Απαράδεκτες εικόνες στο Ελληνικό: οικογένειες που μένουν σε τσαντίρια επί περισσότερο από έναν χρόνο, νέοι χωρίς μέλλον που ψάχνονται για καβγά, παιδιά που αντί κανονικού σχολείου αρκούνται σε ολιγόωρα μαθήματα εντός της δομής, κρύο νερό, φαγητό κάτω του μετρίου, συνθήκες εντελώς ακατάλληλες για πολύμηνη διαμονή.
Αντί να κλείσει το Ελληνικό, χειροτερεύει. Και ας είναι η μοναδική δομή, αν και ανεπίσημη, που βρίσκεται πραγματικά ανάμεσα στους Αθηναίους (και όχι στη μέση του πουθενά όπως οι υπόλοιπες της Αττικής). Οι διακινητές κάνουν χρυσές δουλειές στο Ελληνικό.
Στις τρεις δομές του –χώρος Αφίξεων του παλαιού αεροδρομίου, γήπεδο χόκεϊ και γήπεδο μπέιζμπολ –ζουν μόνο Αφγανοί συν λίγοι Ιρανοί, Πακιστανοί και Βορειοαφρικανοί, δηλαδή άνθρωποι που δεν έχουν προοπτικές να μετεγκατασταθούν σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ.
Η μόνη τους διέξοδος είναι να περάσουν παράνομα στην Ευρώπη. «Πολλοί, ιδίως άντρες μόνοι, εξαφανίζονται για ένα διάστημα επειδή προσπαθούν να πάνε στην Ιταλία ή αλλού, τους πιάνουν, τους στέλνουν πίσω και επανεμφανίζονται στο Ελληνικό» μας λένε εργαζόμενοι στη δομή.
Θύμα των άμεσων αναγκών
Το Ελληνικό έπεφτε πάντα θύμα πιεστικότερων αναγκών. Την εποχή που ήταν να κλείσει και να μεταφερθούν σε «κανονικές» δομές οι 4.000 πρόσφυγες που ζούσαν τότε εκεί, προείχε να αδειάσει η Ειδομένη από τους 12.000 πρόσφυγες που κατασκήνωναν κοντά στα σύνορα και ο Πειραιάς από τους 2.500 πρόσφυγες που ζούσαν στο λιμάνι, το οποίο έπρεπε να εκκενωθεί εν όψει καλοκαιριού. Στη συνέχεια, πήρε προτεραιότητα η αποσυμφόρηση των νησιών του Αιγαίου με τη μεταφορά στην ενδοχώρα όσων προσφύγων κρίθηκε ότι δικαιούνται να υποβάλουν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα. Θα ήταν σε ακόμα χειρότερη κατάσταση σήμερα αν δεν είχαν αναλάβει έργο οι… διακινητές.
Εργαζόμενοι στη δομή μάς λένε ότι «η μεγάλη έξοδος πραγματοποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι, όταν πολλοί από τους μόνους άντρες ή ζευγάρια χωρίς παιδιά πέρασαν παράνομα στην Ευρώπη, Αφγανοί κυρίως. Τότε μειώθηκε σχεδόν στο μισό ο πληθυσμός του Ελληνικού. Αρκετοί από αυτούς είναι σήμερα εγκλωβισμένοι στη Σερβία». Στους διακινητές λοιπόν οφείλεται σε μεγάλο βαθμό το ότι το Ελληνικό, από 4.000 πρόσφυγες που είχε πριν από έναν χρόνο, σήμερα φιλοξενεί 1.500 άτομα (665 στην Αίθουσα Αφίξεων, 521 στο γήπεδο χόκεϊ και 320 στο γήπεδο μπέιζμπολ).
