Την ώρα που μαίνεται ο ευρωτουρκικός πόλεμος στο εξωτερικό, στο εσωτερικό της Τουρκίας το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση της 16ης Απριλίου θα διεξαχθεί σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης και προοιωνίζεται αμφίρροπο για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το αποτέλεσμα της κάλπης φαίνεται σήμερα εξαιρετικά αβέβαιο, παρά την ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία (339 ψήφους υπέρ) που απέσπασε στην Εθνοσυνέλευση η πρόταση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Ιανουαρίου η τουρκική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε κατά τη δεύτερη ανάγνωση το σχέδιο συνταγματικής αναθεώρησης που θα επιτρέψει την υπερενίσχυση των εξουσιών του προέδρου Ερντογάν, ανοίγοντας τον δρόμο να τεθεί το νέο σύνταγμα προς έγκριση στη λαϊκή κάλπη την άνοιξη.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο πολιτικής ανάλυσης «James in Turkey», σε σύνολο τεσσάρων δημοσκοπήσεων αποτυπώνεται αυτή τη στιγμή ένα ισχνό προβάδισμα του «Οχι» έναντι του «Ναι» (52,1% και 47,9% αντίστοιχα). Αλλά τα ποσοστά αυτά αποτελούν μόνο έναν μεταβλητό μέσο όρο και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ληφθούν ως ξεκάθαρο προβάδισμα του «Οχι», δεδομένων των απρόβλεπτων συνθηκών που επικρατούν από το καλοκαίρι στην τουρκική «δημοκρατία». Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν οι φιλοκυβερνητικές δημοσκοπήσεις, και ειδικότερα ο αριθμός των αναποφάσιστων ψηφοφόρων που παρουσιάζουν.
Διότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μετρήσεις τον παλμό μιας κοινωνίας που φοβάται τόσο πολύ να μιλήσει. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου, οι διώξεις που έχει εξαπολύσει το καθεστώς του Ερντογάν κατά όσων θεωρούνται «φίλα προσκείμενοι» των πραξικοπηματιών έχουν εξελιχθεί σε μαζικές εκκαθαρίσεις κάθε αντιπολιτευτικής φωνής. Ενα πογκρόμ βρίσκεται σε εξέλιξη σε όλη τη χώρα, όπου περισσότεροι από 60.000 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί από τον στρατό και την αστυνομία, από τα πανεπιστήμια και τα σχολεία, από το δικαστικό σώμα, ενώ μη κυβερνητικές οργανώσεις και φυσικά τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Υπολογίζεται ότι ως σήμερα πάνω από 150 τουρκικά μέσα ενημέρωσης έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους, ενώ διώξεις και φυλακίσεις δημοσιογράφων είναι υπόθεση ρουτίνας στην Τουρκία του Ερντογάν.
Ακόμα και αν θέλουμε να πιστέψουμε τις περισσότερες δημοσκοπήσεις, που προβλέπουν μια αναμέτρηση «θρίλερ», αυτό δεν σημαίνει ότι οι πιθανότητες των δύο επιλογών είναι ίσες. Οπως σχολιάζει στο «Politico» ο τούρκος δημοσιογράφος Ιλχάν Τανίρ, «πολλοί άνθρωποι διακινδυνεύουν την καριέρα τους και το μέλλον τους, κάνοντας εκστρατεία ανοιχτά και δημόσια υπέρ του «Οχι»». Αντίθετα, οι υποστηρικτές της κυβέρνησης δεν αντιμετωπίζουν τέτοιους κινδύνους. Σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό «Courrier International», ο Αϊντίν Εγκίν, αρθρογράφος της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ», τονίζει πως σήμερα στην Τουρκία δεν υπάρχουν ουσιαστικά αντιπολιτευόμενες εφημερίδες. Η «Τζουμχουριέτ», η παλαιότερη εφημερίδα της χώρας, και παραδοσιακά ουδέτερη πολιτικά, παλεύει για τη συνέχιση της λειτουργίας της, αν και αυτή τη στιγμή 11 δημοσιογράφοι της κρατούνται, χωρίς να γνωρίζουν αν και πότε θα ελευθερωθούν.
Ο έλεγχος των ΜΜΕ στην Τουρκία του Ερντογάν αποτελεί πλέον μια παραδεδεγμένη αλήθεια. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, τα τελευταία τρία χρόνια έχουν χάσει τη δουλειά τους πάνω από 2.600 δημοσιογράφοι στην Τουρκία, ενώ σε δήλωσή του ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής, κοσμικής αντιπολίτευσης (CHP), εκτίμησε ότι το 90% των ΜΜΕ διάκειται πλέον φιλικά προς την κυβέρνηση.
«Στην Τουρκία πραγματοποιείται μια δραματική οπισθοδρόμηση της δημοκρατικής τάξης και η χώρα οδεύει προς ένα μονοπρόσωπο αυταρχικό καθεστώς». Αυτό ήταν και το καταδικαστικό συμπέρασμα της Επιτροπής της Βενετίας, του συμβουλευτικού οργάνου στο Συμβούλιο της Ευρώπης για θέματα συνταγματικής νομιμότητας.
Για τους περισσότερους τούρκους ψηφοφόρους του, ο Ερντογάν είναι ένας μοναδικός ρήτορας, ένας ασυναγώνιστος πολιτικός, με μια πιστή βάση υποστηρικτών που συνεχώς διευρύνεται. Αλλά κάποιες απόψεις του, όπως η απόρριψη της γυναίκας ως μη ολοκληρωμένης όταν δεν γίνεται μητέρα, και τακτικές, όπως το μπλοκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (κυρίως του Twitter) σε περιόδους κρίσης, εντείνουν, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους των αστικών κέντρων, την ανησυχία πως ο Ερντογάν θα εκμεταλλευθεί τις υπερεξουσίες που θα του δώσει μια πιθανή επικράτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα. Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Κιλτσιντάρογλου υποστήριξε πως η συγκέντρωση των τριών εξουσιών (εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής) στα χέρια ενός προέδρου θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο το μέλλον όχι μόνο της Τουρκίας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης.
Αντίπαλοι του Ερντογάν επισημαίνουν ότι η μεταβολή του συντάγματος προς έναν τύπο προεδρικής δημοκρατίας θα του χαρίσει απολυταρχικές υπερεξουσίες, που δεν είχε ούτε ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους Κεμάλ Ατατούρκ. Το μόνο βέβαιο; Η κατάσταση είναι ρευστή και τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων έχουν αλλάξει άρδην. Ενώ στις πρώτες μετρήσεις το «Ναι» ξεπερνούσε το 60%, σήμερα, έναν μήνα προτού ανοίξουν οι κάλπες, η διαφορά στα ποσοστά που συγκεντρώνουν οι δύο επιλογές εμφανίζεται μικρή και καθόλου ασφαλής προκειμένου να στηριχθεί αξιόπιστη πρόβλεψη του αποτελέσματος.
HeliosPlus
