Η Ρωσία επιτίθεται στη Δύση

Σε μία σπάνια δημόσια εμφάνιση το 2007, ο Jonathan Evans, τότε Γενικός Διευθυντής της βρετανικής υπηρεσίας αντικατασκοπείας MI5, δήλωσε ότι «από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά δεν έχουμε δει μείωση στον αριθμό των αδήλωτων πρακτόρων των ρωσικών υπηρεσιών πληροφοριών στο Ηνωμένο Βασίλειο στην Ρωσική Πρεσβεία και σε παρεμφερείς οργανισμούς που ασκούν μυστική δράση εδώ» [Telegraph]. Αν και αρκετοί ειδικοί, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι, όπως ο Edward Lucas και ο Luke Harding, προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι η Δύση αντιμετωπίζει έναν Νέο Ψυχρό Πόλεμο, τα τελευταία τέσσερα χρόνια παρατηρούμε σημαντική κλιμάκωση των ρωσικών επιχειρήσεων, όχι μόνο στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας στα σύνορα Ευρώπης-Ασίας (Ουκρανία, Μολδαβία, Γεωργία) αλλά και στο εσωτερικό δυτικών χωρών.

Θεωρούμε ότι υπάρχουν πλέον αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι η Ρωσία πραγματοποιεί μία ενορχηστρωμένη, στρατηγική εκστρατεία με σκοπό να διαβρώσει τη φιλελεύθερη δημοκρατία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και να πλήξει το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εκστρατεία αυτή χρησιμοποιεί αυτό που πλέον ονομάζεται υβριδικός πόλεμος. Στην περίπτωση των χωρών της Δύσης, αυτό περιλαμβάνει: ψηφιακές (κυβερνο) επιθέσεις εναντίων κυβερνητικών στόχων, υποδομών, εταιριών, πανεπιστημίων, ΜΜΕ και ατόμων· άσκηση πολιτικής επιρροής στην κοινή γνώμη των χωρών· παραπληροφόρηση· δημόσια κακοποίηση, επιθέσεις εναντίον της προσωπικότητας και της ιδιωτικότητας συγκεκριμένων στόχων («character assassination»)· και ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις, στην πολιτική σκηνή, στις εκλογές και στα δημοψηφίσματα μέσω της άμεσης ή έμμεσης χρηματικής ή πολιτικής υποστήριξης κομμάτων (κυρίως) της άκρας δεξιάς και άκρας αριστεράς.

Δεκάδες ερευνητικά και εκπαιδευτικά ινστιτούτα έχουν εμπλακεί σε μία προσπάθεια ανάλυσης της λειτουργίας του διαδικτύου, η οποία συντονίζεται από τη ρωσική υπηρεσίας ασφαλείας FSB (διάδοχο της KGB)· κρατικά πρακτορεία ειδήσεων (όπως το Sputnik και το RT) διεξάγουν εκτεταμένες εκστρατείες προπαγάνδας και παραπληροφόρησης σε πολλές χώρες της Ευρώπης· ενώ ένας ολόκληρος «στρατός» από χάκερ και μπλόγκερ εργάζονται σε «εργοστάσια» με διαδικτυακά τρολ εκτοξεύοντας διαδικτυακές απειλές, επιθέσεις, ψεύδη και λάσπη, κλέβοντας χρήματα από τραπεζικούς λογαριασμούς, προσωπικά δεδομένα, κλπ. — ασκώντας, δηλαδή, εκφοβισμό και βία σε οποιονδήποτε ή οτιδήποτε εκφράζει ουσιαστική ανησυχία για τις δραστηριότητες της ρωσικής κυβέρνησης [Atlantic]. Αυτές οι επιθέσεις πραγματοποιούνται στην επικράτεια δυτικών χωρών· οι υπάρχοντες μηχανισμοί αστυνομικής και δικαστικής εφαρμογής του νόμου δυσκολεύονται να προστατέψουν δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, ερευνητές, ακτιβιστές και απλούς πολίτες των ίδιων τους των χωρών στο εσωτερικό τους.

«Αυτό που η Ρωσία πραγματοποιεί σήμερα είναι η ψηφιακή μορφή αυτού που εμείς οι Γερμανοί, πριν το 1989, ονομάζαμε “Zersetzung”. Ο όρος είναι δύσκολο να μεταφραστεί, αλλά η καλύτερή του περιγραφή είναι ως το πολιτικό ισοδύναμο αυτού που συμβαίνει όταν ρίχνεις οξύ σε οργανική ύλη: διάλυση και αποσύνθεση. Οι μέθοδοι του Zersetzung περιλαμβάνουν τη δημιουργία αμφιβολιών για τους βασικούς κανόνες της δυτικής φιλελεύθερης τάξης και τους θεσμούς της: να διαστρεβλώνεις και συνεπώς να απαξιώνεις τις διαδικασίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς· να διαβρώνεις την αξιοπιστία του ελεύθερου Τύπου και των ελεύθερων εκλογών. Τα μέσα του Zersetzung συμπεριλαμβάνουν “δολοφονία” της προσωπικότητας ατόμων (“character assassination”), και, μέσω της διασποράς ψευδών ειδήσεων, τη δημιουργία μιας γκρίζας ζώνης αμφιβολίας στην οποία τα γεγονότα δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Όλα αυτά τα έχουμε δει στο παρελθόν να χρησιμοποιούνται από την KGB και την ανατολικογερμανική Στάζι: ψυχολογικός πόλεμος, διασπορά φημών, χρηματισμός πολιτικών με σκοπό τη μετέπειτα έκθεσή τους ως εγκληματιών. Τα χρησιμοποίησαν τόσο στο εσωτερικό, εναντίον διαφωνούντων, όσο και στο εξωτερικό, εναντίον Δυτικών εχθρών» [Jochen Bittner, ΝΥΤ].