Ο 25χρονος Σαμιουλάχ από το Αφγανιστάν έχει στήσει τη σκηνή του μέσα στο αυτοσχέδιο τζαμί στην Αίθουσα Αφίξεων. «Μέχρι πριν από λίγους μήνες, δεν είχε χώρο, γι’ αυτό την έστησα εδώ» μας λέει δείχνοντας μια μικρή σκηνή ιγκλού στην οποία ζουν τρεις συνομήλικοι άντρες. «Δεν θέλουμε να είμαστε στην Ελλάδα. Είναι σαν να είμαστε φυλακή, είτε ζούμε στο Ελληνικό είτε στη Βικτώρια είτε αλλού. Αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη προς τους Ελληνες και το ελληνικό κράτος, αλλά είμαστε μπερδεμένοι. Γνωρίζουμε ότι τα σύνορα δεν θα ξανανοίξουν ποτέ. Εγώ είμαι ένας άντρας μόνος. Θα προσπαθήσω να περάσω στην Ιταλία μέσω Πάτρας».
Εξηγεί ότι ξαναπροσπάθησε πριν από τρεις μήνες. Κρύφτηκε σε μια νταλίκα, μπήκε στο φέρι μποτ και έφθασε στο Μπάρι, «αλλά με έπιασε η ιταλική αστυνομία και με έστειλε πίσω στην Ελλάδα. Εχω πληρώσει 700 ευρώ. Ευτυχώς όμως, ακόμη και η μαύρη αγορά έχει κανόνες. Ο διακινητής θα ξαναπροσπαθήσει να με περάσει στην Ιταλία και θα συνεχίσει να προσπαθεί χωρίς να δώσω άλλα χρήματα μέχρι να με φθάσει ως το Μιλάνο».
«Κουραστήκαμε στις σκηνές»
Η αποσυμφόρηση των χώρων του Ελληνικού έδωσε την ευκαιρία σε όσους έχουν απομείνει να επεκτείνουν τον προσωπικό τους χώρο. Χρησιμοποιώντας κουβέρτες, υφάσματα, σκουπόξυλα, τάβλες από παλιά τραπέζια και ό,τι άλλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παραβάν, πολλοί έχουν φτιάξει μια περίκλειστη αυλή μπροστά από τη σκηνή τους.
Η 19χρονη Σαμίρα μας πηγαίνει στο «σπίτι» της. Βγάζουμε τα παπούτσια, σηκώνουμε το ύφασμα που παριστάνει τον τοίχο, κρεμασμένο από σύρματα, βρισκόμαστε σε μια «εσωτερική αυλή» δίπλα σε τρεις σκηνές. «Σ’ αυτές τις σκηνές ζούμε εννέα άτομα, δύο οικογένειες, η δική μου και της θείας μου, εδώ και έναν χρόνο. Εγώ βρίσκομαι εδώ με τους γονείς μου και τον 12χρονο αδερφό μου. Ο μεγάλος μου αδερφός είναι στη Γερμανία. Προσπαθούμε να φύγουμε από την Ελλάδα με διακινητή. Δεν είναι όμως εύκολο όταν είσαι οικογένεια».
«Οι διακινητές δεν έρχονται εδώ. Μιλάμε μαζί τους στο τηλέφωνο. Ζήτησαν 3.000-4.000 ευρώ για να περάσουν την οικογένειά μου. Δεν έχουμε τόσα χρήματα» συνεχίζει η Σαμίρα ενώ είμαστε καθισμένοι στο χαλί έξω από τη σκηνή της, χωρίς να φαινόμαστε από τις διπλανές σκηνές χάρη στο αυτοσχέδιο παραβάν. «Τα χαλιά τα αγοράσαμε τους τελευταίους τρεις μήνες. Στην αρχή δεν είχαμε ούτε σκηνή. Πριν από έναν μήνα μάς έφεραν θέρμανση. Το νερό όμως παραμένει κρύο κάθε μέρα. Τα ντους δεν είναι αρκετά (σ.σ.: μετράμε μόλις πέντε γυναικεία ντους για τις περίπου 300 γυναίκες που ζουν στην αίθουσα Αφίξεων!). Μας λένε ότι θα μας μεταφέρουν σε δύο μήνες (σ.σ.: το Ελληνικό πρέπει να εκκενωθεί ως το Ιούνιο, όταν θα ξεκινήσει η ανάπλαση, αν τελικά προχωρήσει η επένδυση και δεν κολλήσει στα διάφορα προσκόμματα). Αλλά εμείς δεν θέλουμε να πάμε σε άλλη δομή. Κουραστήκαμε να ζούμε έναν χρόνο σε σκηνή. Θέλουμε να πάμε σε σπίτι».
