ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με ό,τι συμβαίνει στον αθλητισμό και γενικότερα –και τα εξ αυτού παραγόμενα εθνικά και πολιτισμικά στοιχεία –στις μεγάλες εστίες του εκτός συνόρων Ελληνισμού μέχρι το 1922, και ιδιαίτερα στη Σμύρνη και στην αιγαιοπελαγίτικη ζώνη και φυσικά στην Κωνσταντινούπολη, ο ποντιακός αθλητισμός δεν έχει την ιστορική καταξίωση που δικαιούται. Φυσικά μετά το 1922 οι ξεριζωμένοι από τις προαιώνιες πατρίδες τους Πόντιοι έχουν πρωτεύοντα ρόλο στο διαχρονικό ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι και σε άλλα αθλήματα (βαρέα και μη).
ΗΕΞΗΓΗΣΗ για ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων δεκαετιών (1882-1922) βασικά δίνεται με γεωπολιτικό κριτήριο. Τουτέστιν τη μεγάλη απόσταση των ποντιακών πόλεων από τη μητροπολιτική Ελλάδα, τη Σμύρνη και βέβαια την Κωνσταντινούπολη. Πρώτη και βασική συνέπεια η μη συμμετοχή στις αθλητικές εκτός Πόντου διοργανώσεις. Το γεγονός αυτό δεν εμπόδισε την αποτελεσματική καλλιέργεια της άθλησης-σωμασκίας σε άμεση συνέργεια με τη σχολική ζωή. Παράλληλα τα ποντιακά σωματεία με ακμαία αθλητικά τμήματα είχαν συνεχή επικοινωνία με την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη.
ΛΙΑΝ σημαντική, εν προκειμένω, η εργασία του Ανδρέα Μπαλτά (συγγραφέα και ενός άλλου αξιόλογου βιβλίου για τον «Ελληνικό αθλητισμό της Σμύρνης» – 2015) που δημοσιεύθηκε στο «Περιοδικόν σύγγραμμα Αρχείον Πόντου». Αρκεί να αναφερθεί η εκτενής βιβλιογραφία σαράντα περίπου αρχείων, και βιβλίων και άλλων εντύπων από όπου αντλήθηκαν πλείστα όσα τεκμήρια μέσα από τα οποία αναδεικνύεται και ζωντανεύει ελκυστικά ο αθλητισμός σε μεγάλο αριθμό πόλεων του Ευξείνου Πόντου (Τραπεζούντα –στο επίκεντρο -, Μερζιφούντα, Αμισός, Σαμσούντα, Σινώπη, Κοτύωρα, Ιμερα, Αργυρούπολη, Κερασούντα κ.ά.)
ΕΞΕΧΟΥΣΑ θέση που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και ως μέτρο ενός τόσο δημιουργικού και ισχυρότατου κράματος όπως είναι η σύζευξη της άθλησης με την Παιδεία, η ψυχαγωγία με τη γνώση ώστε να σχηματίζεται μια σύνθετη εικόνα δράσης πατριωτικής και πολιτισμικής σε μια πολυσήμαντη περιοχή όπως αυτή του Πόντου.
ΤΟ ΕΠΙΜΕΤΡΟ της διερεύνησης και αξιοποίησης πλείστων όσων ιστορικών δεδομένων από τον Ανδρέα Μπαλτά συνοψίζεται στο ότι:
«Η αθλητική σωματειακή δράση των Ποντίων λειτούργησε ως μέρος της συνολικότερης αθλητικής παράδοσης του έθνους και αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα της φυσικής υπόστασης των ποντιακών κοινοτήτων».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