Στα πλαίσια αυτού του ρεπορτάζ, συγκεντρώσαμε και συνοψίζουμε παρακάτω μερικές από τις σημαντικότερες και πιο πρόσφατες περιπτώσεις ρωσικών κυβερνοεπιθέσεων και ρωσικής ανάμειξης σε δυτικές χώρες. Αν και κάθε ένα από αυτά τα περιστατικά από μόνο του μπορεί να μη φαίνεται εκτός των ορίων του συνηθισμένου παιχνιδιού της διεθνούς πολιτικής (και ένα από τα προβλήματα είναι ότι αναγκαστικά τα ΜΜΕ συνήθως παρουσιάζουν τέτοια περιστατικά μεμονωμένα), συγκεντρώνοντας όλα αυτά τα στοιχεία σαν κομμάτια ενός τεράστιου παζλ, σε συνδυασμό με τις συνεχείς προειδοποιήσεις δυτικών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών, δημοσιογράφων, ειδικών και μετριοπαθών πολιτικών, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία έχει εμπλακεί σε μία στρατηγική εκστρατεία που σχεδιάστηκε και ξεκίνησε πριν από χρόνια.

Παράλληλα, ενώ αυτός ο ακήρυκτος πόλεμος από μόνος του αποτελεί τεράστια πρόκληση για τις πολιτικές, κοινωνικές και λειτουργικές υποδομές των δυτικών χωρών, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το γεγονός ότι οι δυτικές κοινωνίες βρίσκονται σε φάση πόλωσης και απώλειας της προσοχής τους εξαιτίας εσωτερικών προβλημάτων (στα οποία είναι αναμεμειγμένα πολιτικά κόμματα και οργανισμοί που υποστηρίζονται από τη Ρωσία)· και ότι αυτοί που είτε αναλύουν είτε καλύπτουν δημοσιογραφικά αυτά τα θέματα αντιμετωπίζουν την απειλή ασύμμετρων επιθέσεων και δημόσιας κακοποίησης. Είναι τώρα σημαντικότερο από ποτέ οι κοινωνίες της Ευρώπης και των ΗΠΑ να αποκτήσουν επίγνωση των γεγονότων, και οι κυβερνήσεις τους να αναπτύξουν τα εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να τις προστατέψουν.

Γερμανία

• Μάιος 2015: Τεράστια κυβερνοεπίθεση εναντίον του Bundestag (η Κάτω Βουλή της Γερμανίας) προκαλεί σοβαρή ζημιά, υποχρεώνοντας τις Αρχές να κλείσουν τα ηλεκτρονικά συστήματα για διάστημα ημερών. Η επίθεση είχε στόχο την τοποθέτηση λογισμικού που θα έδινε στους χάκερ μόνιμη πρόσβαση στους υπολογιστές βουλευτών και προσωπικού του κοινοβουλίου. Άλλες επιθέσεις είχαν ως στόχο κρίσιμες υποδομές (εργοστάσια παραγωγής ενέργειας κλπ.). Η BfV (η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος) αποδίδει την επίθεση στις υπηρεσίες κατασκοπίας της Ρωσίας μέσω μιας ομάδας χάκερ που είναι γνωστή ως Sofacy/APT 28 [Reuters, BBC].
• Ιανουάριος 2016: Τα Ρωσικά ΜΜΕ μεταδίδουν την περίπτωση της Lisa, ενός κοριτσιού από τη Ρωσία που ζει στο Βερολίνο και υποτίθεται ότι βιάστηκε από μετανάστες. Εντέλει αποδεικνύεται ότι αυτό δεν ισχύει, αλλά μέχρι να γίνει αυτό η ρωσική κοινότητα της Γερμανίας ξεσηκώνεται και οργανώνει διαμαρτυρίες έξω από το γραφείο της καγκελαρίου Μέρκελ αλλά και σε όλη τη χώρα [OD, BBC].
• Απρίλιος 2016: Η εταιρία ασφαλείας Trend Micro αναφέρει ότι η ρωσική ομάδα χάκερ Pawn Storm (που μάλλον συνδέεται με το APT 28 και τις ρωσικές υπηρεσίες) πραγματοποιεί κυβερνοεπίθεση εναντίον του Κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) της Μέρκελ [Reuters].
• Ιούνιος 2016: Ο Thomas Haldenwang, αντιπρόεδρος της υπηρεσίας εσωτερικής ασφαλείας, προειδοποιεί τους αξιωματούχους της γερμανικής ασφάλειας ότι η BfV παρατηρεί «ενεργό επιχείρηση» της Ρωσίας με σκοπό τον επηρεασμό της κοινής γνώμης [Politico].
• Νοέμβριος 2016: Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δηλώνει ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις και εκστρατεία παραπληροφόρησης σε καθημερινή βάση· προειδοποιεί ότι υπάρχει προσπάθεια επηρεασμού του αποτελέσματος της προεκλογικής εκστρατείας [Guardian].
• Ιανουάριος 2017: Ο Hans-Georg Maassen, επικεφαλής της BfV, δηλώνει ξεκάθαρα ότι το Κρεμλίνο προσπαθεί «να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων» επειδή «έχουμε κοινοβουλευτικές εκλογές» [FT].
• Το βασικό όχημα επηρεασμού των εκλογών είναι η υποστήριξη του AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία), του ακροδεξιού, λαϊκιστικού και ευρωσκεπιστικού κόμματος που έχει δεσμούς με τη Ρωσία και υποστηρίζει την άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν λόγω της ρωσικής δράσης στην Ουκρανία [FT].
• Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερο πάροχος ενέργειας της Γερμανίας, ειδικά μέσω της Gazprom και της Nord Stream AG. Ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, είναι πρόεδρος της επιτροπής μετόχων της εταιρίας. Από ο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, 3 εκατομμύρια ρωσόφωνοι μετανάστες έχουν μετακομίσει στη Γερμανία [FT].
• Αρκετοί αναλυτές προβλέπουν ότι η Άνγκελα Μέρκελ θα είναι ο επόμενος στόχος [NYT, Observer].
• Σύμφωνα με την Anne Applebaum [WP], γνωρίζουμε ότι η ρωσική κυβέρνηση μπορεί να το κάνει· ότι η επιχείρηση έχει ήδη ξεκινήσει· ότι τεράστια μέσα έχουν επενδυθεί για την προσπάθεια αυτή ήδη· και ποιοι θα είναι οι στόχοι της: «Είναι πολύ πιθανό να υπάρχει ένας συγκεκριμένος στόχος: η ήττα της Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, η οποία αντέδρασε στη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας υποστηρίζοντας κυρώσεις που έπληξαν ιδιαιτέρως τον στενό κύκλο του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Ωστόσο, υπάρχουν σίγουρα κάποιοι ευρύτεροι στόχοι: η απαξίωση της δημοκρατίας, με σκοπό να εμποδίσει τους Ρώσους να την απαιτούν στην ίδια τη Ρωσία·η υπονόμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό να κάνει την ήπειρο ακόμα πιο ευάλωτη στη διαφθορά και τον αυταρχισμό· η αποθάρρυνση του ΝΑΤΟ, το οποίο εμποδίζει τη Ρωσία να εξασκήσει τους στρατιωτικούς μυς της στην περιφέρειά της».
• Σεπτέμβριος 2017: Ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία.

