Αν και περισσότερα από 19.000 παιδιά μεταναστών, τα οποία γεννήθηκαν στην Ελλάδα και φοίτησαν στα σχολεία της χώρας μας, έγιναν ελληνάκια το 2016, παραμένουν χρονοβόρες οι διαδικασίες για την κτήση ιθαγένειας. Ο χρόνος αναμονής είναι περίπου δυόμισι χρόνια ενώ ακόμα και σήμερα, παρά τις κοπιώδεις προσπάθειες των υπαλλήλων στις αποψιλωμένες από προσωπικό υπηρεσίες, εκκρεμούν αιτήσεις για απονομή ελληνικής ιθαγένειας από το 1997-98!
Ηλεκτρονικό «κλειδί»
Χιλιάδες ανθρώπων που έχουν τις προϋποθέσεις για την ιθαγένεια βιώνουν πολύμηνες καθυστερήσεις για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά και να καταθέσουν την αίτησή τους. Οι δυσλειτουργίες έχουν εντοπισθεί και το υπουργείο Εσωτερικών αναζητεί τρόπο ώστε να επιταχυνθεί ο χρόνος εξέτασης των αιτημάτων για ιθαγένεια, και παρεπόμενα έκδοσης της απόφασης, ιδιαίτερα των ανηλίκων παιδιών δεύτερης γενιάς μεταναστών.
Η κυβέρνηση θεωρεί πάντως θετική εξέλιξη ότι η «ψαλίδα» έκλεισε συγκριτικά με όσα ίσχυαν παλαιότερα καθώς πριν από το 2015, οπότε ψηφίσθηκε ο νόμος που διευκόλυνε την απονομή ιθαγένειας σε παιδιά μεταναστών τα οποία γεννήθηκαν και σπούδασαν στην Ελλάδα, χρειαζόταν ακόμα και μια δεκαετία για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες.
Τα προβλήματα όμως παραμένουν. Η αύξηση του όγκου των αιτήσεων, μετά την τροποποίηση των διατάξεων του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία και την έλλειψη ηλεκτρονικής διασύνδεσης για διασταύρωση στοιχείων και έκδοση πιστοποιητικών προκαλούν εμπλοκές.
Είναι ενδεικτικό ότι όπως εξηγεί στο «Βήμα» νομικός, ειδικός επί του θέματος της ιθαγένειας, από το επιστημονικό επιτελείο του υπουργού Εσωτερικών κ. Πάνου Σκουρλέτη θα μπορούσε να συρρικνωθεί ο χρόνος εξέτασης των αιτήσεων αν ολοκληρωνόταν η ηλεκτρονική δικτύωση όλων των σχολικών μονάδων ώστε να φθάνει άμεσα στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις το πιστοποιητικό φοίτησης που είναι προϋπόθεση για την κτήση ιθαγένειας.
Επισημαίνεται ότι από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης πρέπει να σταλεί η βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης είτε εννέα τάξεων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είτε έξι τάξεων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προς τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις που είναι υπεύθυνες για τη χορήγηση ιθαγένειας.
Παράλληλα, ένας ακόμα παράγοντας που οδήγησε στην καθυστέρηση της διαδικασίας απονομής ελληνικής ιθαγένειας ήταν ο χωρισμός της Διεύθυνσης Ιθαγένειας από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Με τις ανακατατάξεις έμεινε χωρίς γραμματειακή υποστήριξη η Διεύθυνση (δύο – τρία άτομα αντί για τα 12 που ήταν πριν). Παρ’ όλα αυτά, όπως τονίζουν στελέχη του υπουργείου Εσωτερικών, έχουν διεκπεραιωθεί εκατοντάδες αιτήσεις, με έμφαση στις παλαιότερες περιπτώσεις, προ του νόμου Ραγκούση (2010). Ηδη το υπουργείο Εσωτερικών ετοιμάζει παρεμβάσεις προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι δυσλειτουργίες και να περιοριστεί στο τετράμηνο ο χρόνος έκδοσης μιας απόφασης για κτήση ιθαγένειας.
Τα στατιστικά στοιχεία
Η ανάλυση των τελευταίων στατιστικών στοιχείων για την κτήση ιθαγένειας (8.2.2017) –η επεξεργασία τους έγινε από τον κ. Σταύρο Πιοτόπουλο, στέλεχος της Διεύθυνσης Ιθαγένειας του υπουργείου Εσωτερικών –δείχνουν ενδιαφέρουσες διαφοροποιήσεις, όπως προκύπτουν ανά κατηγορία, διαχρονικά από το 2011 ως το 2016. Την περασμένη χρονιά καταγράφηκε τεράστια αύξηση στις περιπτώσεις απονομής ελληνικής ιθαγένειας με κριτήριο τη γέννηση/φοίτηση στην Ελλάδα (ν. 3838/10, ν. 4332/15). Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας εκείνοι-ες που απέκτησαν ελληνική ιθαγένεια ήταν 3.103 το 2011, 5.543 το 2012, 529 το 2013, μηδέν (0) το 2014, 305 το 2015, για να εκτοξευθεί ο αριθμός τους σε 19.032 το 2016.
