«Εμείς πρέπει να συγκλονίσουμε τη βία διαφορετικά οδηγούμαστε σε μια κοινωνία που εξοικειώνεται με την τυφλή βία». Ηταν το μήνυμα που πέρασε από την εισαγωγική της ομιλία η κυρία Ερασμία Μπίτσικα, Εγκληματολόγος και Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Εγκληματολόγων Παντείου Πανεπιστημίου, στη ημερίδα με θέμα: «Εγκλήματα μίσους με βάση την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό», που πραγματοποίησε την Πέμπτη, ο Σύλλογος Ελλήνων Εγκληματολόγων Παντείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με την ΜΚΟ Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας στον Πολυχώρο «Άννα και Μαρία Καλουτά» του Δήμου Αθηναίων στον Νέο Κόσμο.
Στόχος της ημερίδας ήταν η ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας στα εγκλήματα βίας καθώς και η ενημέρωση των θυμάτων.
Ο σεξισμός βάση της ομοφοβίας
Σύμφωνα με τον νομικό, κ. Νίκο Χαμτζούδη, ένα έγκλημα μίσους αποτελεί ουσιαστικά ένα πλήγμα κατά της δημοκρατίας, διότι έρχεται αντιμέτωπο με νόμους και κανόνες που έχουν θεσπιστεί από την πολιτεία. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για κάθε κράτος. Όπως τόνισε ο κ. Αθανάσιος Τάκης, νομικός και ειδικός σύμβουλος της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης σε θέματα Ευρωπαϊκού και Μεταναστευτικού Δικαίου, ως έγκλημα ορίζεται ό,τι ο νόμος χαρακτηρίζει ως αδίκημα, κάτι που διαφοροποιείται αναλόγως τον τόπο και τον χρόνο.
Για παράδειγμα, σήμερα, σε 13 κράτη η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με θάνατο, ενώ σε 14 χώρες η ποινή είναι η ισόβια κάθειρξη. Σημαντική αναφορά για τους τρόπους προστασίας των ατόμων που αντιμετωπίζουν δίωξη με βάση το γενετήσιο προσανατολισμό, έκανε η κυρά Ευθυμία Δούση, νομικός-εγκληματολόγος, μέλος του ΣΕΕΠΠ και μέλος της ομάδας της νομικής υπηρεσίας Free Legal Aid του Ελληνικού Συμβουλίου για τους πρόσφυγες .
Σαφείς είναι και οι διεθνείς κανόνες για τα δικαιώματα των πολιτών, έτσι όπως αυτοί έχουν θεσπιστεί από τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Η Σύμβαση της Γενεύης του 1951, αποτελώντας ένα «ζωντανό κείμενο» δίνει την ευκαιρία σε ανθρώπους που διώκονται λόγω της προσωπικότητάς τους και στερούνται τα βασικά τους δικαιώματα, να προσφύγουν σε αυτήν, ζητώντας άσυλο.
Από την πλευρά του ο κ. Φίλιππος Παγάνης, Πρόεδρος της ΜΚΟ Colour Youth-Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, έθιξε την ανάγκη ευαισθητοποίησης όλων μας απέναντι στην βία με κίνητρο την μισαλλοδοξία και την προκατάληψη.
Στην Ελλάδα, η οργάνωση Colour Youth επιτελεί σημαντικό έργο στην συγκέντρωση/καταγραφή περιστατικών εγκλημάτων βίας και στην υποστήριξη των θυμάτων μέσα από το «Πες το σ’εμάς», που λειτουργεί ολοκληρωμένα από το 2014. Η βάση της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας είναι ο σεξισμός, η πεποίθηση δηλαδή πως ο άνδρας είναι κάτι ανώτερο από την γυναίκα, ανέφερε η κ. Εύα Σπίνου. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρωταρχικό κίνητρο των δραστών είναι η μισαλλοδοξία. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το 66% των δραστών ανήκουν στους thrillseekers, το 25% είναι δράστες σε άμυνα, ενώ το 8% είναι δράστες αντεκδίκησης. Μόλις το 1% των δραστών τέτοιων εγκλημάτων νιώθουν ότι εκτελούν ηθική αποστολή.
Η ανάλυση των αριθμών
Από την άλλη πλευρά, τα θύματα αντιμετωπίζουν επιπτώσεις τόσο σωματικές όσο και ταυτότητας. Τα συμπτώματα του θύματος είναι σε μεγάλο βαθμό κοινά με αυτά του Μετατραυματικού Στρες (DSM). Παράλληλα το άτομο μπορεί να έρθει αντιμέτωπο με συμπεριφορική ή χαρακτηρολογική ενοχοποίηση.
Στην Ελλάδα, η πρώτη καταγραφή εγκλήματος βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβιακά, Ομοφυλόφιλα, Αμφισεξουαλικά, Τρανσεξουαλικά, Κουήρ, Ίντερσεξ) ατόμων έγινε το 2012. Από τότε έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα πάνω από 300 περιστατικά. Στο έργο καταγραφής, σημαντική είναι η προσφορά του Δικτύου Καταγραφής που αποτελείται από 38 οργανώσεις. Με μία γρήγορη ανάλυση των ομοφοβικών περιστατικών, φαίνεται πως είναι αυξημένη η δράση των γυναικών. Κύρια θύματα είναι τα ζευγάρια ενώ τα εγκλήματα κατά των trans ατόμων αποτελούν το 1/3 των εγκλημάτων κατά ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, πως το 2015 καταγράφηκαν 7 περιστατικά που οι δράστες ήταν ανήλικοι.
Το γεγονός πως ο αριθμός των ομοφοβικών εγκλημάτων βίας είναι σχετικά περιορισμένος, δεν σημαίνει πως δεν είναι διαδεδομένα στην ελληνική κοινωνία. Αντιθέτως, αποδεικνύει πως τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα δεν εμπιστεύονται την πολιτεία, και κατ’ επέκταση την αστυνομία.
Το 2014, έρευνα στην Αμερική αποκάλυψε πως τόσο η υπερ-αστυνόμευση όσο και η υπο-αστυνόμευση οδηγούν σε αύξηση των παραπάνω περιστατικών. Επιπλέον, όπως υποστήριξε η κυρία Ντόρα Γιαννάκη, έχουν παρατηρηθεί συμπεριφορές bullying στο εσωτερικό της αστυνομίας, κατά ομοφυλόφιλων αστυνομικών αλλά και όσων υποστήριζαν τα δικαιώματά τους. Η αστυνομία, σε όλες τις χώρες του κόσμου, δυσκολεύεται να αποδεχθεί τους ομοφυλόφιλους, καθώς παραμένει ένας έμφυλος κοινωνικός θεσμός που κυριαρχεί η αρρενωπότητα.
Αν και ο «σκοτεινός αριθμός», τα γεγονότα που δεν καταγγέλλονται παραμένει υψηλός (3/5 των επιθέσεων κατά trans ατόμων), την τελευταία δεκαετία έχει συντελεστεί σημαντική πρόοδος. Η ίδρυση συνδικαλιστικών οργανώσεων ΛΟΑΤΚΙ όπως και η θέσπιση πολιτικών ισότητας είναι κάποια από τα μέτρα που έχουν θεσπιστεί. Ωστόσο η αποτελεσματικότερη λύση είναι η διάδοση της κουλτούρας ανεκτικότητας απέναντι στη διαφορετικότητα μέσω της εκπαίδευσης.