Γαλλία

• Το 2014 η ηγέτης της ακροδεξιάς Marine Le Pen έλαβε δάνειο από την First Czech Russian Bank (με έδρα στη Μόσχα) προκειμένου να πληρώσει τα έξοδα του κόμματός της [Bloomberg]. Η Le Pen έχει αποκαλέσει την προσάρτηση της Ρωσίας «νόμιμη» και έχει ταχθεί υπέρ μιας συμμαχίας με τον Τραμπ και τον Πούτιν.
• Το γαλλικό κανάλι ProRussia TV, που χρηματοδοτείται από το Κρεμλίνο, έχει στο προσωπικό του δημοσιογράφους με στενούς δεσμούς με το Εθνικό Μέτωπο της Le Pen [FA].
• Απρίλιος 2015: Το κανάλι TV5Monde βγαίνει εκτός αέρα εξαιτίας ισχυρής κυβερνοεπίθεσης που αποδίδεται στη ρωσική ομάδα χάκερ APT 28 [BBC].
• Φεβρουάριος 2016: Το Εθνικό Μέτωπο της Le Pen κάνει αίτηση στη Ρωσία για δάνειο 27 εκατομμυρίων ευρώ για τις επικείμενες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές του 2017 [Politico].
• Δεκέμβριος 2016: το ρωσικό κρατικό κανάλι RT λαμβάνει 19 εκατομμύρια δολάρια από τη ρωσική κυβέρνηση προκειμένου να δημιουργήσει γαλλόφωνη υπηρεσία [HP].
• Ιανουάριος 2017: Η WikiLeaks παρεμβαίνει στην προεκλογική εκστρατεία μοιράζοντας χιλιάδες έγγραφα που σχετίζονται με τον κεντροδεξιό υποψήφιο Francois Fillon [FP].
• Ιανουάριος 2017: Το γαλλικό υπουργείο Αμύνης ανακοινώνει ότι το 2016 υπέστη 24.000 κυβερνοεπιθέσεις από το εξωτερικό και ότι η απειλή είναι πλέον «σοβαρή, συμπεριλαμβανομένης και αυτής για τα αμυντικά μας συστήματα» [Telegraph].
• Φεβρουάριος 2017: Η Γενική Διεύθυνση Εξωτερικής Ασφαλείας (DGSE) ανακοινώνει ότι η Ρωσία σκοπεύει να προσπαθήσει να επηρεάσει τις επικείμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία υπέρ της ακροδεξιάς υποψηφίου Marine Le Pen [FP].
• Φεβρουάριος 2017: Κρατικά ΜΜΕ της Ρωσίας ισχυρίζονται ότι ο κεντρώος προεδρικός υποψήφιος Emmanuel Macron ενδέχεται να είναι «πράκτορας των ΗΠΑ που προωθεί τα συμφέροντα των τραπεζών» [Sputnik] και ότι κρύβει την πραγματική σεξουαλικότητά του [WP].
• Η Jacqueline Grapin [EI] σημειώνει ότι: «Η διαφορά ανάμεσα στα ρωσικά μέσα επιρροής και στην ικανότητα της γαλλικής κυβέρνησης να αντιδράσει είναι τόσο μεγάλη ώστε η Γαλλία να θεωρείται εύκολος στόχος για του Ρώσους πράκτορες, ειδικά σε μία στιγμή που οι γαλλικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν ελλείψεις σε προσωπικό και είναι απασχολημένες με αντιτρομοκρατικές δραστηριότητες για τις οποίες χρειάζονται τις πληροφορίες της Ρωσίας στη Συρία και σχετικά με τη σημαντική κοινότητα των Τσετσένων στη Γαλλία».
• Απρίλιος/Μάιος 2017: Προεδρικές εκλογές στη Γαλλία.

