Μόνη ελπίδα η επιστροφή της τρόικας

Με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να βρίσκεται πλέον σε θέση ισχύος έναντι των Ευρωπαίων, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος μεταβαίνει στο αυριανό Eurogroup με στόχο να συμφωνηθεί η επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα ώστε να ξεκινήσει η τελική φάση των διαπραγματεύσεων της δεύτερης αξιολόγησης. Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται δυστυχώς με την πλάτη στον τοίχο, καθώς έχει πλέον να αντιμετωπίσει το ενιαίο μέτωπο των δανειστών και μάλιστα στην πιο «δύσκολη» εκδοχή του. Τούτο δε κατέστη σαφές έπειτα από την τελευταία συνάντηση του κ. Τσακαλώτου με τα στελέχη των θεσμών (ΔΝΤ, ΕΚΤ, Eurogroup, Κομισιόν, ESM), καθώς η πρόταση με την οποία βρέθηκε αντιμέτωπος είχε «υπαγορευθεί» ουσιαστικά από την ανάγκη να ικανοποιηθεί το Ταμείο.

Σύμφωνα με τουλάχιστον δύο κοινοτικές πηγές με τις οποίες συνομίλησε «Το Βήμα» τις τελευταίες ημέρες, «η συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις 20 Φεβρουαρίου θα θεωρηθεί επιτυχημένη αν καταφέρουμε να συμφωνήσουμε να επιστρέψουν οι επικεφαλής των θεσμών στην Αθήνα –τίποτε παραπάνω». Αλλος κοινοτικός αξιωματούχος προσέθετε ότι το επόμενο ορόσημο είναι πλέον η επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup στις 20 Μαρτίου. Η ελπίδα είναι ότι αν οι επικεφαλής των θεσμών επιστρέψουν στην ελληνική πρωτεύουσα εντός της εβδομάδος, τότε ίσως υπάρξει μία κατ’ αρχήν συμφωνία περί τις 7 ή 8 Μαρτίου (ενδεχομένως στο επίπεδο των εμπειρογνωμόνων του EuroWorking Group), αλλά η «πολιτική έγκριση» δεν μπορεί παρά να γίνει σε επίπεδο υπουργών.

Η συμβιβαστική πρόταση των θεσμών, η οποία σε γενικές γραμμές προβλέπει λήψη μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση συνολικού ύψους 2% του ΑΕΠ, αλλά ουσιαστικά σε δύο δόσεις (το 1% τώρα και το άλλο 1% από το 2019), έχει φέρει σε δυσχερή θέση την Αθήνα. Οι θεσμοί επιδίωξαν «να τετραγωνίσουν τον κύκλο», αλλά το «κλειδί» βρίσκεται στο αν όλα τα μέτρα να νομοθετηθούν τώρα, ασχέτως αν η παρασκηνιακή συμφωνία φέρεται να είναι να εφαρμοστεί άμεσα μόνο η μείωση του αφορολογήτου. Σύμφωνα δε με τα υπάρχοντα σενάρια που κυκλοφορούν στις Βρυξέλλες, το ποσό του αφορολογήτου θα διαμορφωθεί κάπου μεταξύ 5.000 και 6.000 ευρώ. Ο σκοπός, πάντα κατά κοινοτικές πηγές, είναι η ελληνική κυβέρνηση να βρει από τη μείωση του αφορολογήτου ως και 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αρχική ιδέα σε ό,τι αφορά την άλλη δύσκολη πρόταση που έχει βάλει στο τραπέζι το ΔΝΤ είναι οι νέες μειώσεις στις συντάξεις να ισχύσουν από το 2019. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να εμφανιστούν διαλλακτικότεροι, λέγοντας ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί εφόσον χρειαστεί. Αντίθετα, το Ταμείο επιμένει ότι η νομοθέτηση και η εφαρμογή είναι εκ των ων ουκ άνευ, ενώ ανάλογα άτεγκτη στάση τηρεί στο ζήτημα της αύξησης του ορίου των ομαδικών απολύσεων στο 10%. Αν προσθέσει κανείς στα προαναφερθέντα την άποψη των θεσμών ότι μόλις το 30% από τα prior actions έχουν υλοποιηθεί, αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση είναι περίπλοκη.

Υπάρχει επίσης το ζήτημα του χρέους. Το ΔΝΤ επιμένει σε μακρά περίοδο χάριτος, κάτι που στο Βερολίνο και άλλες πρωτεύουσες θεωρείται ανάθεμα. Οπως πάντα βέβαια, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», εν προκειμένω στις διατυπώσεις που θα επέτρεπαν στους Γερμανούς ή στους Ολλανδούς να μην εμφανιστούν ότι χαρίζονται στην Ελλάδα. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι κάποια συζήτηση για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα ανοίξει, αλλά αυτό δεν πρόκειται να γίνει πριν από την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. «Αν η Αθήνα επιμείνει υπερβολικά στο σημείο αυτό, ιδιαίτερα πριν από το κλείσιμο της αξιολόγησης, θα διαπράξει σοβαρό λάθος τακτικής» αναφέρει ευρωπαίος διπλωμάτης που μίλησε ανωνύμως στο «Βήμα».

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι στην παρούσα φάση και ανεξαρτήτως αν ουσιαστικά συμμετέχει ή όχι στο πρόγραμμα, το ΔΝΤ «έχει το πάνω χέρι» («They are calling the shots» κατά την έκφραση κοινοτικού αξιωματούχου με άριστη γνώση των συνομιλιών). Αυτό που από πολλούς δεν γίνεται κατανοητό είναι ότι ο αποκλεισμός του Ταμείου από τις συζητήσεις στην παρούσα φάση θα άνοιγε «τον ασκό του Αιόλου», ακόμη κι αν το ΔΝΤ ουσιαστικά δεν… συμμετέχει στο πρόγραμμα που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο του 2015.

Οσοι μιλούν για άμεση μετάβαση σε ένα αμιγώς ευρωπαϊκό πρόγραμμα δεν αντιλαμβάνονται ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς αλλαγή της Συνθήκης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Μπορεί ο ESM να έχει αρχίσει να εξετάζει το ενδεχόμενο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος, αλλά ο δρόμος προς κάτι τέτοιο θα είναι πολύ μακρύς και δύσκολα θα μπορούσε να ανοίξει ουσιαστικά πριν από την ολοκλήρωση του εκλογικού κύκλου σε όλη την Ευρώπη. Επομένως, η υπερβολική στήριξη της στρατηγικής της ελληνικής κυβέρνησης στις πρόσφατες δηλώσεις του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να οδηγήσει την Αθήνα σε επικίνδυνες ατραπούς.