Ο Τζον Μπέρτζερ (1926-2017) -διανοούμενος, θεωρητικός της τέχνης, συγγραφέας, ζωγράφος- έφυγε πρόσφατα. Το βλέμμα του στον κόσμο όμως δεν έφυγε μαζί του.
Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (3-12 Μαρτίου 2017) τιμά τον Τζον Μπέρτζερ και προτείνει ένα αφιέρωμα εστιάζοντας στους τρόπους που βλέπουμε, κυριολεκτική μετάφραση από το «Ways of Seeing», την εκπομπή του στο BBC που επηρέασε καθοριστικά τον χώρο των εικαστικών τεχνών. Η σκέψη του μετουσιώθηκε στο ομώνυμο συναρπαστικό βιβλίο που άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε το έργο κορυφαίων ζωγράφων.
«Ποτέ δεν κοιτάμε μόνο ένα πράγμα, κοιτάμε πάντα τη σχέση ανάμεσα στα πράγματα και τον εαυτό μας».
«Το κοιτάζειν αποτελεί μια πράξη επιλογής».
Ο ίδιος επεσήμανε την πολιτική σημασία κάθε ανθρώπινης πράξης. Μίλησε για το ιδεολογικό υπόβαθρο των εικαστικών ρευμάτων. Επαναπροσδιόρισε τους τρόπους ερμηνείας της τέχνης μέσα από το συγγραφικό του έργο αλλά και τη σειρά ντοκιμαντέρ του «Ways of Seeing».
Είτε μιλούσε για πολιτική, είτε για τέχνη, ήταν πάνω από όλα ένα σκεπτόμενο πολιτικό ον. Με την αριστοτελική έννοια. Ένας επιδραστικός δημιουργός. Μακριά από μόδες και ρεύματα, αποδείκνυε με τη στάση του πως τα λόγια χωρίς πράξεις, πέφτουν στο κενό.
Όπως όταν κέρδισε το βραβείο Booker για το βιβλίο του «G.». Δώρισε τα μισά χρήματα στους «Μαύρους Πάνθηρες», που απηχούσαν τις ιδέες του, καθώς όπως εξήγησε τότε ήταν «το μαύρο κίνημα με την σοσιαλιστική και επαναστατική προοπτική».
Μοιράστηκε τις ιδέες και τις σκέψεις του με το κοινό, αναγνωστικό, τηλεοπτικό και κινηματογραφικό στη διάρκεια μιας ζωής πλούσιας σε εικόνες, εμπειρίες και ανθρώπους. Ανάμεσά τους, η φίλη του, ηθοποιός Τίλντα Σουίντον, που τον χαρακτήρισε ως έναν «ριζοσπάστη ουμανιστή».
Μέσα από δυο ντοκιμαντέρ και μια έκθεση με σχέδια, το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προσκαλεί τον θεατή να συνομιλήσει με το διεισδυτικό πνεύμα μιας υπέροχης προσωπικότητας, ενός ανθρώπου που υπερασπίστηκε με συνέπεια τα πιστεύω του.
Οι ταινίες
Τέσσερα κεφάλαια από τη ζωή του Τζον Μπέρτζερ, με φόντο τη φάρμα του, στο χωριό Quincy των Άλπεων, ξετυλίγονται στο ντοκιμαντέρ Οι εποχές στο Κενσί: Τέσσερα πορτρέτα του Τζον Μπέρτζερ, σε σκηνοθεσία των Τίλντα Σουίντον, Κρίστοφερ Ροθ, Κόλιν Μακ Κέιμπ και Μπάρτεκ Ντζιάντοζ. Μια τετραλογία που ξεκινά από το «Way of Listening» όπου ο Μπέρτζερ –ως φιγούρα μέντορα και πατέρα- μοιράζεται σκέψεις και στιγμές με την Σουίντον, με την οποία τους ενώνουν πολλά περισσότερα κοινά, εκτός από την 5η Νοεμβρίου, ημέρα γέννησής τους. Στο «Spring» κυριαρχεί η αγάπη του για τη φύση και τα ζώα, στο «A Song for Politics» συζητά με μια ομάδα αριστερών διανοητών περί σύγχρονης πολιτικής και καπιταλισμού, ενώ στο «Harvest», περνά τη σκυτάλη στη νέα γενιά, που φέρει το σπόρο της αμφισβήτησης και της ελπίδας.
Στο Τζον Μπέρτζερ ή η τέχνη του βλέμματος της Κορντίλια Ντβόρζακ, η τέχνη συναντά την πολιτική και τις μοτοσικλέτες! Με αφορμή τα 90στά γενέθλια του Μπέρτζερ, το επαναστατικό έργο του στοχαστή διαπερνά δεκαετίες και ρεύματα. Το διερευνητικό βλέμμα του πάνω στην τέχνη, τη ζωή και την ανθρώπινη και πολιτική πραγματικότητα, είναι ένα γοητευτικό ταξίδι στο παρελθόν, στο τώρα, αλλά και στο μυαλό ενός ανήσυχου ανθρώπου.
Η έκθεση: «Τζον Μπέρτζερ: Ένας ριζοσπάστης ουμανιστής»
Τριάντα σχέδια και ζωγραφιές του Τζον Μπέρτζερ συνοδεύουν ιδανικά το αφιέρωμα που πραγματοποιεί φέτος το 19ο ΦΝΘ προς τιμή του. Τα έργα αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά δύο μόλις μήνες μετά τον θάνατό του. Ορισμένα παραχωρήθηκαν, ειδικά για τη έκθεση, από τον γιο του Ιβ, ενώ άλλα ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές. Η έκθεση συμπληρώνεται με προβολές ταινιών, αποσπασμάτων και εκπομπών με θέμα τον Μπέρτζερ, καθώς και με βιβλία του.
Χώρος: Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης)
Διάρκεια: 4 Μαρτίου – 13 Απριλίου 2017
Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 10:00 – 18:00
Είσοδος: 3 ευρώ, 1,50 ευρώ μειωμένο, 1,00 ευρώ ομαδικό – ισχύουν ατέλειες
Διοργάνωση: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης & Κέντρο Σύγχρονης Tέχνης Θεσσαλονίκης – Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Επιμέλεια: Ορέστης Ανδρεαδάκης, Συραγώ Τσιάρα
Εγκαίνια: 8 Μαρτίου 2017, 19:30. Στα εγκαίνια θα πραγματοποιηθεί ανοιχτή συζήτηση για την έκθεση και το έργο του Τζον Μπέρτζερ, με τη συμμετοχή των Τομ Όβερτον (συγγραφέας, επιμελητής και ερευνητής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης) και Αντώνη Κωτίδη (επίτιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ).