Τσεχία

• 2015: Σύμφωνα με τη Security Information Service (την υπηρεσία πληροφοριών της Τσεχίας), οι μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας εμπλέκονται σε εκτεταμένη οικονομική, επιστημονική και τεχνολογική κατασκοπία μέσα στην Τσεχία, ενώ ταυτόχρονα επικεντρώνονται στον πόλεμο πληροφοριών (“information war”) σχετικά με τις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Συρία [BIS].
• Ρώσοι πράκτορες προσπάθησα να πλήξουν την ισχύ των τσέχικων ΜΜΕ, ενισχύοντας την απορριπτική ικανότητα του ρωσόφωνου κοινού, δημιουργώντας μία ολόκληρη δομή από οργανισμούς-μαριονέτες, δημιουργώντας εντάσεις στο εσωτερικό της χώρας και πλήττοντας τη συνοχή και ετοιμότητα του ΝΑΤΟ με το να παρεμβάλλονται στις σχέσεις Τσεχίας-Πολωνίας [BIS].
• Η υποδομή προπαγάνδας, παραπληροφόρησης και σχετικών οργανισμών που εγκαθιδρύθηκε από τη Ρωσία θεωρείται πλέον μόνιμο κομμάτι της τσέχικης κοινωνίας, το οποίο θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά το τέλος των συρράξεων σε Ουκρανία και Συρία [EUObserver].
• Φεβρουάριος 2015: Ο Juraj Smatana δημοσιεύει λίστα με 42 ιστότοπους οι οποίοι διακινούν φιλορωσική προπαγάνδα στην Τσεχία. Παρόμοια συστήματα υπάρχουν στη Σλοβακία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία [Forbes]. Αυτοί οι ιστότοποι παρουσιάζουν ακραίες θέσεις, θεωρίες συνωμοσίας και ανακριβή ρεπορτάζ με σκοπό τη μεταβολή του προσανατολισμού της Τσεχίας ως φιλοδυτικής χώρας. Οι Τσέχοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι πίσω από τους ιστότοπους αυτούς βρίσκεται το Κρεμλίνο [Guardian].
• Άνοιξη 2016: Η Lukoil, η μεγαλύτερη ιδιωτική πετρελαϊκή εταιρία της Ρωσίας, εξοφλεί πρόστιμο 1,4 εκατομμυρίων δολαρίων που χρωστάει σε δικαστήριο της Τσεχίας ο Martin Nejedly, ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Τσέχου προέδρου Milos Zeman, και αντιπρόεδρος του κόμματος [NYT]. Ο Zeman έχει ασκήσει κριτική για τις οικονομικές κυρώσεις που η Δύση επέβαλε στη Ρωσία και αρνείται ότι το Κρεμλίνο έστειλε στρατεύματα στην Ουκρανία. Είναι ένας από μόνο τρεις ηγέτες της ΕΕ που παραβρέθηκε στην παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης τον Μάιο του 2015 στη Μόσχα.
• Οκτώβριος 2017: Κοινοβουλευτικές εκλογές στην Τσεχία.
• Ιανουάριος 2018: Προεδρικές εκλογές στην Τσεχία.

