Αν κρίνει κανείς από τα όσα συνέβησαν το διήμερο της Πέμπτης και της Παρασκευής στις Βρυξέλλες λόγω του «πολωνικού δακτύλου» με σκοπό να αποτραπεί η επανεκλογή του Ντόναλντ Τουσκ στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στη συνέχεια να εμποδιστεί η έκδοση των Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής (που φυσικά εκδόθηκαν από τη μαλτέζικη προεδρία), είναι σαφές ότι η συμφωνία των «27» –πλην Βρετανίας –στα επόμενα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μόνο εύκολη δεν θα είναι. Ο σκοπός είναι να εκδοθεί μια διακήρυξη κατά την έκτακτη σύνοδο της Ρώμης στις 25 Μαρτίου, την επέτειο των 60 ετών από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) που μετέπειτα ονομάστηκε Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).
Δυστυχώς, οι συμβιβασμοί δεν θα είναι εύκολοι, σε ένα έτος γεμάτο από εκλογικές αναμετρήσεις σε κομβικής σημασίας χώρες, αλλά και με το Brexit να κυριαρχεί στην ευρωπαϊκή ατζέντα. Εμφανίζονται ρήγματα μεταξύ παλαιάς και νέας Ευρώπης, με τις χώρες του Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία και Πολωνία) να είναι σφόδρα αντίθετες σε οποιαδήποτε ιδέα ευέλικτων συνεργασιών και «πολλαπλών ταχυτήτων». Ωστόσο αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες γεφύρωσης των διαφορών. Οι χώρες της Benelux (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) σχεδιάζουν συναντήσεις των ηγετών τους τόσο με τους «4» του Βίζεγκραντ όσο και με τις τρεις χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) το προσεχές διάστημα. Η συνάντηση Benelux – Βίζεγκραντ αναμένεται μάλιστα αμέσως μετά τη Σύνοδο της Ρώμης.
Η συζήτηση των «27» το πρωί της Παρασκευής επί του κειμένου εργασίας που προετοιμάστηκε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τους πρωθυπουργούς Ιταλίας και Μάλτας και τον πρόεδρο της Κομισιόν ως το βασικό υλικό για τη σύνταξη της Διακήρυξης της Ρώμης δεν προσέφερε εκπλήξεις. Κινούμενο σε πιο ήπια γραμμή από τη Λευκή Βίβλο του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η οποία περιγράφει τα πέντε σενάρια που η Κομισιόν «βλέπει» για το μέλλον της ΕΕ και στα οποία περιλαμβάνεται αυτό μιας «Ευρώπης πολλών ταχυτήτων» που απολαμβάνει τη στήριξη Βερολίνου και Παρισιού, το προσχέδιο αυτό χωρίζεται σε τρία υποκεφάλαια:
1. Το πρώτο αφορά τα επιτεύγματα της ΕΕ από την ίδρυσή της ως σήμερα.
2. Το δεύτερο σχετίζεται με τις προκλήσεις που η ενωμένη Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα.
3. Το τρίτο αφορά το τι θα περιλαμβάνεται στο κείμενο της Διακήρυξης της Ρώμης ή, όπως πιο συγκεκριμένα ονομάζεται, της Ατζέντας της Ρώμης.
Στο κείμενο εργασίας αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «η κατασκευή της ευρωπαϊκής ενότητας ήταν μια τολμηρή, οραματική προσπάθεια» και ότι αυτή «ξεκίνησε ως το όνειρο των λίγων και έγινε η ελπίδα των πολλών». Οι «27» εκτιμούν, πάντα κατά το σχέδιο του κειμένου, ότι «σήμερα η ΕΕ αντιμετωπίζει προκλήσεις χωρίς προηγούμενο, τόσο παγκόσμιες όσο και εσωτερικές: περιφερειακές συγκρούσεις, τρομοκρατία, αυξανόμενες μεταναστευτικές πιέσεις, προστατευτισμός, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Πρέπει να επιδείξουμε μεγαλύτερη ενότητα και αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Η ενότητα είναι αναγκαιότητα, όχι επιλογή» σημειώνεται.
Σε σχέση με την Ατζέντα της Ρώμης, οι προτάσεις των συγγραφέων του κειμένου εργασίας είναι μετρημένες από άποψη ύφους, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το αμφιλεγόμενο σενάριο μιας «Ευρώπης πολλαπλών ταχυτήτων».
