Ετσι πεθαίνουν οι προδότες

Ερη Ρίτσου
Ο νεκρός δολοφονήθηκε
Εκδόσεις Κέδρος, 2016,
σελ. 184, τιμή 12 ευρώ

Ανάμεσα στα καινούργια αστυνομικά μυθιστορήματα που εμφανίστηκαν στα τέλη του 2016 είναι και εκείνο της Ερης Ρίτσου (Βαθύ Σάμου, 1955), κόρης του Γιάννη Ρίτσου, η οποία έχει στο ενεργητικό της δύο μυθιστορήματα για ενηλίκους και πολλά βιβλία για παιδιά. Το Ο νεκρός δολοφονήθηκε διαδραματίζεται σ’ ένα νησί που δεν κατονομάζεται αλλά είναι η Σάμος. H ηρωίδα, η νεαρή αστυνομικός Μαρία Γεωργίου, λίγο μετά τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου 2015, επιστρέφει εκεί, σταλμένη από τον προϊστάμενό της, τον Θεόδουλο Αλβανό (ο αναγνώστης υποψιάζεται πως το επώνυμο επιλέχθηκε από τη συγγραφέα ως ενισχυτικό της παιγνιώδους διάθεσής της), για να βοηθήσει στην εξιχνίαση της δολοφονίας ενός άνδρα που βρέθηκε νεκρός σε δασική περιοχή, φαγωμένος από τσακάλια. Στο στήθος του είναι χαραγμένος ένας αγκυλωτός σταυρός και η φράση «Ετσι πεθαίνουν οι προδότες», ενώ στην τσέπη του υπάρχει ένα χαρτί που γράφει «Αν δεν έρθεις να με δεις, θα σκοτωθώ».

Οι έρευνες δείχνουν πως πρόκειται για τον καθηγητή Γρηγόρη Καλαθάκη, εγγονό ενός πατριώτη, ήρωα της Εθνικής Αντίστασης, που στην Κατοχή αγωνίστηκε στο νησί κατά των Ιταλών και των Γερμανών και τελικά σκοτώθηκε στον Εμφύλιο, όταν πολεμούσε με τον Δημοκρατικό Στρατό. Ο ίδιος όμως ήταν φασίστας, διαπνεόταν από ακροδεξιές αντιλήψεις και ψήφιζε το κόμμα που εκφράζει αυτή την ιδεολογία, «τους απογόνους των Γερμανοτσολιάδων», οι οποίοι είχαν πάει στο νοσοκομείο του νησιού για να πάρουν μέρος σε μια «αιμοδοσία μόνο για Ελληνες». Επιπλέον, είχε κακή φήμη, καθώς παρενοχλούσε σεξουαλικά τις μαθήτριές του. Παντρεύτηκε μια μαθήτριά του και άρχισε ν’ αραδιάζει παιδιά «για να διαιωνιστεί η άρια φυλή των Ελλήνων». Ποιος τον σκότωσε; Ιδεολογικός του αντίπαλος; Ομοϊδεάτης του; Κάποιος πατέρας που θέλει να τον εκδικηθεί; Από ποιον ή από ποια γράφτηκαν τα απειλητικά λόγια στο χαρτί;

Η Μαρία Γεωργίου, αποφασισμένη να το παίξει Αγκαθα Κρίστι, αναλαμβάνει να ερευνήσει την υπόθεση. Στο νησί, σχεδόν οι πάντες γνωρίζονται λίγο-πολύ μεταξύ τους, έτσι ανακαλύπτει πως ένα κορίτσι, η Ειρήνη, είχε σχέσεις με τον καθηγητή. Κι όλα αυτά, ενώ στο Αιγαίο έχει ναυαγήσει ένα πλοιάριο με πρόσφυγες και υπάρχουν πολλοί πνιγμένοι.

Η συγγραφέας μιλάει για την οικονομική κρίση και αφηγείται την ιστορία της με έντονη αντιμνημονιακή ρητορική, ασκώντας οξεία κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ που ως αντιπολίτευση καταψήφιζε τα μνημόνια, απηχώντας τη βούληση μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού, μα ως κυβέρνηση τα εφαρμόζει.

Τα βάζει, επίσης, μ’ εκείνους που πίστεψαν τις διακηρύξεις του συγκεκριμένου κόμματος, οι οποίοι παρότι εξαπατήθηκαν στο «δημοψήφισμα-κοροϊδία» και ενώ «περνάγανε τον εαυτό τους για Λεωνίδα που θα σταματήσει τους Πέρσες με ένα ΟΧΙ στην κάλπη», πήγαν και το ψήφισαν ξανά.

Το μυθιστόρημα, γραμμένο ανάλαφρα και παιγνιδιάρικα, είναι πολιτικό-κοινωνικό, όπως συμβαίνει μ’ εκείνα που γράφονται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στην Ιταλία. Επομένως, μπορούμε να το κατατάξουμε στο λογοτεχνικό είδος που έχει αποκληθεί «μεσογειακά νουάρ».