Ηνωμένο Βασίλειο

• Σεπτέμβριος 2014: Η Ρωσία λαμβάνει θέση στο δημοψήφισμα της Σκωτίας (η ανεξαρτησία της οποίας θα απειλούσε την πυρηνική βάση της Βρετανίας στο Faslane). Μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, η Ρωσία ισχυρίζεται ότι η διαδικασία ήταν προβληματική και το αποτέλεσμα νοθευμένο [Guardian].
• Σεπτέμβριος 2015: Ο Ρώσος πρέσβης στη Βρετανία πανηγυρίζει τη νίκη του Jeremy Corbyn στις εσωκομματικές εκλογές των Εργατικών και τον επαινεί για την αντίθεσή του στο ΝΑΤΟ, την πολιτική του μονομερούς πυρηνικού αφοπλισμού και της υπόσχεσής του να απορρίπτει στρατιωτικές επεμβάσεις της Βρετανίας στο εξωτερικό [Telegraph].
• 2015-16: Στοιχεία έρχονται στη δημοσιότητα σχετικά με χρηματοδότηση του κόμματος των Συντηρητικών —αλλά και μεμονωμένων βουλευτών— από ρωσικές εταιρίες (π.χ. οι Συντηρητικοί έλαβαν 100.000 λίρες στερλίνες από την Global Functional Drinks Ltd, θυγατρική ελβετικής εταιρίας που ελέγχεται από το SNS Group του Oleg Smirnov) [AC].
• Ο (πρώην) ηγέτης του UKIP και βασικός υποστηρικτής της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, Nigel Farage, έχει εμφανιστεί δεκάδες φορές στην κρατική τηλεόραση της Ρωσίας (RT) και δεν έχει εκφράσει κριτική για την πολιτική της ρωσικής κυβέρνησης [Guardian, WA].
• Ιούνιος 2016: Ρώσοι τρολ (χρήστες των κοινωνικών μέσων που συμμετέχουν σε καμπάνιες επίθεσης και εκφοβισμού) και Twitter bots (αυτοματοποιημένα δίκτυα παραγωγής μηνυμάτων και αναρτήσεων) συμμετέχουν ενεργά στην εκστρατεία για το δημοψήφισμα υποστηρίζοντας την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ [Atlantic].
• Φεβρουάριος 2017: Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Βρετανίας ανακοινώνουν ότι η χώρα υφίσταται 60 σημαντικές κυβερνοεπιθέσεις κάθε μήνα, συμπεριλαμβανομένων και επιθέσεων από χάκερ που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση της Ρωσίας. Ο Ciaran Martin, επικεφαλής του νέου Εθνικού Κέντρου Κυβερνοασφαλείας της GCHQ (Government Communication Headquarters — μία από τις τρεις βασικές υπηρεσίες πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου), προειδοποιεί ότι βρίσκεται σε εξέλιξη «αλλαγή ταχύτητας» στην επιθετικότητα της Ρωσίας εναντίον της Δύσης, με περισσότερες επιθέσεις εναντίον οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και ΜΚΟ με σκοπό την κλοπή προσωπικών δεδομένων και εναντίον πανεπιστημίων με σκοπό την κλοπή ερευνητικών μυστικών [Times].
• Φεβρουάριος 2017: Ο Υπουργός Αμύνης Sir Michael Fallon προειδοποιεί ότι «η Ρωσία πραγματοποιεί συστηματική εκστρατεία κυβερνοεπιθέσεων που στοχεύει τη δημοκρατία και τν ζωτική υποδομή της Δύσης», ελπίζοντας να αποσταθεροποιήσει κυβερνήσεις, να επεκτείνει την επιρροή της και να αποδυναμώσει το ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας την παραπληροφόρηση ως όπλο [BBC].

Φινλανδία

• Η Φινλανδία μοιράζεται σύνορα 1.340 χλμ. με τη Ρωσία και είναι στο επίκεντρο της αντίδρασης της Ρωσίας για την επέκταση του ΝΑΤΟ.
• Σεπτέμβριος 2014: Η Φινλανδή δημοσιογράφος Jessica Aro καλεί τους αναγνώστες της να της στείλουν περιστατικά με Ρώσους τρολ και ξεκινά να κάνει ρεπορτάζ για τις δραστηριότητές τους στην χώρα. Μία εκστρατεία απειλών θανάτου, εκφοβισμού, λάσπης και κακοποίησης της προσωπικότητας και της φήμης της ξεκινά. Ρόλο-κλειδί στην καμπάνια παίζει ο Johan Backman — υποστηρικτής του Ρώσου προέδρου Πούτιν [NYT].
• Ο Ilja Janitskin, ιδρυτής του ακροδεξιού ιστότοπου MVLehti το οποίο δημοσιεύει ψευδείς ειδήσεις (fake news), και υπεύθυνος για μία από τις χειρότερες και πιο προσωπικές επιθέσεις εναντίον της Aro, καταζητείται για 46 αδικήματα στη Φινλανδία και εντέλει λέει ότι βρίσκεται στη Ρωσία [YLE].
• Οκτώβριος 2016: Ο Markku Mantila, επικεφαλής του τμήματος επικοινωνίας της Φινλανδικής κυβέρνησης, δηλώνει ότι η Φινλανδία αντιμετωπίζει εντεινόμενες επιθέσεις στα ΜΜΕ, τα οποία ως στόχο έχουν να κάνουν τους πολίτες σκεπτικούς απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Η κυβέρνηση έχει εντοπίσει 20 σίγουρες και 30 πολύ πιθανές επιχειρήσεις παραπληροφόρησης εναντίον της Φινλανδίας, που περιλαμβάνουν παραποιημένα φωτορεπορτάζ και δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων και «φτιαχτές» διαδικτυακές συζητήσεις υπέρ του Κρεμλίνου [Reuters].
• Νοέμβριος 2016: Οι υπηρεσίες ασφαλείας πιστεύουν ότι αλλοδαποί κάτοικοι αγοράζουν μεγάλες εκτάσεις ακίνητης περιουσίας στη Φινλανδία προκειμένου να μπορούν να προσφέρουν κατάλυμα σε ρωσικά στρατεύματα σε περίπτωση εισβολής [Independent].
• Φεβρουάριος 2017: Η κυβέρνηση της Φινλανδίας ανακοινώνει την πρόθεσή της να εμποδίσει αλλοδαπούς να αγοράζουν σπίτια κοντά σε στρατιωτικές βάσεις· κάποιες αγοραπωλησίες που έχουν ήδη γίνει θα ακυρωθούν και τα θερινά σπίτια κοντά στα αεροδρόμια θα ερευνηθούν από το Υπουργείο Αμύνης [Independent].
• «Οι φωνές υπέρ της Ρωσίας προκαλούν τόσο θόρυβο και αναστάτωση ώστε τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δημιουργήσει ειδικές ομάδες για να καταπολεμήσουν αυτό που θεωρούν ως εντεινόμενη απειλή όχι μόνο στον δημόσιο διάλογο αλλά και στην ευημερία της δημοκρατικής τάξης στην Ευρώπη, ακόμη δε και στην ασφάλειά της» [NYT].

