Κι ο κλήρος έπεσε στον Ντέιβιντ

John le Carre
Η σήραγγα των περιστεριών – Ιστορίες από τη ζωή μου
Μετάφραση Βεατρίκη Κάντζoλα-Σαμπατάκου
Εκδόσεις Bell, 2016
σελ. 406, τιμή 15,93 ευρώ

Μόλις γεννήθηκε τον πακέταραν μαζί με τα ελάχιστα υπάρχοντα της μητέρας του της Ολιβ, τον φόρτωσαν στο ταξί του κυρίου Χάμφρις, σαν ένα από τα λαθραία χοιρομέρια του Ρόνι, και κλείδωσαν το πορτμπαγκάζ απέξω. Ο εν λόγω Ρόνι, γνωστός μαυραγορίτης, απατεώνας και κατάδικος, ήταν ο ίδιος ο πατέρας του βρέφους που δεν ήταν άλλο από τον Ντέιβιντ Κόρνγουελ, ο οποίος είναι διάσημος ως Τζον Λε Καρέ. «Κοιτάζω γύρω μου μες στο σκοτάδι αναζητώντας κάποιο ίχνος του αδερφού μου του Τόνι. Δεν είναι πουθενά. Ούτε η Ολιβ (ή Γουίγκλι). Δεν πειράζει, έχω γεννηθεί πια και, σαν νεογέννητο πουλάρι, τρέχω ήδη να ξεφύγω. Η φυγή συνεχίζεται ακόμα».

Η μικρή αυτή ιστορία, που χαρακτηρίζει τα όχι ακριβώς δυσάρεστα ούτε όμως και ευχάριστα παιδικά χρόνια του συγγραφέα πασίγνωστων μυθιστορημάτων κατασκοπείας («Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», «Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι», «Ο ράφτης του Παναμά», «Ο επίμονος κηπουρός»), εμπεριέχεται στο κεφάλαιο «Ο γιος του πατέρα του συγγραφέα», το 33ο από τα 38 απολαυστικά του αυτοβιογραφικού και πλέον πρόσφατου βιβλίου του Η σήραγγα των περιστεριών (σημειωτέον, πρόκειται για τον τίτλο «εργασίας» που ο Λε Καρέ έχει δώσει σε όλα τα μυθιστορήματά του προτού καταλήξει στον τελικό κάθε φορά).

Δεν πρόκειται τόσο για μια καθαρή αυτοβιογραφία όσο για μια συρραφή (χωρίς χρονολογική σειρά) σκόρπιων αναμνήσεων και συναντήσεών του με αξιοσημείωτους ανθρώπους. Ο ίδιος εξάλλου έχει βάλει ως υπότιτλο «Ιστορίες από τη ζωή μου».

Απταιστος γνώστης των γερμανικών και των γαλλικών, ο Λε Καρέ υπήρξε ο ίδιος πρώην κατάσκοπος –για την ακρίβεια, χαμηλόβαθμος υπάλληλος των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών την εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος κορυφωνόταν –και αποφάσισε να ακολουθήσει τον πολύ πιο δοξασμένο δρόμο της συγγραφής όταν εγκατέλειψε την υπηρεσία στη δεκαετία του 1960.

Η πρωτοφανής επιτυχία του «Κατασκόπου που γύρισε από το κρύο» τού άνοιξε διάπλατα τον δρόμο προς τη δόξα, όμως τα μυαλά του Λε Καρέ ποτέ δεν πήραν αέρα. Τουναντίον, από τα γραπτά του αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για έναν εξαιρετικά ταπεινό και σεμνό άνθρωπο, ο οποίος ανέκαθεν προτιμούσε τη μοναξιά του από τον θόρυβο των πάρτι και των δημοσίων σχέσεων, απεχθανόταν τις συνεντεύξεις (πλην εξαιρέσεων, όπως εκείνη που έδωσε στον Μπερνάρ Πιβό χάρη σε μια γραβάτα) και ένιωθε αμήχανος μπροστά σε προσωπικότητες της πολιτικής, από τον Γιάσερ Αραφάτ (με τον οποίο έκανε παραμονή Πρωτοχρονιάς) μέχρι τη Μάργκαρετ Θάτσερ (με την οποία διαφωνούσε).

Οι σινεφίλ θα λατρέψουν τις ιστορίες για τις ταινίες που βασίστηκαν σε βιβλία του. Η Ελίζαμπεθ Τέιλορ με τη Ρολς Ρόις της, παρέα με τον Φράνκο Τζεφιρέλι και τον Γιουλ Μπρίνερ στα γυρίσματα του «Κατασκόπου που γύρισε από το κρύο», για να «εποπτεύει» τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, ο Αλεκ Γκίνες, προσωπικός φίλος του Λε Καρέ στον πρώτο τηλεοπτικό ρόλο του ως Σμάιλι στη μνημειώδη σειρά του ΒΒC «Tinker tailor soldier spy». Θα αγαπήσουν επίσης τις ιστορίες για ταινίες από μυθιστορήματά του που δεν έγιναν ποτέ, παρότι ενδιαφέρον είχαν δείξει σκηνοθέτες όπως ο Φριτς Λανγκ, ο Φράνσις Κόπολα, ο Σίντνεϊ Πόλακ αλλά και ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ (που είχε προτείνει στον Λε Καρέ να γράψει το σενάριο του «Μάτια ερμητικά κλειστά»).

Και όλοι θα απολαύσουν τα μικρά αποφθέγματά του, τόσο ακριβή, τόσο αληθή. Προσωπικά συγκράτησα ένα και από τότε το έχω καλά φυλαγμένο μέσα μου: «Οταν ένας απατεώνας μπλέκει μ’ έναν άλλο, και οι δύο στο τέλος καταλήγουν να διαμαρτύρονται ότι εξαπατήθηκαν».