«Εχθρός του λαού» όποιος δεν υπηρετεί τη δική του αλήθεια

«Τα μέσα ΨΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (οι αποτυχημένοι @nytimes, @CNN, @NBCNews και πολλά ακόμη) δεν είναι δικός μου εχθρός, είναι εχθρός του αμερικανικού λαού. ΕΜΕΤΟΣ!» έγραψε πρόσφατα στο Twitter ο Ντόναλντ Τραμπ. Σύντομα έσβησε το tweet αυτό και το αντικατέστησε με άλλο, αφαιρώντας τη λέξη «εμετός» και κατονομάζοντας περισσότερα μέσα ως εχθρό: «Τα μέσα ΨΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (οι αποτυχημένοι @nytimes, @NBCNews, @ABC, @CBS, @CNN) δεν είναι δικός μου εχθρός, είναι εχθρός του αμερικανικού λαού!».

Είναι σαφές ότι ο αμερικανός πρόεδρος έχει ανοίξει πόλεμο με τους δημοσιογράφους. Στην προεκλογική εκστρατεία είχε ως εσωτερικούς εχθρούς την αντίπαλό του, Χίλαρι Κλίντον, και τη διακυβέρνηση Ομπάμα. Τώρα πρέπει να εφεύρει έναν άλλο εσωτερικό εχθρό, και τον βρήκε –τους δημοσιογράφους. Οχι όμως όλους. Οπως φαίνεται και από το tweet του, είναι μόνο τα σοβαρά μέσα ενημέρωσης. Τα υπόλοιπα, όπως η ακροδεξιά ιστοσελίδα Breitbart News, είναι τα αγαπημένα του, τα οποία εκθειάζει με κάθε ευκαιρία, ενώ μειώνει τα υπόλοιπα, τα σοβαρά –ή «σοβαρά» κατά Τραμπ.

Η πρακτική είναι γνωστή. Εφαρμόστηκε στη Βρετανία από τους οπαδούς του Brexit πριν από το δημοψήφισμα. Αυτοί προσπάθησαν, και κατάφεραν, να πλήξουν στην υπόληψη μεγάλου μέρους των ψηφοφόρων τα καθιερωμένα μέσα ενημέρωσης και τους ειδικούς που προειδοποιούσαν για τους κινδύνους της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ. Εφαρμόζεται και στην Ελλάδα, όπου τα μεγάλα κανάλια έγιναν αίφνης «βοθροκάναλα», οι παλαιότερες εφημερίδες «ΔΟΛιος Τύπος» και γενικώς όποιο μη αρεστό μέσο ενημέρωσης «άντρο της διαπλοκής».

Στις 17 Φεβρουαρίου, με το παραπάνω tweet, ο πρόεδρος Τραμπ ανακήρυξε επισήμως τον Τύπο ως «εχθρό του λαού». Αν ήταν πιο μορφωμένος –και καθότι Αμερικανός –ίσως να είχε επιλέξει άλλη φράση, δεδομένου ότι αυτή χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τον Ιωσήφ Στάλιν (που βάφτιζε «εχθρούς του λαού» όσους έστελνε στα γκουλάγκ) και από τον Μάο (που κατήγγελλε ως «εχθρούς του λαού» όσους επέκριναν τις πολιτικές του).

Ακόμη και ο γερουσιαστής Τζον Μακέιν, που ανήκει στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, όπως ο Τραμπ, σχολίασε ως εξής το προεδρικό tweet: «Ετσι ξεκινούν οι δικτάτορες… Αν κοιτάξουμε την Ιστορία, το πρώτο πράγμα που κάνουν οι δικτάτορες είναι να κλείσουν τον Τύπο».

Ο Τραμπ όμως συνεχίζει ακάθεκτος. Αν παρακολουθήσει κάποιος τις συνεντεύξεις του, θα πιστέψει ότι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ σήμερα είναι ότι οι δημοσιογράφοι «έχουν βγει εκτός ελέγχου». Μερικά μέσα ενημέρωσης είναι «φανταστικά» λέει ο πρόεδρος. Αλλά στο μεγαλύτερο μέρος της, η δημοσιογραφία πλήττεται από «ψευδή, φρικτά, κατασκευασμένα ρεπορτάζ».

Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος του Τραμπ; Τι προσπαθεί να πετύχει με τις επιθέσεις στα μέσα ενημέρωσης; Πολλοί πιστεύουν ότι ο πραγματικός του στόχος είναι η αλήθεια. Αυτήν θέλει να πλήξει, τα γεγονότα. Προσπαθεί να προκαλέσει σύγχυση στο κοινό (του) ώστε να μην πιστεύουν την πραγματικότητα αλλά τα «εναλλακτικά γεγονότα».

Η πραγματικότητα έχει δεχθεί σοβαρότατο πλήγμα στην εποχή Τραμπ. Ο κόσμος, οι δημοσιογράφοι, χάνονται μέσα στα ψέματα, τις «εναλλακτικές αλήθειες», που λέει. Οποιος τον ακούει πρέπει συνεχώς να τσεκάρει αν είναι αλήθεια αυτό που ισχυρίζεται ο πρόεδρος –πράγμα αδύνατο. Στο τέλος, ελάχιστοι θα μπορέσουν να διακρίνουν τι είναι αλήθεια και τι ψέματα.

Η ορκωμοσία του Τραμπ μάζεψε τον περισσότερο κόσμο από εκείνες των προκατόχων του; Εξέλεξε τους περισσότερους εκλέκτορες στην πρόσφατη Ιστορία των ΗΠΑ; Οι μεγάλοι ειδησεογραφικοί οργανισμοί των ΗΠΑ ενισχύουν τα τμήματα ερευνητικής δημοσιογραφίας προκειμένου να ανταποκριθούν στον καταιγισμό ψεμάτων του Λευκού Οίκου.

Τα μέσα ενημέρωσης αποτελούν επίσης για τον Τραμπ έναν βολικό εχθρό για να του «φορτώνει» όλα τα λάθη της προεδρίας του. Την περασμένη εβδομάδα, με αφορμή ενημέρωση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών για το ρωσικό χάκινγκ στην αμερικανική προεκλογική εκστρατεία, ο Τραμπ επαίνεσε (μέσω Twitter) τις δηλώσεις του Τζούλιαν Ασάνζ για το ότι δεν υπήρξε ρωσική ανάμειξη. Οταν οι δημοσιογράφοι –συγγνώμη, εχθροί του λαού –παρατήρησαν ότι ο πρόεδρος μοιάζει να εμπιστεύεται περισσότερο τον επικεφαλής των WikiLeaks από τις ίδιες του τις μυστικές υπηρεσίες, ο Τραμπ ξεσπάθωσε κατηγορώντας τα «αναξιόπιστα μέσα ενημέρωσης» που ισχυρίστηκαν ότι συμφωνεί με τον Ασάνζ!

Η αλήθεια (όχι η «εναλλακτική», δυστυχώς) είναι ότι πολλοί πιστεύουν τον Τραμπ. Για παράδειγμα, το περασμένο Σαββατοκύριακο ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι έχει πραγματοποιηθεί τρομοκρατική επίθεση στη Σουηδία. Αν και το μισο-ανασκεύασε όταν τον έκραξε ολόκληρη η υφήλιος (ο σουηδός πρωθυπουργός αναρωτήθηκε τι είχε καπνίσει ο Τραμπ!), υπάρχουν οπαδοί του που, σύμφωνα με έρευνες, ακόμη πιστεύουν ότι πραγματοποιήθηκε τρομοκρατική επίθεση στη Σουηδία αλλά τη συγκαλύπτουν τα μέσα ενημέρωσης! Τελικά πάντα θα υπάρξουν κάποιοι που θα πιστέψουν και την πιο προφανή διαστρέβλωση της αλήθειας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί γίνονται όλο και περισσότεροι επί Τραμπ. Και ο πρόεδρος συνεχίζει ακάθεκτος το έργο της κατασκευής της δικής του ψευδοαλήθειας, της δημιουργίας μιας «εναλλακτικής» πραγματικότητα στην οποία ο ίδιος είναι πάντα νικητής, τα κάνει όλα σωστά και δεν σφάλλει ποτέ, στην οποία οι μοναδικές δημοσκοπήσεις που μετρούν είναι εκείνες που είναι θετικές για το πρόσωπό του, τα μοναδικά σχόλια που μετρούν είναι όσα τον κολακεύουν ενώ οτιδήποτε αρνητικό είναι ψευδές, έργο των κατάπτυστων μέσων ενημέρωσης και των εχθρών του λαού-δημοσιογράφων.