Ελλάδα

• Και τα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού (ΣΥΡΙΖΑ και Ανεξάρτητοι Έλληνες) έχουν διασυνδέσεις με την ρωσική κυβέρνηση, όπως άλλωστε και η Χρυσή Αυγή.
• Η Χρυσή Αυγή διαφήμισε τις επαφές της με τον Alexander Dugin (πρώην σύμβουλο του Κρεμλίνου που προωθεί εθνικιστικές, αυταρχικές και αντιδυτικές αξίες, ομάδες και πολιτικά κόμματα και προωθεί το κίνημα της Ευρασίας, το οποίο στο παρελθόν έχει λάβει χρηματοδότηση από το Κρεμλίνο) [Eurozine]. Παράλληλα, σύμφωνα με ειδησεογραφικά ρεπορτάζ, η Χρυσή Αυγή έχει λάβει χρηματοδότηση από τη Ρωσία [FA].
• Μάρτιος 2015: Η Χρυσή Αυγή συμμετέχει στο Συντηρητικό Φόρουμ, στην Αγία Πετρούπολη, το οποίο οργανώνει η Rodina — το εθνικιστικό κόμμα του Ρώσου αναπληρωτή πρωθυπουργού Dmitry Rogozin [DGAP].
• Τμήματα των επιχειρηματικών και πολιτικών ελίτ της Ελλάδας και της Ρωσίας έχουν στενές σχέσεις που επεκτάθηκαν και στη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ [Zeit].
• Ο Υπουργός Αμύνης και αρχηγός των ΑΝΕΛ Πάνος Καμμένος έχει συνδεθεί με τον Ρώσο ολιγάρχη Konstantin Malofeyev (ή Malofeev) και με τον προαναφερθέντα Alexander Dugin [Zeit, Slate]. Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων —όπως η συμμετοχή στην προσάρτηση της Κριμαίας και η οικονομική υποστήριξη ελληνικών κομμάτων— το ίδρυμα του Malofeyev διοργάνωσε συνέδριο στη Βιέννη στο οποίο συμμετείχαν ακροδεξιοί εξτρεμιστές, χριστιανοί φονταμενταλιστές και αντι-Ευρωπαίοι εθνικιστές [Zeit].
• Μέσω του Ινστιτούτου Γεωπολιτικών Μελετών του, ο Πάνος Καμμένος συνδέεται και με το Russian Institute for Strategic Studies (με το οποίο έχουν μνημόνιο συνεργασίας), το οποίο κάποτε συνδεόταν με τη ρωσική υπηρεσίας κατασκοπίας SVR [Times].
• Ο Georgy Gavrish (πρώην Γ΄ Γραμματέας της Ρωσικής Πρεσβείας στην Αθήνα και μέλος του Eurasian Movement του Dugin) έζησε στην Ελλάδα για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια και έχτισε ένα τεράστιο δίκτυο επαφών που υποστηρίζουν τη Ρωσία και αντιτίθενται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Gavrish είχε επαφές τόσο με τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και με τους Ανεξάρτητους Έλληνες [Zeit].
• Ο Dugin θεωρεί ότι τόσο ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, όσο και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος (ο οποίος συμμετείχε στην κατάρτιση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ) ανήκουν στις επαφές του [Zeit]. Το 2013 ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς κάλεσε τον Alexander Dugin για να δώσει διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς στο οποίο ο Κοτζιάς έχει μόνιμη θέση καθηγητή [Zeit].

