Κοινό πρόσθετο τροφίμων επικίνδυνο για το έντερο

Η χρόνια έκθεση σε νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου, ενός κοινού πρόσθετου τροφίμων που περιέχεται σε πλήθος προϊόντων –από καραμέλες και τσίχλες ως ψωμιά και αρτοσκευάσματα –μπορεί να αλλάξει τη δομή και τη λειτουργία των κυττάρων του λεπτού εντέρου.

Συγκεκριμένα το πρόσθετο αυτό μπορεί να μειώσει σημαντικά την ικανότητα του λεπτού εντέρου να απορροφά θρεπτικά στοιχεία και να λειτουργεί ως «φραγμός» ενάντια σε παθογόνα.

Ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Μπίνγκαμτον (είναι γνωστό και ως Πανεπιστήμιο Μπίνγκαμτον) εξέθεσαν κυτταρικές καλλιέργειες του λεπτού εντέρου είτε σε ποσότητα νανοσωματιδίων διοξειδίου του τιτανίου που θα περιεχόταν σε ένα τυπικό γεύμα επί τέσσερις ώρες (οξεία έκθεση) είτε σε ποσότητα που θα αντιστοιχούσε σε εκείνη που θα περιεχόταν σε τρία γεύματα μέσα σε διάστημα πέντε ημερών (χρόνια έκθεση).

Οπως προέκυψε, η οξεία έκθεση δεν είχε ιδιαίτερη επίδραση στα κύτταρα. Η χρόνια έκθεση ωστόσο μείωσε τον αριθμό των προσεκβολών που φέρουν στην επιφάνειά τους τα κύτταρα του λεπτού εντέρου προκειμένου να απορροφούν θρεπτικά στοιχεία (ονομάζονται μικρολάχνες). Με λιγότερες μικρολάχνες ο εντερικός φραγμός ήταν αποδυναμωμένος, ο μεταβολισμός εμφάνιζε επιβράδυνση ενώ κάποια θρεπτικά στοιχεία –συγκεκριμένα σίδηρος, ψευδάργυρος και λιπαρά οξέα –ήταν πιο δύσκολο να απορροφηθούν. Παράλληλα η ενζυμική λειτουργία επηρεάστηκε αρνητικά ενώ αυξήθηκαν και οι δείκτες φλεγμονής.

«Το διοξείδιο του τιτανίου είναι ένα κοινό πρόσθετο των τροφίμων και ο πληθυσμός έχει καταναλώσει μεγάλες ποσότητές του επί μακρόν –μην ανησυχείτε, δεν θα σας σκοτώσει! –ωστόσο θελήσαμε να φέρουμε στην επιφάνεια μερικές «λεπτές» επιδράσεις του και πιστεύουμε ότι ο κόσμος θα ήθελε να τις γνωρίζει» σημείωσε η επίκουρη καθηγήτρια Βιοϊατρικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου Μπίνγκαμτον Γκρέτσεν Μάλερ, μια εκ των συγγραφέων της μελέτης. Και προσέθεσε: «Εχουν υπάρξει προηγούμενες μελέτες σχετικά με το πώς τα νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου επιδρούν στις μικρολάχνες, ωστόσο εμείς διερευνήσαμε πολύ μικρότερες συγκεντρώσεις νανοσωματιδίων. Επιπλέον πήγαμε τα προηγούμενα ερευνητικά στοιχεία ένα βήμα πιο πέρα δείχνοντας ότι αυτού του είδους τα νανοσωματίδια αλλάζουν τη λειτουργία του εντέρου».

Το διοξείδιο του τιτανίου ως πρόσθετο τροφίμων έχει τον κωδικό Ε171. Πρόκειται για μια άσπρη σκόνη η οποία χρησιμοποιείται ευρέως ώστε να χαρίζει λεύκανση και λάμψη σε πλήθος προϊόντων. Εγκρίθηκε για χρήση στις τροφές το 1966 με την προϋπόθεση η συγκέντρωσή του να μην υπερβαίνει το 1% του βάρους των τροφίμων, χωρίς όμως να έχει οριστεί ανώτατο όριο ημερήσιας πρόσληψής του. Αποτελείται από μικροσωματίδια και νανοσωματίδια αλλά δεν αναφέρεται ως «νανοϋλικό» δεδομένου ότι δεν περιέχει νανοσωματίδια σε συγκέντρωση άνω του 50% (σε γενικές γραμμές οι συγκεντρώσεις νανοσωματιδίων στο υλικό είναι 10%-40%).

Οι αρμόδιες αρχές θεωρούν γενικώς ασφαλή την κατανάλωση διοξειδίου του τιτανίου και το να φθάσει στον οργανισμό κάποιου είναι μάλλον αναπόφευκτο. Εκτός του ότι χρησιμοποιείται συχνά στις βαφές χαρίζοντάς τους λευκό χρώμα, στο χαρτί, στα πλαστικά αλλά και σε αντηλιακά για να μπλοκάρει την υπεριώδη ακτινοβολία, περιέχεται και σε πολλά προϊόντα που… καταπίνονται. Είναι κοινό συστατικό στις οδοντόκρεμες (είναι απαραίτητο για να δημιουργείται τριβή και να καθαρίζονται τα δόντια), καθώς και σε κάποιες σοκολάτες ώστε να τους χαρίσει μαλακή υφή. Στα ντόνατ το διοξείδιο του τιτανίου αποτελεί συχνά συστατικό ώστε να τους προσφέρει ωραίο χρώμα ενώ στο αποβουτυρωμένο γάλα προστίθεται για να χαρίζει μια πιο «λαμπερή» εμφάνιση και να το καθιστά πιο ελκυστικό στους καταναλωτές.

Σημειώνεται ότι μελέτη που είχε διεξαχθεί το 2012 από ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνας και περιελάμβανε 89 κοινά τρόφιμα –όπως τσίχλες και μαγιονέζες –έδειξε ότι όλα περιείχαν διοξείδιο του τιτανίου (περίπου 5% των προϊόντων της μελέτης περιείχαν διοξείδιο του τιτανίου σε μορφή νανοσωματιδίων). Είναι χαρακτηριστικό ότι η εταιρεία Dunkin Donuts σταμάτησε να χρησιμοποιεί το 2015 άχνη ζάχαρη με νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου μετά από πιέσεις της οργάνωσης As You Sow.

Αποφεύγετε τα επεξεργασμένα γλυκίσματα

«Προκειμένου να προστατευθεί κάποιος από τροφές πλούσιες σε νανοσωματίδια διοξειδίου του τιτανίου θα ήταν καλό να αποφεύγει τα επεξεργασμένα τρόφιμα και ιδίως τις καραμέλες, τα ζαχαρωτά και τα έτοιμα γλυκά που γενικώς περιέχουν μεγάλες συγκεντρώσεις νανοσωματιδίων» καταλήγει η δρ Μάλερ.