Η ευθύνη των δημοσιογράφων

«Ευθύνη των δημοσιογράφων είναι να διαχωρίζουν την αλήθεια από τα ψεύδη, το οποίο είναι ακόμη πιο κρίσιμο, όταν ισχυροί άνθρωποι επιμένουν ότι τα ψεύδη είναι αλήθεια» είπε πριν από λίγες ημέρες σε ομιλία του ο Μπρετ Στίβενς, βραβευμένος με Πούλιτζερ αρθρογράφος της «Wall Street Journal».

«Ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ μας αποκαλεί «αηδιαστικά και διεφθαρμένα μέσα ενημέρωσης». Οπως θα έχετε παρατηρήσει, ζούμε σε μια περίοδο στην οποία η εκτελεστική εξουσία επιδίδεται σε μια συστηματική προσπάθεια να δημιουργήσει κλίμα κατά των ειδησεογραφικών μέσων. Ο πρόεδρος περιγράφει τα ρεπορτάζ που δεν του αρέσουν ως «ψευδείς ειδήσεις». Η κυβέρνησή του αποκαλεί τον Τύπο «το κόμμα της αντιπολίτευσης», γελοιοποιεί τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς που δεν του αρέσουν ως αποτυχημένους και ζητεί την απόλυση δημοσιογράφων. Ο κ. Τραμπ ζήτησε να αλλάξει η νομοθεσία για τη δυσφήμηση προκειμένου να μπορεί να κάνει ευκολότερα μηνύσεις σε δημοσιογράφους».

Σύμφωνα με τον κ. Στίβενς, απώτερος σκοπός του Τραμπ είναι να αντικαταστήσει τις ειδήσεις με την προπαγάνδα. Προειδοποιεί όμως ότι δεν πρέπει να βιαστούμε να απορρίψουμε το σχέδιό του ως ηλίθιο. Αντίθετα, είναι «σκοτεινά μεγαλειώδες –αν όχι ηθελημένα, τουλάχιστον εκ των πραγμάτων». Ο πρόεδρος προσπαθεί να περάσει στον κόσμο τη γραμμή ότι τα γεγονότα δεν μετρούν και τόσο –«συγχέονται και εναλλάσσονται με την άποψη. Και τα γεγονότα δεν έχουν καμία ισχύ μπροστά σε έναν άνθρωπο ο οποίος είναι αρκετά ισχυρός για να τα αγνοεί ή αρκετά ξεδιάντροπος για να τα αρνείται –ή, στην περίπτωσή του, και τα δύο».

Το ενδιαφέρον δεν είναι, σύμφωνα με τον κ. Στίβενς, γιατί ο Τραμπ λέει ψέματα –πολλά δημόσια πρόσωπα ψεύδονται. Το ενδιαφέρον έγκειται στο γιατί πολλοί αποδέχονται τα ψέματα αυτά.

«Προσωπικά πιστεύω ότι περάσαμε έναν Ρουβίκωνα στα χρόνια του Μπιλ Κλίντον, όταν συνέβησαν τα εξής τρία: αποφασίσαμε ότι ορισμένα είδη προεδρικών ψεμάτων δεν πειράζουν, καταλήξαμε ότι ο «χαρακτήρας» είναι ένας υπερτιμημένος παράγοντας όταν κρίνουμε έναν πρόεδρο, και επιτρέψαμε να θολώσουν απελπιστικά οι γραμμές ανάμεσα στην πολιτική κουλτούρα και την κουλτούρα των σελέμπριτις. Αλλά ό,τι και αν πει κανείς για τον πρόεδρο Κλίντον, ωχριά μπροστά σε αυτόν που έχουμε σήμερα».