Γιατί μιλούν όλοι για το Snapchat;

Γιατί ασχολούνται όλοι με το Snapchat; Αφενός υπάρχουν τα προφανή: πρόκειται για ένα, μέχρι νεωτέρας τουλάχιστον, success story, για μια επιχείρηση τεχνολογίας (ιδιοκτήτρια της εφαρμογής είναι η Snap Inc.) που ιδρύθηκε το 2011 από έναν 20χρονο και έναν 22χρονο και έφτασε να εισηχθεί στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης την 1η Μαρτίου. Η αρχική τιμή της μετοχής της εταιρείας κυμαινόταν στα 24 δολάρια, πράγμα που σημαίνει ότι η συνολική κεφαλαιοποίηση της επιχείρησης άγγιξε το εξωφρενικό ύψος των 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αν και από τότε έως και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η τιμή αυτή έχει πέσει, σίγουρα δεν έχει κατακρημνιστεί, εξακολουθεί να κινείται σε αστρονομικά επίπεδα. Το γεγονός ότι η Snap δεν είναι καν κερδοφόρα –μόνο το 2016 είχε ζημιές της τάξης των 500 εκατομμυρίων δολαρίων –περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Τι ακριβώς είδε όμως η Γουόλ Στριτ σε αυτή την καλιφορνέζικη startup;

Προτού επιχειρήσει κάποιος να απαντήσει στην παραπάνω ερώτηση, πρέπει να σημειωθεί ότι η συζήτηση αυτή μάλλον δεν αφορά τους 160 εκατομμύρια καθημερινά ενεργούς χρήστες του Snapchat. Το Snapchat είναι μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα. Εχει ως σύμβολο ένα λευκό φαντασματάκι επάνω σε κίτρινο φόντο και είναι μάλλον η πρώτη εφαρμογή που κατάφερε να διαχωρίσει τους νεαρότερους από τους γηραιότερους millennials (όπως αποκαλούν οι διαφημιστές όσους έχουν ηλικία από 17 έως 35 σήμερα). Και αυτό γιατί οι μεν νεαρότεροι συνήθως είναι φανατικοί του Snapchat, ενώ οι μεγαλύτεροι πολύ συχνά αδυνατούν να καταλάβουν πώς λειτουργεί.

Αλήθεια, πώς λειτουργεί; Το Snapchat είναι κατά κύριο λόγο μια υπηρεσία ανταλλαγής εικόνων μεταξύ των χρηστών που διατηρούν προφίλ εκεί. Ομως, η ανταλλαγή αυτή παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα. Σε αντίθεση με τα «παραδοσιακά» social media, οι εικόνες αυτές έχουν «ζωή» μόλις λίγα δευτερόλεπτα –όσα επιλέξει ο χρήστης. Δεν μπορούν να αποθηκευθούν και αφού προβληθούν χάνονται. Ακόμη, εάν κάποιος επιχειρήσει να αποθηκεύσει το στιγμιότυπο σώζοντας την οθόνη (print screen), ο αποστολέας της εικόνας λαμβάνει ειδοποίηση ότι συνέβη αυτό. Επί της ουσίας, το Snapchat διασφαλίζει το εφήμερο και την ιδιωτικότητα σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον όπου όλα καταγράφονται και αφήνουν ίχνη. Πέρα από αυτό εισήγαγε πολύ πριν από το Instagram, το Facebook και το WhatsΑpp τη λειτουργία των «ιστοριών» (μικρά στιγμιότυπα που είναι ορατά σε όλους τους φίλους/ακολούθους, αλλά έπειτα από κάποιο διάστημα χάνονται) και επιχείρησε να την εκμεταλλευτεί εμπορικά. Τέλος, έχει δημιουργήσει ένα ζευγάρι «έξυπνων» ηλεκτρονικών γυαλιών, τα Spectacles.

Τα παραπάνω καινοτόμα χαρακτηριστικά δεν στάθηκαν μέχρι στιγμής αρκετά προκειμένου, στο τέλος της ημέρας, τα έσοδα να ξεπεράσουν τα έξοδα –ούτε καν να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό της Snap. Αυτό όμως δεν εμπόδισε την «πανηγυρική» είσοδο στο χρηματιστήριο. Το ίδιο γεγονός δεν είχε εμποδίσει το 2013 τον ιδρυτή και επικεφαλής του Facebook να κάνει πρόταση εξαγοράς του Snapchat προς τρία δισεκατομμύρια δολάρια, η οποία απορρίφθηκε. Τι είναι, επομένως, αυτό που κάνει το Snapchat τόσο θελκτικό σε κάθε είδους επενδυτές; Πολλοί αναλυτές της Γουόλ Στριτ, που έχουν κληθεί να σχολιάσουν το θέμα, το τελευταίο διάστημα συμφωνούν ότι εκείνο που έχει αξία είναι η εταιρική κουλτούρα της Snap και βεβαίως η ασυνήθιστη διείσδυση που έχει επιτύχει σε εντελώς δυναμικά κοινά –η οποία, θεωρούν ότι, αργά ή γρήγορα, θα εξαργυρωθεί.

