ΧρήστοςΧαρτοματσίδης
Μπαρ«Οι νεράιδες» Διηγήματα
Εκδόσεις Μανδραγόραςσελ. 90, τιμή 10,60 ευρώ

Ως διηγηματογράφος (έχει γράψει επίσης μυθιστορήματα, ποίηση και θέατρο) ο Χρήστος Χαρτοματσίδης θα αποφύγει ευθύς εξαρχής, παρά τον σαφώς κοινωνικό προσανατολισμό του, κάθε δραματικό και καταγγελτικό τόνο. Τα διηγήματά του θα αντλήσουν όλη τη φρεσκάδα και την πειθώ τους από την κωμωδία και το ανάλαφρο (ποτέ ξεκαρδιστικό ή ανατριχιαστικό) γέλιο, σκιαγραφώντας την ίδια στιγμή χαρακτήρες που είτε υφίστανται τις συνέπειες της ξενηλασίας είτε είναι από μόνοι τους απόβλητοι της κοινότητας. Αντί όμως για κοινωνιολογικές προβολές και ερμηνείες, ο συγγραφέας θα μιλήσει εν προκειμένω πρωτίστως για το ανυπεράσπιστο και το απροστάτευτο του ατόμου απέναντι σε οποιαδήποτε οργανωμένη συλλογικότητα.


Επιστρέφοντας μετά από πολύ καιρό στο διήγημα, ο Χαρτοματσίδης δεν θα αλλάξει ρότα. Τοποθετώντας τη δράση του μεταξύ Κομοτηνής και Ροδόπης, για να φθάσει κάποτε μέχρι και τη Θεσσαλονίκη, θα θίξει όλα τα συμπαρομαρτούντα της κρίσης και θα εικονογραφήσει τις καθημερινές νοοτροπίες των τοπικών πληθυσμών, υποδεικνύοντας τον πολύμορφο συγχρωτισμό τους με τα Βαλκάνια και τη Ρωσία, χωρίς να μείνει σε αυτή την εξωτερική γραμμή. Κάτι άλλο τον απασχολεί τώρα, πολύ περισσότερο από το κοινωνικό περιθώριο και την τύχη των ξένων (προσφύγων και μεταναστών) στη Βόρεια Ελλάδα: ένα στοιχείο υπέρβασης και μεταφυσικής που θα συμπορευθεί με τις λαϊκές δοξασίες περί προφητείας, όπως και με τον ασύνειδο φόβο είτε απέναντι σε έναν τιμωρό Θεό είτε μπροστά σε απρόσωπες μαγικές δυνάμεις οι οποίες μπορεί ανά πάσα στιγμή να γκρεμίσουν τα θεμέλια της κοινής λογικής, οδηγώντας σε έναν κατακερματισμένο, χωρίς κανόνες και ρυθμίσεις, κόσμο.

Στα διηγήματα του Μπαρ «Οι νεράιδες» τον πρωταγωνιστικό ρόλο αναλαμβάνουν οι πιο παράξενοι άνθρωποι: καλόγεροι που βλέπουν τον Κύριο να κατακαίει το ποίμνιό του και εξεγείρονται εναντίον της άκαρδης βούλησής του (μήπως όμως πίσω από τέτοια φρικτά έργα κρύβεται μόνον ο διάβολος;), παιδιά που αποκτούν θεραπευτικές ικανότητες και συνεγείρουν τα πλήθη, για να χάσουν λίγο αργότερα την αξιοπιστία τους και να στερηθούν στο τέλος διά παντός το φίλτρο το οποίο τα εξύψωσε πάνω από τις μάζες, σαλοί που διατείνονται ότι συνομιλούν με τους νεκρούς χωρίς κανένας να είναι σε θέση να τους διαψεύσει, προφήτες ικανοί να προβλέψουν τις μεγαλύτερες καταστροφές στην Ινδία αλλά αδύναμοι να προλάβουν έστω και μιαν αλλαγή στο φύσημα του ανέμου στην Ελλάδα και αρσενικοί που αγωνίζονται να γλιτώσουν από τη γητειά την οποία έριξαν κάποτε επάνω τους οι νεράιδες. Και ο κύκλος συμπληρώνεται από τη σύγχρονη, ομαδική κατανάλωση της μαγείας: τις μυθολογίες της επιστημονικής φαντασίας και το τερατώδες σύμπαν της συνωμοσιολογίας.

Και όλα αυτά, για άλλη μια φορά, με ένα εξαιρετικά διακριτικό (ουδέποτε παρωδιακό ή προσβλητικό) χιούμορ που ξέρει να αποκαλύπτει τις αδυναμίες της ανθρώπινης ύπαρξης δίχως να πρέπει ως εκ τούτου και να τις καταδικάσει εις το πυρ το εξώτερον. Και αυτό επειδή ο Χαρτοματσίδης θέλει να αφήσει ένα ανοιχτό κανάλι ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι: μια δίοδο η οποία δεν θα αποκλείσει το εσώτερο ρίγος που πηγάζει από τη θρησκευτική πίστη ή την παρηγορητική δύναμη του μύθου. Ενα βιβλίο που ξεχωρίζει, εκτός των άλλων, για τη ζωντάνια των προσώπων του και τη σοφή οικονομία της δραματουργίας του.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