«Κάθε νύχτα ξεσπούν καβγάδες»
Στην αίθουσα Αφίξεων ιδιαίτερα, τα πνεύματα είναι εμφανώς πιο οξυμένα απ’ όσο σε προηγούμενες επισκέψεις μας στο Ελληνικό. Βλέπουμε αρκετούς 20άρηδες Αφγανούς να περιφέρονται με προκλητικό ύφος και να μας «τη λένε» με κάθε ευκαιρία. Ενας από αυτούς έχει δεμένο τον αριστερό του καρπό. «Πού χτύπησες;» τον ρωτάμε. «Σε καβγά».
«Κάθε νύχτα ξεσπούν καβγάδες» μας λέει ο Σαλίμ. «Πολλοί πίνουν φθηνό κρασί και συμπεριφέρονται άσχημα, ιδίως οι μόνοι άντρες. Και οι οικογενειάρχες πίνουν αλλά όταν μεθύσουν, αποσύρονται στη σκηνή τους. Η κατάσταση δεν είναι καλή. Είναι όλοι τρελοί εδώ». Ενας άλλος συμπληρώνει: «Δεν ήταν τρελοί στο Αφγανιστάν. Εδώ έγιναν».
Τα πράγματα είναι ελαφρώς πιο ήρεμα στα γήπεδα χόκεϊ και μπέιζμπολ. Οι συνθήκες διαβίωσης όμως είναι εξίσου άθλιες. Σκηνές –οι «παλαιότεροι» ζουν σε αυτές από τον Οκτώβριο του 2015, δηλαδή κοντεύουν ενάμιση χρόνο! -, ελάχιστες τουαλέτες (δοκιμάσαμε και δεν υπήρχε ζεστό νερό), παιδιά που για δεύτερο συνεχόμενο σχολικό έτος στην Ελλάδα, και ποιος ξέρει για πόσα πριν, δεν είναι ενταγμένα σε κανονικό σχολικό σύστημα.
Στις δομές του Ελληνικού προσφέρονται μαθήματα αλλά είναι εκ των ενόντων, για την εκμάθηση ελληνικών και αγγλικών. Μόνο ελάχιστα παιδιά από το Ελληνικό πηγαίνουν στο διαπολιτισμικό Δημοτικό του Π. Φαλήρου και ακόμη λιγότερα στο διαπολιτισμικό Γυμνάσιο-Λύκειο του Ελληνικού.
Το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής αδυνατεί να τους μεταφέρει άμεσα. Αναζητεί θέσεις σε δομές φιλοξενίας με παρόμοιο πληθυσμό (π.χ. τους Αφγανούς να τους πάει σε δομή όπου φιλοξενούνται Αφγανοί), αλλά και για τις λίγες που βρίσκει συναντά την άρνηση των προσφύγων να μεταφερθούν εκτός Αττικής.
