Την απόφασή του να διεκδικήσει εκ νέου την ηγεσία του ισπανικού σοσιαλιστικού κόμματος (PSOE) γνωστοποίησε ο Πέδρο Σάντσεθ, ο πολιτικός που επέμεινε στο «όχι» προς τον Ραχόι και τελικά ανατράπηκε από τους βαρόνους του κόμματος.
Ο ίδιος υπήρξε ξεκάθαρος ως προς την πολιτική του πλατφόρμα: «Θέλω ένα αυτόνομο κόμμα της αριστεράς, στο οποίο αποφασίζει η βάση» είπε και έβαλε απέναντί του όσους επιθυμούν ένα κόμμα «που επέλεξε την αποχή απέναντι στον Ραχόι και έριξε το PSOE στη μέση του πουθενά.»
Το μήνυμα σαφές, ιδίως έναντι όσων έσπευσαν να τον ρίξουν από την ηγεσία (χρησιμοποιώντας το καταστατικό), ώστε να μπορέσει τελικά ο Ραχόι του Λαϊκού Κόμματος να γίνει πρωθυπουργός σε κυβέρνηση μειοψηφίας και να αποφευχθούν οι τρίτες εκλογές στην Ισπανία σε διάστημα ενός έτους.
Τα μέλη του κόμματος που του τράβηξαν το χαλί είχαν βέβαια ένα σημαντικό επιχείρημα: αν γίνονταν τρίτες εκλογές -γύρω στα Χριστούγεννα του 2016- το PSOE θα ερχόταν τρίτο, πίσω δηλαδή και από τους Podemos. Πράγμα που έχει ήδη συμβεί, δημοσκοπικά.
Προς το παρόν υπάρχει μία ακόμα υποψηφιότητα, αυτή του Πάτσι Λόπεθ, πρώην προέδρου της Χώρας των Βάσκων και τέως προέδρου της Βουλής.
Τα βλέμματα βέβαια όλων στρέφονται στην πρόεδρο της Ανδαλουσίας, Σουσάνα Ντίαθ -εσωκομματική αντίπαλος του Σάντσεθ- η οποία δεν έχει ακόμα ανοίξει τα χαρτιά της.
Πάντως, δεν είναι τυχαίο ότι ο Σάντσεθ επέλεξε την Ανδαλουσία για να ανακοινώσει το σχέδιό του να διεκδικήσει την προεδρία του κόμματος…
Το επεισοδιακό 10μηνο των σοσιαλιστών που έβγαλε Ραχόι
Όλα ξεκίνησαν το βράδυ των εκλογών της 20ής Δεκεμβρίου 2015, όταν το PSOE ερχόταν δεύτερο στην κάλπη με το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα στην ιστορία του.
Μπορεί η τετραετία Ραχόι να είχε (σχεδόν) μνημόνιο, εξώσεις, άνοδο του ποσοστού της φτώχειας, οικονομικά σκάνδαλα και ανεργία, όμως οι Σοσιαλιστές κόλλησαν στις 90 έδρες. Όχι ότι το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) τα πήγε καλύτερα, αλλά παρέμεινε η πρώτη πολιτική δύναμη.
Φυσικά οι νικητές εκείνων των εκλογών ήταν οι πρωτοεμφανιζόμενοι Podemos και Ciudadanos, που έκλεψαν ψήφους και έδρες από τους μεγάλους.
Αφού ο Ραχόι αρνήθηκε και την προσπάθεια ακόμα να σχηματίσει κυβέρνηση, τα φώτα της δημοσιότητας και οι πρωτοβουλίες πέρασαν στον ηγέτη των Σοσιαλιστών, Πέδρο Σάντσεθ.
Στόχος του ήταν να σχηματίσει «κυβέρνηση της αλλαγής», όπως είχε γίνει λίγο νωρίτερα στην γειτονική Πορτογαλία: Οι Σοσιαλιστές έχασαν τις εκλογές, αλλά έγιναν κυβέρνηση με τη στήριξη των αριστερών κομμάτων.
Ο Σάντσεθ ταξίδεψε μάλιστα στη Λισαβόνα για να συζητήσει (και να φωτογραφηθεί) με τον πρωθυπουργό της γειτονικής χώρας, Αντόνιο Κόστα.
Η πρώτη απόπειρα του PSOE για κυβέρνηση έγινε με τους Ciudadanos του νεαρού Άλμπερτ Ριβέρα. Τα δύο κόμματα άθροιζαν 130 έδρες (επί συνόλου 350), αριθμός όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακός. Μοναδική ενδεχομένως ελπίδα για να κυβερνήσει ήταν η αποχή του Ραχόι στη Βουλή, ώστε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης στη β’ ψηφοφορία.
Ο Ραχόι δεν του έκανε το χατήρι. Ούτε όμως και τα υπόλοιπα κόμματα. Το πορτογαλικό σενάριο δεν βγήκε. Και όχι μόνο δεν βγήκε, αλλά στη Βουλή οι Podemos χρησιμοποίησαν σκληρή γλώσσα κατά των Σοσιαλιστών, βάζοντας στο στόχαστρό τους τον βετεράνο Φελίπε Γκονθάλεθ.
Την ίδια ώρα, στο PSOE είχε αρχίσει η γκρίνια, με κορυφαία στελέχη να ζητούν σύγκληση της Κεντρικής Επιτροπής. Επρόκειτο να συνεδριάζει τον Φεβρουάριο του 2016, όμως ο Σάντσεθ (προκειμένου να ισχυροποιήσει τη θέση του) κατάφερε να πετύχει αναβολή.
