Αλεξάντρα Ρέμοντ: «Παρακινδυνευμένο για τους εθνικιστές το δεύτερο δημοψήφισμα στη Σκωτία»

Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι πέτυχε μια σημαντική νίκη στην πορεία της προς το Brexit καθώς έλαβε το πράσινο φως από τα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες, κατάληξη των οποίων θα είναι, έπειτα από τουλάχιστον μία διετία, η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Μετά την καταψήφιση των δύο τροπολογιών της Βουλής των Λόρδων από τους βρετανούς βουλευτές, η πρωθυπουργός της Βρετανίας είναι πλέον ελεύθερη να προβεί αμέσως στην ενεργοποίηση του Αρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας.

Μερικές ώρες νωρίτερα, ωστόσο, η πρωθυπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον είχε ανακοινώσει με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι θα ζητήσει άδεια από την Ντάουνινγκ Στριτ για τη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, προσδιορίζοντας μάλιστα ότι επιθυμεί να πραγματοποιηθεί το διάστημα μεταξύ του φθινοπώρου του 2018 και της άνοιξης του 2019.

Η Τερέζα Μέι υπονόησε σε δηλώσεις της ότι είναι σχεδόν απίθανο να δώσει τη συγκατάθεσή της για μια νέα προσφυγή των Σκωτσέζων στις κάλπες πριν από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αλλά στελέχη του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος Σκωτίας (SNP) δηλώνουν ότι το δημοψήφισμα πρέπει πάση θυσία να πραγματοποιηθεί πριν από το Brexit. Οι επίσημες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Εδιμβούργο και στο Λονδίνο για ένα δεύτερο δημοψήφισμα δεν πρόκειται να αρχίσουν πριν από την (αναμενόμενη) έγκριση του αιτήματος της Νίκολα Στέρτζον από το Κοινοβούλιο της Σκωτίας, την επόμενη εβδομάδα.

Ποια είναι όμως η πραγματικότητα όσον αφορά την επικείμενη αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ και το ενδεχόμενο μιας ανεξάρτητης Σκωτίας, η πλειονότητα των πολιτών της οποίας ψήφισε υπέρ της παραμονής της χώρας και στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ευρωπαϊκή Ενωση; Θα αποτελέσει τελικά το Brexit μια ευκαιρία για τον σκωτσέζικο εθνικισμό;

«Καθώς οι εξελίξεις τρέχουν και οι ερευνητές αναλύουν την κοινή γνώμη, η άποψη ότι το Brexit ήταν μια ευκαιρία για τη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία από το SNP τίθεται υπό αμφισβήτηση» λέει μιλώντας στο «Βήμα» η Αλεξάντρα Ρέμοντ, ερευνήτρια στη Σχολή Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Και εξηγεί: «Παρότι εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα να πεισθούν οι ψηφοφόροι που έως σήμερα αντιτίθενται στην ανεξαρτησία (σ.σ.: και είναι άνω του 53% στις περισσότερες δημοσκοπήσεις) αλλά επιθυμούν να παραμείνει η χώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η συμμετοχή/παραμονή μιας ανεξάρτητης Σκωτίας στην ΕΕ δεν είναι δεδομένη και σίγουρα δεν αποτελεί μια αυτόματη διαδικασία. Η αβεβαιότητα που προστίθεται στην αναστάτωση που προκάλεσε το Brexit αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο όσον αφορά την προσέλκυση των «μετριοπαθών» εθνικιστών. Η ανασφάλεια και το «έλλειμμα δημοκρατίας» στη Σκωτία που ακολούθησαν το δημοψήφισμα για το Brexit δεν αποτέλεσαν μια ευκαιρία για το SNP να ενισχύσει τα επιχειρήματά του υπέρ της ανεξαρτησίας».