Υπόλοιπη Ευρώπη

• Η Ρωσία έχει εμπλακεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις και υβριδικό πόλεμο στην Ουκρανία (Προσάρτηση της Κριμαίας, Πόλεμος στο Donbass), στη Γεωργία (Αμπχαζία και Νότια Οσσετία) και στη Μολδαβία (Υπερδνειστερία).
• Εσθονία: Τον Απρίλιο του 2007, μία εκτεταμένη κυβερνοεπίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον θεσμών και οργανισμών της Εσθονίας, όπως το κοινοβούλιο, υπουργεία, τράπεζες, εφημερίδες και τηλεοπτικά κανάλια ως αντίποινα για τη μετακίνηση του Χάλκινου Στρατιώτη του Ταλίν — ενός σοβιετικού μνημείου. Οι Αρχές της Εσθονίας κατηγορούν τη Ρωσία για την επίθεση [BBC]. Μέλη μίας ομάδας νέων που υποστηρίζεται από το Κρεμλίνο αναλαμβάνουν την ευθύνη [FT, NBC].
• Ιανουάριος 2016: Φάκελοι υπηρεσιών με ρωσικές δραστηριότητες περιγράφουν ενεργές ρωσικές επιχειρήσεις στη Γαλλία, την Ολλανδία, την Ουγγαρία, την Αυστρία, την Τσεχία, την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Βρετανία [Telegraph].
• Μαυροβούνιο: Τον Οκτώβριο του 2016, Ρώσοι και Σέρβοι εθνικιστές συμμετέχουν σε απόπειρα πραξικοπήματος για την ανατροπή της κυβέρνησης που είναι φιλικά διακείμενη προς το ΝΑΤΟ. Ο Andrija Mandic, βουλευτής της αντιπολίτευσης που αντιμετωπίζει κατηγορίες εγκληματικής συνωμοσίας, έχει λάβει την υποστήριξη του Κρεμλίνου για την αντι-ΝΑΤΟϊκή στάση του. Το Κρεμλίνο επίσης έχει υποστηρίξει αντι-ΝΑΤΟϊκές ομάδες στο Μαυροβούνιο [AP].
• Βουλγαρία: Το 20-25% της βουλγαρικής οικονομίας εξαρτάται από τη Ρωσία. Τον Νοέμβριο του 2016, ο Βούλγαρος πρόεδρος Rosen Plevneliev δήλωσε ότι η Ρωσία προσπαθεί να διαιρέσει και να αποδυναμώσει την Ευρώπη. Η Βουλγαρία υπέστη κυβερνοεπίθεση κατά τη διάρκεια διεξαγωγής δημοψηφίσματος και τοπικών εκλογών το 2015, τις οποίες ο πρόεδρος Plevneliev απέδωσε στη Ρωσία [BBC]. Το ακροδεξιό κόμμα Ataka έχει στενούς δεσμούς με τη ρωσική πρεσβεία [FA].
• Ουγγαρία: Μάιος 2013: Ρώσοι εθνικιστές του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας (Moscow State University) που έχουν διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο καλούν τον πρόεδρο του ακροδεξιού ουγγρικού κόμματος Jobbik, Gabor Vona, για να δώσει ομιλία. Ο Vona συναντά επίσης ηγετικά στελέχη της ρωσικής Δούμα. Το ίδιο Jobbik διαφημίζει την ειδική αυτή σχέση ισχυριζόμενο ότι «οι Ρώσοι ηγέτες θεωρούν το Jobbik ως εταίρο τους», ενώ σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες το Jobbik λαμβάνει χρηματική υποστήριξη από τη Ρωσία [FA].
• «Εκτός από την πολύ έντονη υποστήριξη της προσάρτισης της Κριμαίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Jobbik, το Εθνικό Μέτωπο [της Marine Le Pen] και το [βουλγαρικό] Ataka έστειλαν παρατηρητές προκειμένου να επικυρώσουν το δημοψήφισμα της Κριμαίας (όπως έκανε και το Αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας, το Vlaams Belang του Βελγίου, η Forza Italia και η Lega Nord της Ιταλίας, και η Self–Defense της Πολωνίας, μαζί με μερικά ακροαριστερά κόμματα, όπως το Die Linke της Γερμανίας). Η συμμετοχή τους οργανώθηκε από το Ευρασιατικό Παρατηρητήριο για τη Δημοκρατία και τις Εκλογές (Eurasian Observatory For Democracy & Elections, EODE), έναν ακροδεξιό ΜΚΟ με έδρα τη Ρωσία, που “αντιτίθεται στην Δυτική ιδεολογία”. Το EODE ειδικεύεται στην αποστολή παρατηρητών σε εκλογές που λαμβάνουν χώρα σε “αυτόκλητες δημοκρατίες” (Αμπχαζία, Υπερδνειστερία, Ναγκόρνο-Καραμπάχ) σε συνεργασία με τη Μόσχα, σύμφωνα με τον ίδιο του τον ιστότοπο » [Mitchell A. Orenstein στο FA].