Εν τω μεταξύ ο Σάντσεθ προσπάθησε να κρατήσει ζωντανό το πορτογαλικό σενάριο, καλώντας σε νέες διαπραγματεύσεις τους Podemos. Στο κόμμα η γκρίνια ήταν έντονη. Κάποιοι έγραφαν Tweets, άλλοι τα έλεγαν μεταξύ τους και οι βετεράνοι μιλούσαν ανοικτά.
Όπως για παράδειγμα ο Φελίπε Γκονθάλεθ ή ο τέως ηγέτης του κόμματος Πέρεθ Ρουμπαλκάμπα, ο οποίος έλεγε ότι η συνεργασία PSOE-Podemos θα δημιουργήσει «κυβέρνηση Φρανκεστάιν».
Τελικά, οι Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας δεν συμφώνησαν να συνεργαστούν με το PSOE από τη στιγμή που ο Πέδρο Σάντσεθ δεν εγκατέλειπε τη συμμαχία του με τον Ριβέρα των Ciudadanos.
Για το κόμμα του Ιγκλέσιας οι νέες εκλογές ήταν αναπόφευκτες και ο στόχος πλέον ήταν ένας: να περάσουν εκείνοι στη δεύτερη θέση («sorpasso», όπως το αποκαλούσαν) πίσω από τον Ραχόι, ως ο βασικός πόλος της κεντροαριστεράς.
Και μπορεί στο εσωτερικό των Podemos να υπήρχαν διαφωνίες για τη στρατηγική, όμως οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι η δεύτερη θέση ήταν σίγουρη. Όλα τα άλλα μπορούσαν να περιμένουν.
Οι εκλογές της 26ης Ιουνίου χάρισαν χαμόγελα μόνο στον Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος είδε το ποσοστό του Λαϊκού Κόμματος να αυξάνεται. Υπό μία έννοια δικαιώθηκε η τακτική του να μην «μπλέξει» σε συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα, πετώντας το μπαλάκι της συνεννόησης (και τελικά ασυνεννοησίας) στους υπόλοιπους.
Οι υπόλοιποι απογοητεύτηκαν. Οι Podemos δεν πήραν τελικά τη δεύτερη θέση και οι Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσεθ έπεσαν ακόμα πιο χαμηλά: μόλις 85 έδρες. Έφτασαν στο σημείο να πανηγυρίσουν που τουλάχιστον έμειναν δεύτεροι.
Παρά το ακόμα χαμηλότερο ποσοστό, ο Σάντσεθ επέμεινε στο «όχι» προς τον Ραχόι, ο οποίος αυτή τη φορά δοκίμασε να σχηματίσει κυβέρνηση και να φτάσει να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής.
Μπορεί να άθροισε 170 έδρες, ωστόσο, χωρίς την αποχή του PSOE, δεν υπήρχε περίπτωση να σχηματιστεί κυβέρνηση και η χώρα θα πήγαινε σε τρίτες εκλογές.
Πράγματι, ο Ραχόι απέτυχε, η Βουλή διαλύθηκε και χρόνος άρχισε να μετρά αντίστροφα για τη νέα κάλπη, ενδεχομένως ανήμερα των Χριστουγέννων. Ο ίδιος ο Σάντσεθ μιλούσε για «κυβέρνηση της αλλαγής» χωρίς όμως να εξηγεί ακριβώς με ποιους θα συνεργαζόταν.
Το τελειωτικό χτύπημα για τον ίδιο ήταν οι τοπικές κάλπες στην Γαλικία και τη Χώρα των Βάσκων, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2016. Τα μηνύματα από τις δημοσκοπήσεις ήταν δυσοίωνα και η κάλπη τα επιβεβαίωσε. Οι Σοσιαλιστές καταποντίστηκαν. Έμειναν πίσω και από τους Podemos.
Εκεί κάπου οι διαφωνίες στο εσωτερικό του κόμματος εκδηλώθηκαν ανοικτά. Ο ίδιος ο Σάντσεθ, προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο, πρότεινε να αποφασίσει η βάση για το μέλλον του και όλα αυτά προτού γίνουν οι τρίτες εκλογές, ώστε ακόμα και μετά τη νέα ήττα (όπως τουλάχιστον έδειχναν οι δημοσκοπήσεις) να διατηρήσει την ηγεσία.
Ενδεχομένως να είχε στο μυαλό του την περίπτωση του ηγέτη των Βρετανών Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν ο οποίος αμφισβητήθηκε από τους βουλευτές του μετά το Brexit και την κάκιστη επίδοση του κόμματος, αλλά επανεξελέγη με τη στήριξη της βάσης.
Όμως, η βάση των Ισπανών σοσιαλιστών δεν είναι το ίδιο μαζική.
Τα σχέδια του Σάντσεθ δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, αφού το κόμμα τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια του. Η μαζική παραίτηση 17 μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής προκάλεσε ταραχή, «ένα άσχημο θέαμα στους πολίτες», όπως χαρακτηριστικά αναγνώρισε η πρόεδρος της Ανδαλουσίας και τελικά έφερε την οριστική παραίτηση του Σάντσεθ.
Το κόμμα με υπηρεσιακό αρχηγό αποφάσισε τελικά (με πολλές γκρίνιες) να ψηφίσει αποχή, ώστε ο Ραχόι να γίνει και πάλι πρωθυπουργός, η χώρα να γλιτώσει τις τρίτες εκλογές και το PSOE την τρίτη θέση.
Τώρα, ψάχνει νέο αρχηγό. Θα γυρίσει στον Σάντσεθ, θα ψηφίσει τον Λόπεθ ή θα προκύψει και τρίτη υποψηφιότητα, της γυναίκας πολιτικού που όλοι υποψιάζονται;