Δόθηκαν πολλά χρήματα, η δομή δεν βελτιώθηκε Ουρά έχει σχηματιστεί έξω από μια αίθουσα στο ισόγειο του κτιρίου των Αφίξεων. Είναι η ημέρα του μήνα που η Caritas και η επίσης καθολική οργάνωση CRS μοιράζουν προπληρωμένες κάρτες στους πρόσφυγες για τα προσωπικά τους έξοδα, 90 ευρώ για ένα άτομο, ως και 360 ευρώ για οικογένεια. Ο Φεβρουάριος είναι ο πέμπτος μήνας που μοιράζονται τα μετρητά. Δύο υπάλληλοι της δομής προσπαθούν να βάλουν τάξη στον κόσμο που περιμένει. «Αμα τους αφήσουμε, θα εξαγριωθούν. Εξαγριώνονται για τα πάντα. Συνέχεια ξεσπούν καβγάδες. Εχουν κουραστεί. Βλέπουν ότι δεν έχουν μέλλον, ήρθαν και οι πρώτες αρνητικές απαντήσεις από το Ασυλο…». Ο 21χρονος Αφγανός Σαλίμ Ζιάτ, που ζει έναν χρόνο στο Ελληνικό, μας δείχνει την cash card του στην οποία μόλις «φορτώθηκαν» 90 ευρώ. «Εγώ θα ήθελα να μείνω στην Ελλάδα. Χθες (σ.σ.: την Τετάρτη) μου πρότειναν να πάω σε μια δομή στη Λάρισα. Αλλά δεν θέλω. Κανείς μας δεν θέλει. Εδώ πηγαίνω σε μάθημα αγγλικών κάθε μέρα. Στη Λάρισα θα μπορώ να συνεχίσω; Το Ελληνικό δεν είναι καθόλου καλό, αλλά πιστεύω ούτε και η Λάρισα. Μόνο τους Σύρους και τους Ιρακινούς τούς πηγαίνουν σε σπίτια και ξενώνες στο κέντρο της Αθήνας. Εμάς τους Αφγανούς μάς έχουν μόνο για τα στρατόπεδα». Είναι μεσημέρι. Ο Ζιάτ κατευθύνεται παραδίπλα όπου μοιράζεται το φαγητό. «Τις τελευταίες μέρες το φαγητό βελτιώθηκε κάπως, επειδή την περασμένη εβδομάδα (σ.σ.: στις 6 Φεβρουαρίου) ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής ήρθε στο Ελληνικό. Μέχρι τότε μας έδιναν καθημερινά πατάτες. Τα ντους έχουν μόνο κρύο νερό αλλά μετά τις διαμαρτυρίες της περασμένης εβδομάδας βγάζουν καμιά φορά και ζεστό». Ο κ. Μουζάλας υποσχέθηκε στους πρόσφυγες ότι θα επιστρέψει στο Ελληνικό σε δύο εβδομάδες για να ξανασυζητήσει μαζί τους.
Το φαγητό μοιράζεται σε πλαστικές σακούλες δύο φορές τη μέρα –μαζί με το δείπνο μοιράζεται και το πρωινό. Ζητάμε από έναν πρόσφυγα να ανοίξει τις σακούλες για να μας δείξει. Η μία περιέχει αρακά με πατάτες και καρότα σε πλαστική συσκευασία. Η μερίδα είναι μικρή. Η άλλη σακούλα έχει δύο αραβικές πίτες και ένα κομμάτι τυρί φέτα.
«Τι φαγητό μοιράσατε χθες βράδυ;» ρωτάμε τους εργαζομένους στο Δανέζικο Συμβούλιο Προσφύγων (DRC) που έχει αναλάβει τη σίτιση στο Ελληνικό. «Μελιτζάνες με πατάτες γιαχνί και σαλάτα. Κρέας δίνουμε δύο φορές την εβδομάδα».
Η ανεπίσημη δομή του Ελληνικού δεν κοστίζει τίποτε στο ελληνικό κράτος. Το DRC και οι υπόλοιπες οργανώσεις που έχουν αναλάβει τη λειτουργία του χρηματοδοτούνται απευθείας από την Επιτροπή, από την DG ECHO του κύπριου επιτρόπου Ανθρωπιστικής Βοήθειας. Τα χρήματα που έχουν δοθεί είναι πολλά. Εντύπωση προξενεί το γεγονός ότι οι βελτιώσεις είναι ελάχιστες. Οι πρόσφυγες παραπονιούνται ότι κρυώνουν τα βράδια. «Το Βήμα» δεν διαπίστωσε καμία απολύτως αναβάθμιση στις υποδομές από τις προηγούμενες επισκέψεις. Η δικαιολογία είναι ότι πρόκειται για ανεπίσημη δομή που θα κλείσει. Το Ελληνικό όμως αποδεικνύεται μια πληγή που δεν κλείνει εύκολα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