«Θέλουμε να ενισχύσουμε την κοινωνική διάσταση της ΕΕ, να ενδυναμώσουμε περαιτέρω την ΟΝΕ, να τονώσουμε τη συνεργασία μας στην ασφάλεια και στην άμυνα, να κάνουμε τις κοινωνίες μας πιο ισχυρές και ανθεκτικές στην παγκοσμιοποίηση» υπογραμμίζεται, ενώ θα αναλαμβάνεται η δέσμευση για μια ασφαλέστερη, ευημερούσα, βιώσιμη και κοινωνική ΕΕ, η οποία θα έχει ισχυρότερη φωνή στον κόσμο (στον γαλλογερμανικό άξονα είναι ισχυρότατη πλέον η βούληση για στενότερη, ενισχυμένη συνεργασία στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας). Στο ζήτημα του κοινωνικού πυλώνα, που προωθεί ενεργά η Σουηδία, κοινοτικές πηγές έλεγαν ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες, ενώ και οι αποκλίσεις αντιλήψεων είναι σημαντικές.
Το λεκτικό του κειμένου σε σχέση με το ενδεχόμενο των «πολλαπλών ταχυτήτων» είναι μάλλον ήπιο. «Θα εργαστούμε μαζί για το κοινό καλό, αντιλαμβανόμενοι ότι ορισμένοι από εμάς μπορούμε να έλθουμε εγγύτερα, να προχωρήσουμε γρηγορότερα σε ορισμένους τομείς, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή σε όσους θέλουν αργότερα να συμμετάσχουν και διατηρώντας την ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς, της Ζώνης Σένγκεν και της ΕΕ ως όλον» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Και οι συγγραφείς των ιδεών καταλήγουν: «Μια αδιαίρετη Ευρώπη, χωρίς διχασμούς, που δρα συλλογικά όποτε μπορεί, με διαφορετικό βηματισμό και ένταση όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο».
Η Τερέζα Μέι και το άρθρο 50Στις Βρυξέλλες και στις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες υπάρχει σοβαρός προβληματισμός για την ακριβή χρονική στιγμή που το Λονδίνο θα ανακοινώσει την ενεργοποίηση του άρθρου 50 για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Η βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι έχει δει το σχέδιό της να περιπλέκεται το τελευταίο διάστημα με τις πολιτικές ήττες στη Βουλή των Λόρδων και ακόμη δεν είναι σαφές πότε θα ανακοινώσει την έναρξη της διαδικασίας.
Η ενεργοποίηση του διάσημου πλέον άρθρου συσχετίζεται τόσο με την έκτακτη σύνοδο της Ρώμης όσο και με τις εθνικές εκλογές σε σειρά κρατών-μελών. Η επιθυμία των περισσοτέρων, σύμφωνα με ευρωπαίο διπλωμάτη, είναι να προχωρήσει η βρετανική κυβέρνηση στη σχετική ανακοίνωση πριν από τις 25 Μαρτίου. Δεν αποκλείεται αυτό να γίνει σε μια σημαντική ομιλία που θα εκφωνήσει η κυρία Μέι τις προσεχείς ημέρες. Σε αυτή την περίπτωση, προγραμματίζεται έκτακτη σύνοδος των υπολοίπων «27» για τις 6 Απριλίου, όπως αποκάλυψε στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε το απόγευμα της Παρασκευής η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, ώστε να συζητηθούν οι κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προς την Επιτροπή για τις διαπραγματεύσεις για το Brexit.
Ωστόσο υπάρχει και το σενάριο η κυρία Μέι να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 μετά τις 25 Μαρτίου. Αν αυτό συμβεί, δεν αποκλείεται η έκτακτη σύνοδος να πραγματοποιηθεί στις 28 Απριλίου. Τούτο όμως δεν ηχεί καθόλου καλά στα αφτιά πολλών ηγετών, διότι η ημερομηνία παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο γύρων των γαλλικών προεδρικών εκλογών (ο πρώτος διεξάγεται στις 23 Απριλίου και ο δεύτερος στις 7 Μαΐου) και η Μαρίν Λεπέν θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί επικοινωνιακά τη βρετανική ανακοίνωση.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ατμόσφαιρα στη μεγάλη πλειονότητα των κρατών-μελών είναι ότι οι συνομιλίες με τη Βρετανία πρέπει να διεξαχθούν σε δύο στάδια. Το πρώτο αφορά το διαζύγιο, ενώ το δεύτερο θα είναι η διαπραγμάτευση μιας νέας εμπορικής σχέσης. Το Λονδίνο επιθυμεί τα δύο στάδια να τρέξουν παράλληλα και επιδιώκει μέσω διμερών επαφών με διάφορα κράτη (όπως αυτά της Βαλτικής και της Ανατολικής Ευρώπης) να διασπάσει το κοινό μέτωπο. Η κινητικότητα του Λονδίνου έχει πάντως δημιουργήσει ενόχληση σε αρκετές πρωτεύουσες…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
