Δέσποινα Κούρτη: «Το σημαντικό στη σκηνή είναι ο άλλος»

«Persona»: Η ταινία του Ινγκμαρ Μπέργκμαν, γυρισμένη το 1966, με την Μπίμπι Αντερσον και τη Λιβ Ούλμαν. Πενήντα χρόνια μετά, η «Persona» ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου από την ομάδα Elephas tiliensis και μεταφέρει την ιστορία δύο γυναικών. Στην ουσία πρόκειται για τη συνάντηση της ηθοποιού Ελίζαμπεθ Βόγκλερ και της νοσοκόμας Αλμα, με την πρώτη να έχει επιλέξει τη σιωπή ως μέσο επικοινωνίας…

Η Δέσποινα Κούρτη βρέθηκε αντιμέτωπη με τον βωβό ρόλο, παρά το γεγονός ότι η πρώτη της αντίδραση στην πρόταση της ομάδας ήταν να αρνηθεί. Οχι γιατί δεν την ενδιέφερε, αλλά γιατί θα ήταν η τρίτη, ναι, η τρίτη φορά που θα ερμήνευε έναν ρόλο σιωπής.

Είχαν προηγηθεί το έργο του Φραντς Ξαβιέ Κρετς «Wunschkonzert», το 2010 από το Από Μηχανής Θέατρο σε σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου και πέρυσι η «Μισαλλοδοξία», η βωβή, βασισμένη στη σπονδυλωτή (βωβή) ταινία του Ντέιβιντ Ουόρκ Γκρίφιθ, παράσταση σε σκηνοθεσία της Ιώς Βουλγαράκη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Να όμως που τελικά πείστηκε, γιατί, όπως συνειδητοποίησε, «κάθε σιωπή έχει τη δική της συνθήκη, αλλά και τη δική της, διαφορετική διαδικασία προσέγγισης» λέει η ηθοποιός. «Ξαναείδα την ταινία, και φυσικά προχώρησα. Κατ’ αρχήν είναι ο ίδιος ο ρόλος, η προσωπικότητα της ηθοποιού, τρομακτική, το σύμπαν της. Και η απόφασή της, να βυθιστεί στην απόλυτη σιωπή και την ακινησία –η τελευταία σιγά-σιγά επανέρχεται. Ομως η σιωπή παραμένει. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ούτε παθολογική ούτε ψυχολογική, η σιωπή είναι η επιλογή της».

Μπαίνοντας στον κόσμο του Μπέργκμαν, η Δέσποινα Κούρτη αναρωτήθηκε αν θα μπορούσε να καταλάβει την ηρωίδα της, γιατί ο ίδιος ο δημιουργός της παραμένει αινιγματικός απέναντί της. Δεν θέλει να δώσει εξηγήσεις, δεν θέλει να πει τίποτα για εκείνη. «Κι έτσι», λέει η ηθοποιός, «ανά πάσα στιγμή μπορεί να αμφισβητηθεί η αλήθεια της. Αλλά τελικά η επιλογή της σιωπής μοιάζει γοητευτική, τρομερά γοητευτική». Και συνεχίζει: «Μακάρι να μπορούσαμε να σταθούμε με απόλυτη σιωπή απέναντι σε όλα όσα υπάρχουν γύρω μας. Το παιχνίδι θα γινόταν πολύ πιο έντονο. Και προκλητικό. Μέσα από τον ρόλο αυτόν κατάλαβα ότι αναγκάζεσαι να ασχοληθείς με μια πειστική και πολύ καλά φτιαγμένη εσωτερική ζωή. Και κάτι ακόμα, πολύ βασικό: Πρέπει να κάνεις πίσω και να αφεθείς στην παρτενέρ σου. Ο ρυθμός της παράστασης είναι στα χέρια της. Επρεπε να αφεθώ, να κάνω πίσω και να προτείνω ησυχία. Δεν είναι απλό, γιατί η τάση μας είναι ενεργητική».

Πώς χειρίστηκε η ίδια την Ελίζαμπεθ Βόγκλερ; «Για εμένα το ζητούμενο ήταν να φτιάξω τον πάγο πάνω σε ένα ηφαίστειο που βράζει. Γιατί αυτή η γυναίκα βράζει πραγματικά. Απ’ έξω μοιάζει ήρεμη, είναι ο απόλυτος ακροατής, ο δεκτικός ακροατής. Ετσι δημιουργείται μια σχέση οικειότητας και εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εκείνη και τη νοσοκόμα, την Αλμα, ακόμα κι ένας κάποιος ερωτισμός. Απέναντι στη δική της σιωπή η διαρκής ομιλία της Αλμα που τελικά οδηγεί την Ελίζαμπεθ σε μια καταβύθιση, επώδυνη, επικίνδυνη. Και τότε λέγονται οι μεγάλες αλήθειες».

«Χωρίς μάσκα», αυτό είναι η Persona. Γυναίκες χωρίς μάσκα, χωρίς προσωπείο, χωρίς καθρέφτη: «Ολη μας τη ζωή παίζουμε ρόλους. Νομίζω ότι ο Μπέργκμαν, όπως το έχει κάνει ο Σαίξπηρ μέσα από το δικό του έργο, παίζει πολύ με αυτά τα στοιχεία» λέει η Δέσποινα Κούρτη που μετά από κάθε βωβή δουλειά ενσωματώνει την εμπειρία για όλες τις επόμενες, ομιλούσες και βωβές. «Ομολογώ ότι στις προηγούμενες δύο παραστάσεις η σιωπή ήταν σωματική, αποτέλεσμα μιας έρευνας πάνω στο σώμα και στην κίνηση. Τώρα, εδώ, είναι εσωτερική. Ο Μπέργκμαν απαιτεί βάθος, συγκέντρωση, απόλυτη, τρομερή συγκέντρωση. Δεν μπορείς να ξεφύγεις καθόλου».

Δεν είναι όμως δύσκολο και κόντρα στον εγωισμό του ηθοποιού όλη αυτή η διαδικασία; Σιωπηλή απέναντι στην παρτενέρ που μιλάει συνέχεια; «Αυτό που εμένα με ενδιαφέρει στο θέατρο είναι να βρεις τον ρόλο μέσα από τον άλλον. Το σημαντικό στη σκηνή είναι ο άλλος. Αυτός είναι ο τρόπος επικοινωνίας μου πάνω στη σκηνή, και αυτό που με γοητεύει στο θέατρο» καταλήγει.

Η ταυτότητα της παράστασης

Σκηνοθεσία – δραματουργική επεξεργασία – μετάφραση: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου.
Δραματουργική επιμέλεια: Αλέκος Λούντζης, Αναστασία Μητροπάνου.
Μουσική: Σαβίνα Γιαννάτου.
Σκηνικός χώρος – κοστούμια: Μαγδαληνή Αυγερινού.
Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος.
Προβολές: Μικαέλα Λιακατά.
Επιμέλεια κίνησης: Εντι Λάμε.Παίζουν: Δέσποινα Κούρτη, Βίκυ Κατσίκα.
Φωνή Ηθοποιού: Μαρία Κεχαγιόγλου.

Που και πότε

«Persona» σε περιοδεία 10-11-12 Μαρτίου στην Πάτρα, στο θέατρο Act.
18-19 Μαρτίου στο Ρέθυμνο, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αντίβαρο