Τομά Κρουιτόφ: «Η αντίσταση είναι αναγκαία»

^«Εxω δει τη «Συνωμοσία της σκιάς» σε μικρή οθόνη λόγω αυτής της συνέντευξής μας και αδημονώ να τη δω ξανά και σε μεγάλη» λέω στον σκηνοθέτη Τομά Κρουιτόφ με το που τον χαιρετώ μέσα σε ένα από τα δωμάτια του ξενοδοχείου Grand International του Παρισιού τον περασμένο Ιανουάριο. Είναι η ετήσια συνάντηση της Unifrance, της υπηρεσίας που φροντίζει για την προώθηση των γαλλικών ταινιών σε όλον τον κόσμο.

Ο Τομά Κρουιτόφ είναι πολύ εντυπωσιακή φιγούρα. Δίμετρος, με πλούσια, ελαφρώς γκριζαρισμένα σκούρα μαλλιά, δυνατή φωνή, ντυμένος με κοστούμι, πουκάμισο χωρίς γραβάτα και καμπαρντίνα που δεν βγάζει την ώρα της συνέντευξης. Θυμίζει λιγάκι κινηματογραφικό κατάσκοπο, ίσως όχι τυχαία. «Χαίρομαι πάρα πολύ που μου το λέτε αυτό» μου λέει. «Η «Συνωμοσία της σκιάς» είναι πράγματι μια ταινία φτιαγμένη για μεγάλη οθόνη».

Στην πρώτη μεγάλου μήκους αυτή ταινία τού πολλά υποσχόμενου Κουιτόφ, ο Φρανσουά Κλιζέ, ένας ηθοποιός που βλέπουμε πολύ συχνά τώρα τελευταία στην οθόνη (προηγήθηκε το «Ετερος εγώ» και το «Γιατρός για το χωριό»), δείχνει 100% εντός ρόλου ενώ υποδύεται τον Ντιβάλ: έναν σιωπηλό, συνεσταλμένο λογιστή, λάτρη των κανόνων και της οργάνωσης, ο οποίος όταν χάνει τη δουλειά του κάνει το λάθος και δέχεται την πρόταση ενός μυστηριώδους τύπου (Ντενί Πονταλιντέ) να αποκρυπτογραφεί απόρρητες συνομιλίες για τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίας χωρίς να λέει κουβέντα σε κανέναν.

Από εκεί αρχίζει να ξεδιπλώνεται μια ιστορία με αρκετές ανατροπές και σασπένς, πάντα όμως σε συνάρτηση με το πολύ ενδιαφέρον πορτρέτο του κυρίου Ντιβάλ σε πρώτο πλάνο.

«Η ταινία έχει κάτι από μια άλλη εποχή» λέω στον Κρουιτόφ (και στο μυαλό μου βρίσκεται η «Συνομιλία» του Φράνσις Κόπολα), «αλλά την ίδια ώρα είναι ταινία της εποχής μας». Ο σκηνοθέτης χαμογελά και λέει «υπέροχα, εφόσον την καταλαβαίνετε δεν χρειάζεται να πω πολλά για να εξηγήσω κάτι. Γιατί είναι αλήθεια, προσπάθησα να «περάσω» την ασφυκτική ατμόσφαιρα που ζούμε όλοι μας σήμερα –χωρίς όμως ο θεατής να αντιλαμβάνεται απολύτως ότι η ταινία βρίσκεται στο σήμερα –και την ίδια ώρα προσπάθησα να βάλω τον κεντρικό ήρωα σε έναν κόσμο που είναι κάπως διαφορετικός από την πραγματικότητα, λίγο αφηρημένος, λίγο αόριστος. Και ναι, θυμίζει παρελθόν αφού στο κάτω-κάτω ο ήρωας γράφει σε γραφομηχανή. Αλλά την ίδια ώρα όλα αυτά είναι συνδεδεμένα με τους φόβους που έχουμε σήμερα: ολοκληρωτική παρακολούθηση, οι σύνδεσμοι που υπάρχουν στις μυστικές υπηρεσίες, όλα αυτά που είναι πολύ έντονα στην Γαλλία τώρα που βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο».

Για τον Τομά Κρουιτόφ η γενικότερη σύγχυση που υπάρχει σήμερα μπορεί να προκαλέσει ενδιαφέροντα κινηματογραφικά θέματα. «Είναι όντως το FBI με τον Τραμπ και η CIA με τους Δημοκρατικούς; Γιατί αυτό φάνηκε την προεκλογική περίοδο στην Αμερική. Ερωτήσεις, αμφιβολίες, φαντασίες. Νομίζω ότι αυτή η ταινία είναι φτιαγμένη πάνω στην ιδέα ότι ως πολίτες μπορούμε να έχουμε τις φοβίες μας αλλά και τη φαντασία μας».

Πέραν όλων των άλλων, ο Τομά Κρουιτόφ είναι επίσης πολύ φανατικός σινεφίλ. Δεν πήγε σε κινηματογραφική σχολή, έμαθε κινηματογράφο παρακολουθώντας ταινίες. Η «Συνομιλία» του Κόπολα ήταν όντως ένα πάθος του. «Την παρακολουθώ επί χρόνια μια φορά το εξάμηνο τουλάχιστον» είπε. «Επέβαλα σε όλο το δημιουργικό επιτελείο της «Συνωμοσίας της σκιάς» να τη δει προτού αρχίσουμε. Ηθελα να ακολουθήσω το ίδιο μονοπάτι χωρίς φυσικά να είναι η ίδια ταινία».

Aλλά για τον Κρουιτόφ η «Συνωμοσία της σκιάς» είναι και μια ταινία για την εξουσία, ή για την ακρίβεια, την αντίσταση προς την εξουσία. «Οι κανόνες είναι το πλαίσιο ζωής του Ντιβάλ και αυτό του αρέσει» είπε ο σκηνοθέτης. «Του αρέσει η ρουτίνα, νιώθει καλά με αυτήν. Εχει θέσει τα όρια στη ζωή του και τα ακολουθεί κατά γράμμα. Οταν όμως πιάνει αυτή τη δουλειά, η οποία έχει επίσης κανόνες που επίσης του αρέσουν, θα μάθει ότι ορισμένες φορές στη ζωή μας οφείλουμε να παρακούμε τις εντολές. Είναι όμορφο να αντιστεκόμαστε. Αναγκαίο. Ιδίως όταν ανακαλύπτουμε, όπως ο Ντιβάλ, ότι όλοι μάς λένε ψέματα».