Αντιθέτως, καταγράφηκε σταδιακά δραματική μείωση στην απονομή ελληνικής ιθαγένειας σε ομογενείς ύστερα από υποβολή δήλωσης πολιτογράφησης. Αφορά Κυπρίους, ομογενείς από την Αλβανία, την Κωνσταντινούπολη, την Ιμβρο και την Τένεδο, άλλους Ελληνες της διασποράς κ.λπ. που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του κατά τον χρόνο υποβολής της δήλωσης πολιτογράφησης. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, το 2011 απονεμήθηκε ελληνική ιθαγένεια μέσω διαδικασίας πολιτογράφησης ομογενών σε 12.616 άτομα για να μειωθούν σε μόλις 7.460 το 2016. Μάλιστα είναι αξιοσημείωτο ότι το έτος 2013 οι πολιτογραφήσεις ομογενών έφθασαν τις 22.574 για να πέσουν στις 15.791 το 2014 και στις 8.563 το 2015.
Οπως επισημαίνουν από το υπουργείο Εσωτερικών, η μείωση του αριθμού των περιπτώσεων κτήσης ιθαγένειας ομογενών, μέσω πολιτογραφήσεων, έχει διττή εξήγηση: αφενός συνδέεται εν γένει με τις εκλογές και αφετέρου με τη νέα νομοθεσία.
Από το 2014 έως σήμερα έχουν διεξαχθεί αλλεπάλληλες προσφυγές στις κάλπες (ευρωεκλογές, τοπικές εκλογές, εθνικές εκλογές) και κατά τις χρονιές των εκλογικών διαδικασιών «παγώνουν» ή σωστότερα μένουν πίσω, λόγω διαφορετικών προτεραιοτήτων των υπηρεσιών του υπουργείου Εσωτερικών, οι διαδικασίες πολιτογράφησης. Παράλληλα, όμως, εκτιμάται ότι μετά την τροποποίηση των διατάξεων για την ιθαγένεια, το 2015, πολλοί εκ των ομογενών προτίμησαν είτε για τα παιδιά τους είτε για τους ίδιους ως ενήλικες να κάνουν χρήση των διατάξεων του νόμου 4332/15 και να ακολουθήσουν τις προβλέψεις του με τη νέα διαδικασία.
Δημήτρης Χριστόπουλος: «Εχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας»
Υπάρχει ακόμη δουλειά να γίνει στο θέμα της πολιτογράφησης, κυρίως η ομογενοποίηση της διαδικασίας της συνέντευξης και η πιθανή απλοποίηση των ερωτήσεων, κάτι που θα διευκολύνει τη ζωή ανθρώπων ριζωμένων στη χώρα που έχουν κάθε δικαίωμα να προσδοκούν την ελληνική ιθαγένεια».
Δημήτρης Χριστόπουλος: «Εχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας»
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μεταξύ άλλων προβλέπονται πλέον πιο απλές διαδικασίες για απόκτηση ιθαγένειας από τέκνο ομογενούς, ανηλίκου που γεννήθηκε εκτός Ελλάδας ή ακόμα και από ενήλικο/η αλλοδαπό/ή που έχει ολοκληρώσει πριν από τις 9 Ιουλίου 2015 τη φοίτηση σε ελληνικό σχολείο στην Ελλάδα και κατά τον χρόνο ολοκλήρωσης αυτής ήταν ανήλικος/η. Η Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είναι καθημερινά γεμάτη από αποφάσεις με έμφαση σε περιπτώσεις όπως κτήση ιθαγένειας για ανήλικο τέκνο αλλοδαπών που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα έως και τις 8-7-2015, φοιτά σε ελληνικό σχολείο στην Ελλάδα και ο ένας τουλάχιστον γονέας έχει συμπληρώσει δεκαετή συνεχή νόμιμη διαμονή στη χώρα η οποία έχει ξεκινήσει πριν από τη γέννηση του τέκνου. Επίσης, πολυάριθμες αποφάσεις αφορούν απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας από αλλοδαπό/ή που έχει ολοκληρώσει πριν από τις 9/7/2015 τη φοίτηση σε ελληνικό σχολείο στην Ελλάδα και κατά τον χρόνο ολοκλήρωσης αυτής ήταν ενήλικος/η αλλά δεν είχε υπερβεί το 23ο έτος της ηλικίας του/της.
Οπως τονίζει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH) κ. Δημήτρης Χριστόπουλος: «Το 2016 είναι ουσιαστικά η πρώτη χρονιά που η μεταρρύθμιση του δικαίου της ιθαγένειας η οποία ξεκίνησε το 2010 και ολοκληρώθηκε το 2015 άρχισε να αποδίδει καρπούς, παρά τα πολλά προβλήματα». Εξηγεί πως αυτό προκύπτει κυρίως από το γεγονός ότι «πλέον επί ενός αριθμού διπλασίων αιτήσεων 19.000 άτομα που γεννήθηκαν και πήγαν σχολείο στην Ελλάδα έχουν αποκτήσει επιτέλους την ελληνική ιθαγένεια».
Και ο κ. Χριστόπουλος συμπληρώνει: «Εχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας αλλά φαίνεται ότι για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του τελευταίου κυρίως τριμήνου της προηγούμενης χρονιάς οι προσπάθειες αποδίδουν.
Υπάρχει ακόμη δουλειά να γίνει στο θέμα της πολιτογράφησης, κυρίως η ομογενοποίηση της διαδικασίας της συνέντευξης και η πιθανή απλοποίηση των ερωτήσεων, κάτι που θα διευκολύνει τη ζωή ανθρώπων ριζωμένων στη χώρα που έχουν κάθε δικαίωμα να προσδοκούν την ελληνική ιθαγένεια».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