Η αλήθεια είναι ότι η Snap δεν είναι μια συνηθισμένη startup. H έδρα της βρίσκεται στη Venice Beach του Λος Αντζελες και όχι στη Σίλικον Βάλεϊ. «Μας αρέσει το Λος Αντζελες, το γραφείο μας είναι στην παραλία και αυτό είναι πολύ όμορφο. Ειλικρινά, για εμάς είναι καλό να κρατάμε κάποια απόσταση από όσα συμβαίνουν εκεί (σ.σ.: εννοεί στη Σίλικον Βάλεϊ) ούτως ώστε να εστιάσουμε στη δουλειά μας» έχει πει σε ανύποπτη στιγμή ο πιο φωτογενής εκ των ιδρυτών της επιχείρησης, ο 26χρονος σήμερα Εβαν Σπίγκελ.

Η επιχείρηση ιδρύθηκε το 2011 από τον Σπίγκελ και από τον τότε συμφοιτητή του στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Στάνφορντ, τον 28χρονο σήμερα Μπόμπι Μέρφι. Αν και η αξία του καθενός αποτιμάται σήμερα περί τα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια, και οι δυο τους διατηρούν εξαιρετικά χαμηλό προφίλ. Για τον Μέρφι ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Ο Σπίγκελ, παρόλο που μοιάζει να μην απολαμβάνει τα φώτα της δημοσιότητας, είναι περισσότερο γνωστός κυρίως εξαιτίας της σχέσης του με το εξ Αυστραλίας τοπ μόντελ Μιράντα Κερ.

Γιος δικηγόρων, ο Σπίγκελ μεγάλωσε στο Λος Αντζελες. Οταν ακόμη ήταν μαθητής στο λύκειο, έφτιαξε έναν επίσημο προϋπολογισμό ώστε να πείσει τους γονείς του να του δίνουν «χαρτζιλίκι» περί τα 2.000 δολάρια τον μήνα –και το πέτυχε. Συνέχισε τις σπουδές του στο Στάνφορντ με αντικείμενο τον σχεδιασμό προϊόντων. Ωστόσο, τις άφησε λίγο προτού συγκεντρώσει τους απαραίτητους βαθμούς για να αποφοιτήσει προκειμένου να ιδρύσει το Snapchat με τον Μέρφι. Η άποψή του για τον ρόλο των κοινωνικών δικτύων συνοψίζεται στα όσα ανέφερε στο συνέδριο AXS Partner Summit το 2014: «Η καθιερωμένη θεώρηση της ταυτότητάς μας μέσα από τα social media είναι αρκετά ριζοσπαστική: Είσαι το σύνολο των δημοσιοποιημένων εμπειριών σου. Ή αλλιώς, αν δεν είναι φωτογραφημένο, δεν συνέβη ποτέ. Ή, στην περίπτωση του Instagram, αν δεν είναι όμορφα φωτογραφημένο, ούτε συνέβη ποτέ ούτε κι εσύ είσαι κουλ. Είμαστε αυτό που είμαστε σήμερα, αυτήν ακριβώς τη στιγμή».

Οι «συνήθεις ύποπτοι» αναλυτές της Γουόλ Στριτ δεν χάνουν ευκαιρία να εμφανιστούν στα media σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση «φανταχτερής» δημόσιας προσφοράς. Αυτή τη φορά σχολιάζουν ότι τόσο το κενό που εντόπισε το Snapchat εγγυώμενο, σε μια εποχή παρακολουθήσεων, έστω κάποια περιορισμένη ιδιωτικότητα στους χρήστες του, όσο και όσα έχουμε μάθει μέχρι στιγμής για τους ιδρυτές του, οι οποίοι παραμένουν 100% υπεύθυνοι για τη διοίκηση της εταιρείας, είναι που έχουν εγείρει το ενδιαφέρον των επενδυτών. Ούτως ή άλλως, τα κέρδη μέχρι στιγμής είναι άφαντα.

Η περίπτωση του Snapchat δεν είναι συνηθισμένη αλλά δεν είναι και μεμονωμένη. Μπορεί να καταλήξει και αυτό μία από τις πολλές φούσκες που έχουμε δει στον χώρο των εφαρμογών για smartphones και του Διαδικτύου. Μπορεί να πάρει τον δρόμο που πήραν η Netscape, η Yahoo και εσχάτως το Twitter, μετά την είσοδό τους στα χρηματιστήρια. Μπορεί όμως να πάρει και τον δρόμο της Google και του Facebook. Πρόκειται για επιχειρήσεις τόσο ισοπεδωτικά επιτυχημένες που η ισχύς τους προβληματίζει.

Οι αλγόριθμοι όλων αυτών των εφαρμογών, οι οποίοι πρακτικά είναι και η κύρια περιουσία τους, ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό πλέον την πρόσβαση στην πληροφόρηση, στις αληθινές αλλά και στις πλαστές ειδήσεις. Οι δυνατότητες παρέμβασης στον δημόσιο διάλογο που έχουν μπορεί να μην είναι άμεσες, αλλά είναι πελώριες. Η συγκέντρωση της ισχύος, ούτε καν στους μετόχους τους, αλλά απλώς στους διοικητές τους, ειδικά όταν αυτοί είναι 20χρονα παιδιά, προβληματίζει. Και κυρίως δεν διαφαίνεται καμία χρυσή τομή. Τι μπορεί να γίνει, πρακτικά, ώστε να διασφαλιστεί η ανάπτυξη και η καινοτόμος δραστηριότητά τους ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχουν παρεμβάσεις προς το κοινό καλό; Μέχρι στιγμής ουδείς έχει την παραμικρή ιδέα. Η είσοδος του Snapchat στο χρηματιστήριο αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο αυτού του σίριαλ.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 12 Μαρτίου 2017.