«Μου έρχεται στο μυαλό η περίπτωση του Κεμπέκ. Οταν προγραμματίστηκε η διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του Κεμπέκ το 1995, οι αυτονομιστές οι οποίοι πριν από 15 χρόνια είχαν ηττηθεί στο πρώτο δημοψήφισμα κατατάσσονταν και πάλι δεύτεροι στις δημοκοπήσεις. Καθυστερώντας, ωστόσο, την προσφυγή στις κάλπες και αλλάζοντας συγχρόνως τη στρατηγική τους, σημείωσαν σημαντική άνοδο φθάνοντας πολύ κοντά στη νίκη με ποσοστό 49,42% υπέρ της ανεξαρτησίας. Τίποτα, οπότε, δεν είναι απίθανο. Εάν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit πάρουν ιδιαίτερα αρνητική τροπή και η Σκωτία πληγεί οικονομικά τότε οι εκκλήσεις για μια ανεξάρτητη Σκωτία ενδέχεται να κερδίσουν έδαφος. Αλλά η περίπτωση του Κεμπέκ αναδεικνύει και τους κινδύνους που κρύβει ένα δεύτερο δημοψήφισμα καθώς μετά τη δεύτερη ήττα τους οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της καναδικής επαρχίας είναι απίθανο να προβούν στη διεξαγωγή ενός τρίτου δημοψηφίσματος για την απόσχιση της επαρχίας τους από τον Καναδά. Σήμερα, παρότι οι Σκωτσέζοι στην πλειονότητά τους ψήφισαν και υπέρ της ενωμένης Βρετανίας και υπέρ της Ευρωπαϊκής Ενωσης διαπιστώνουν ότι πρέπει να επιλέξουν. Και φαίνεται πως θα ψήφιζαν υπέρ της Βρετανίας όπου η συμμετοχή τους είναι διασφαλισμένη. Τη στιγμή που η διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος είναι πολύ πιθανή, η επικράτηση των υποστηρικτών της ανεξαρτησίας δεν είναι. Κατ’ επέκταση, μια ενδεχόμενη δεύτερη ήττα του SNP θα έθετε στο περιθώριο τις όποιες φιλοδοξίες για μια ανεξάρτητη Σκωτία έως το τέλος αυτής της γενιάς».

«Δεν πιστεύω πως η βρετανική κυβέρνηση θα μπορούσε να μην αναγνωρίσει το δικαίωμα της Σκωτίας να προβεί στη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της. Πέρα από το ότι έχει ήδη αναγνωρίσει το εν λόγω δικαίωμα στο παρελθόν, μια ενδεχόμενη άρνηση από την πλευρά της Τερέζα Μέι θα αποξένωνε περαιτέρω τους ήδη απογοητευμένους ψηφοφόρους της Σκωτίας. Επιπλέον, δεδομένου ότι σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η επικράτηση των υποστηρικτών της ανεξαρτησίας παραμένει δύσκολη, η συγκατάθεση της βρετανικής κυβέρνησης θα μπορούσε μάλιστα να την ωφελήσει σημαντικά καθώς μέσω της επικράτησής της υπέρ μιας ενωμένης Βρετανίας θα μείωνε δραστικά τις όποιες πιθανότητες να γίνει η Σκωτία ανεξάρτητο κράτος στο άμεσο μέλλον. Εάν το Ουεστμίνστερ απορρίψει το αίτημα για δημοψήφισμα, κινδυνεύει να πολώσει ακόμη περισσότερο τη Βρετανία, την ώρα μάλιστα που η κατάσταση είναι ήδη τεταμένη, δεδομένης και της πρόκλησης που αποτελεί για την Τερέζα Μέι και η περίπτωση της Βόρειας Ιρλανδίας (όπου το 56% ψήφισε υπέρ της παραμονής στην ΕΕ και σίγουρα δεν επιθυμεί την επαναφορά των ελέγχων στα σύνορα με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας). Κάτι τέτοιο θα έδινε την ευκαιρία στο SNP να προβεί μονομερώς στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και να ξεφύγει έτσι και από την επιτήρηση του Λονδίνου» καταλήγει η συνομιλήτριά μας.