλ; Υπάρχει ανάλογο προηγούμενο στην Ευρωπαϊκή Ενωση;

«Οχι. Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερη περίπτωση, χωρίς παρόμοιο πρότυπο. Είχαμε πάντα κρίσεις στην Ευρώπη, ενίοτε πολύ σοβαρές, αλλά αυτές ήταν σχετικά βραχύβιες. Επτά, επτάμιση χρόνια κρίσης συνιστούν μοναδικό ρεκόρ».

Ποια είναι η αιτία της μιζέριας, η κακή εφαρμογή καλών προγραμμάτων ή, αντίθετα, η καλή εφαρμογή κακών προγραμμάτων;

«Στην αρχή ήταν τα προγράμματα, τα οποία ήταν αποδεδειγμένα κακά. Αυτά δεν στηρίχθηκαν σε νέα βάση που θα οδηγούσε στην εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας, αλλά στην παλιά αποτυχημένη βάση. Σε αυτήν προστέθηκαν υπεραυστηρά δημοσιονομικά μέτρα, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που προκάλεσαν δραστική μείωση σε μισθούς και εισοδήματα. Πέρα από αυτό, η Ελλάδα εφάρμοσε με πολύ βραδύ ρυθμό τις δομικές μεταρρυθμίσεις, που είναι απαραίτητες για την εξυγίανση».

Ολοι μιλούν σήμερα για μεταρρυθμίσεις. Ποιες εννοείτε εσείς;

«Εννοώ κατ’ αρχάς την εισαγωγή του βασικού εισοδήματος, έτσι που να μπορούν να στηρίζονται σε αυτό και οι άνεργοι. Αυτό θα διευκόλυνε στη συνέχεια τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Και αυτό επειδή σήμερα πολλοί συνταξιούχοι θέλουν να ξαναβρούν δουλειά, δεν το επιχειρούν όμως λόγω της έλλειψης του βασικού εισοδήματος. Πρώτα πρέπει να έλθει λοιπόν το βασικό εισόδημα και μετά η αναμόρφωση των συντάξεων –σε αυτή τη σειρά, όχι σε κάποια άλλη. Επιπλέον, θα έπρεπε να μεταρρυθμιστούν ταχύτερα η οικονομική διοίκηση και οι φορολογικές υπηρεσίες».

Γίνονται όμως τέτοια πράγματα σε μια νύχτα;

«Το βασικό εισόδημα μπορεί να εισαχθεί γρήγορα. Για αυτό φτάνει ένα νομοθέτημα και η χρηματοδότησή του από τον προϋπολογισμό. Με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στη συνέχεια θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν πολλά χρήματα από τις συντάξεις».

Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς το συνολικό αποτέλεσμα των επτάχρονων προγραμμάτων με τη φράση: Βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών από τη μία, επιδείνωση της κατάστασης της πραγματικής οικονομίας από την άλλη;

«Οντως. Το γενικό αποτέλεσμα είναι καταστροφικό. Υπάρχουν βέβαια και τομείς της πραγματικής οικονομίας, όπως οι εξαγωγές, που παρουσιάζουν αύξηση. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η βελτίωση στον τουρισμό. Αλλά αυτό δεν φτάνει, η οικονομία συνεχίζει την κατιούσα. Και αυτό επειδή δεν επιτυγχάνεται το κυριότερο: η τόνωση της εσωτερικής αγοράς».

Αυτή η τόνωση δεν θα έλθει προφανώς με την περαιτέρω περικοπή των συντάξεων που ζητεί τώρα το ΔΝΤ…

«Οχι φυσικά. Αν υπήρχε το βασικό εισόδημα, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για περικοπές στις συντάξεις. Χωρίς αυτό όμως θα έχουμε πρόσθετη φτώχεια και αθλιότητα. Για να πούμε βέβαια την αλήθεια, το ΔΝΤ θέλει ταυτόχρονα και ελάφρυνση του χρέους ως αντιστάθμισμα σε τέτοιες περικοπές. Αλλά σε αυτό αντιτίθενται, και όχι άδικα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις».

Η αξιολόγηση εκτοπίζει όλα τα άλλα θέματα τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα. Αυτή καθυστερεί επειδή η κυβέρνηση αρνείται να αποδεχθεί την αξίωση του ΔΝΤ για πλήρη απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Φρόνιμη άρνηση;

«Νομίζω ότι πρέπει να βρεθεί ένας λογικός συμβιβασμός. Από τη μια θεωρώ πολύ κακή την ιδέα της πλήρους απορύθμισης, από την άλλη όμως πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας από ό,τι σήμερα. Κατά τα άλλα, οι θεσμοί ξέρουν ότι η πλήρης αποκέντρωση στη διαμόρφωση των μισθών δεν αποδίδει και ότι ως εκ τούτου πρέπει να αποκαταστηθεί το καθεστώς των συλλογικών συμβάσεων, σε κλαδικό τουλάχιστον επίπεδο. Αυτό θα ήταν ένας καλός συμβιβασμός».

Η κατάσταση στην Ελλάδα εξαρτάται ουσιωδώς από την πορεία της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πώς εξελίσσεται αυτή μετά το Βrexit, την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από αυτήν;

«Η εξέλιξη είναι κατά μετρημένο τρόπο θετική, υπάρχει μια ελαφρά ανάπτυξη στην ΕΕ, η οποία όμως παραμένει πίσω από άλλες παρόμοιες περιόδους. Σε αυτό βοηθά φυσικά το αδύναμο ευρώ, που διεγείρει τις εξαγωγές σε όλη την Ευρώπη. Από αυτό ωφελούνται και χώρες πληγμένες από την κρίση, όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, στις οποίες όμως η δημοσιονομική πολιτική δεν είναι πλέον τόσο αυστηρή. Η Ελλάδα, αντίθετα, που παραμένει υπό καθεστώς υπεραυστηρής λιτότητας, δεν ωφελείται από αυτό».