ΗΠΑ

• Υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι η Ρωσία ενεπλάκη σε συστηματική εκστρατεία επηρεασμού των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ μέσω: της υποστήριξης του Ντόναλντ Τραμπ· της συνεργασίας με τη WikiLeaks ώστε να πραγματοποιηθούν επιθέσεις ενάντια στη Χίλαρι Κλίντον· και υποκλοπών (χάκινγκ) στην Εθνική Επιτροπή των Δημοκρατικών (Democratic National Committee) [BBC, CNN, WP, NBC, BBC, Guardian].
• Ιανουάριος 2017: Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, η εκστρατεία αυτή από τη Ρωσία δείχνει ότι υπάρχει «σημαντική κλιμάκωση στη στόχευση, στο επίπεδο της δραστηριότητας και στο εύρος της προσπάθειας συγκριτικά με προηγούμενες επιχειρήσεις. Θεωρούμε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε εντολή το 2016 για εκστρατεία επηρεασμού με στόχο τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Οι στόχοι της Ρωσίας ήταν να υπονομεύσουν την πίστη των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες των ΗΠΑ, να απαξιώσουν τη [Χίλαρι] Κλίντον, να πλήξουν τη δυνατότητα εκλογής της και την πιθανή θητεία της ως Προέδρου. Θεωρούμε, περαιτέρω, ότι ο Πούτιν και η Κυβέρνηση της Ρωσίας ανέπτυξαν μία ξεκάθαρη προτίμηση για τον εντολοδόχο Πρόεδρο Τραμπ» [ICA].
• Σύμφωνα με τεχνική ανάλυση, ενώ ο χάκερ που υπέκλεψε τα αρχεία του DNC και ο οποίος ονομάζει τον εαυτό του Guccifer 2.0 ισχυρίστηκε ότι δρούσε μόνος του, τα αρχεία περιελάμβαναν μηνύματα σφάλματος στη ρωσική γλώσσα· ένα επιβλαβές λογισμικό (malware) γνωστό ως X-Agent χρησιμοποιήθηκε τόσο στην περίπτωση της DNC όσο και σε προηγούμενα περιστατικά χάκινγκ από ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών· η ανάλυση της υπηρεσίας συντόμευσης του URL που χρησιμοποιήθηκε από τον χάκερ του John Podesta (στενού συμβούλου της Κλίντον) εμφανίζει τον ίδιο λογαριασμό με αυτόν που χρησιμοποιήθηκε σε επιθέσεις εναντίον χιλιάδων άλλων χρηστών του Gmail από δημοσιογράφους και συγγραφείς που ασχολούνται με τη Ρωσία, όπως και μέλη οικογενειών αξιωματούχων του αμερικανικού στρατού [Wired].
• Ιανουάριος 2017: Ένας φάκελος 35 σελίδων τον οποίο συνέταξε ο πρώην πράκτορας της βρετανικής ΜΙ6 Christopher Steele διαρρέει στα ΜΜΕ· ο Steele ισχυρίζεται ότι η ρωσική υπηρεσίας ασφαλείας FSB έχει στα χέρια της υλικό σχετικά με ερωτικές και οικονομικές δραστηριότητες του Αμερικανού προέδρου Τραμπ το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να τον ελέγξει ή για να τον εκβιάσει [Guardian, CNN].
• Τον Φεβρουάριο του 2017, ερευνητές των υπηρεσιών των ΗΠΑ ανακοινώνουν ότι κατάφεραν να επιβεβαιώσουν την εγκυρότητα μερικών από τις επικοινωνίες που αναφέρονται στον φάκελο του Steele [CNN].
• Φεβρουάριος 2017: Σύμφωνα με πολλαπλές αναφορές δημοσιογράφων, αξιωματούχων των υπηρεσιών ασφαλείας και αξιωματούχων της κυβέρνησης, το επιτελείο του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε στενούς δεσμούς και συχνές επαφές με Ρώσους αξιωματούχους, εταιρίες και μυστικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας [NYT, CNN]. Αυτό περιλαμβάνει τον Michael Flynn (Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ που μόλις παραιτήθηκε), τον Roger Stone (στενός σύμβουλος του Τραμπ) και τον Paul Manafort (επικεφαλής της προεκλογικής του εκστρατείας) μεταξύ άλλων [Vox].
• Ο Manafort αναγκάστηκε να παραιτηθεί στη μέση της προεκλογικής καμπάνιας (Αύγουστος 2016) αφού έγινε γνωστό ότι είχε λάβει 12,7 εκατομμύρια δολάρια από τον Viktor Yanukovych — πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας και στενό σύμμαχο του Πούτιν [NYT]. Ο Manafort φέρεται να έχει παίξει ρόλο-κλειδί στη διαχείριση της σχέσης ανάμεσα στον Τραμπ και στις ρωσικές Αρχές, όπως εμφανίζεται (η σχέση αυτή) στον φάκελο του Steele [Vox].

«Η Δύση είναι ήδη σε πόλεμο, είτε το θέλει, είτε όχι. Μπορεί να μην είναι ένας πόλεμος που αναγνωρίζουμε, αλλά είναι ένας πόλεμος. Αυτός ο πόλεμος στοχεύει, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, να διαβρώσει τις αξίες μας, τη δημοκρατία μας, και τη θεσμική μας ισχύ· να αποδυναμώσει την ικανότητά μας να ξεχωρίζουμε τα γεγονότα από τη μυθοπλασία, ή το ηθικά σωστό από το λάθος· και να μας πείσει να λαμβάνουμε αποφάσεις ενάντια στα δικά μας συμφέροντα» [Molly K. McKew στο Politico].

Δείτε επίσης:

Emerson T. Brooking and P. W. Singer (2016), “War Goes Viral: How social media is being weaponized across the world”, The Atlantic.

Susi Dennison and Dina Pardjis (2016), “The world according to Europe’s insurgent parties: Putin, migration and people power”, European Council on Foreign Relations (ECFR) .

Alina Polyakova, Marlene Laruelle, Stefan Meister and Neil Barnett (2016), “The Kremlin’s Trojan Horses: Russian Influence in France, Germany, and the United Kingdom”, Atlantic Council.

Edward Lucas (2014), The New Cold War: Putin’s Threat to Russia and the West, Bloomsbury.

Gordon Carrera (2013), “Under Attack: The Threat from Cyberspace”, BBC World Service.

Luke Harding (2012), Mafia State: How One Reporter Became an Enemy of the Brutal New Russia, Guardian Books.

[ Τα στοιχεία για το άρθρο αυτό, που βασίζεται σε δευτερογενή έρευνα καθώς συγκεντρώνει σχετικές πηγές, την αξιοπιστία των οποίων αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών, συνέλεξαν από κοινού με τον Ρωμανό Γεροδήμο η Fauve Vertegaal και η Mirva Villa, φοιτήτριες δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Bournemouth ].

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο amagi.gr