Μπίρα στο φεγγάρι

Η μπίρα είναι ένα από τα αρχαιότερα και δημοφιλέστερα ποτά στον πλανήτη Γη. Μπορεί όμως να «ψηθεί» στο φεγγάρι; Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό, σύντομα όμως μπορεί να το μάθουμε χάρη στην πρωτοβουλία μιας ομάδας φοιτητών από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. Το εγχείρημα δεν αποσκοπεί μόνο, όπως ίσως θα σπεύσουν να εικάσουν πολλοί, στο να προσφέρει μια γευστική απόλαυση σε μελλοντικούς αστροναύτες ή και γήινους εποίκους που θα βρεθούν στη Σελήνη (η Ρωσία σχεδιάζει μια επανδρωμένη αποστολή στον δορυφόρο μας το 2031 ενώ η NASA έχει ανακοινώσει ότι το 2022 θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια αποικία εκεί με συνολικό κόστος μόλις 10 δισ. δολαρίων ή 932 εκατομμυρίων ευρώ). Η μελέτη της ζύμωσης της μπίρας και η κατανόηση της συμπεριφοράς της μαγιάς σε σεληνιακές συνθήκες είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη φαρμάκων και τη βελτίωση τροφίμων που περιέχουν ζυμομύκητες, από το ψωμί ως τη μαγιονέζα.

Η Team Original Gravity, όπως λέγεται η ομάδα των φοιτητών από τη Σχολή Μηχανικών Τζέικομπς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, με τη «σεληνιακή ζυθοποιία» της είναι μια από τις φιναλίστ του Lab2Moon –ενός διαγωνισμού που προκήρυξε η ινδική TeamIndus ζητώντας από ομάδες νέων από όλον τον κόσμο να υποβάλουν σχέδια για τη διεξαγωγή πειραμάτων στη Σελήνη με το ρομποτικό όχημα που σκοπεύει να προσεδαφίσει στον δορυφόρο μας. Η νεοφυής εταιρεία από την Ινδία έχει λάβει χρηματοδότηση για τη σχετική αποστολή από το πρόγραμμα Google Lunar XPRIZE και προγραμματίζει να εκτοξεύσει το διαστημόπλοιό της ως το τέλος του έτους, στις 28 Δεκεμβρίου. Οι 25 φιναλίστ του Lab2Moon (από 3.000 προτάσεις) ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα και οι τελικοί νικητές θα επιλεγούν τον ερχόμενο Μάρτιο από διεθνή επιτροπή.

«Η ιδέα ξεκίνησε σαν αστείο, σε όλους μας αρέσει η μπίρα, μερικοί μάλιστα έχουμε στο σπίτι μας κιτ για τη ζύμωση μπίρας» λέει ο Νίκι Ασάρι, φοιτητής εμβιομηχανικής και υπεύθυνος για τις δημόσιες σχέσεις της ομάδας. «Οταν ακούσαμε ότι υπήρχε η ευκαιρία να σχεδιάσουμε ένα πείραμα που θα ανέβαινε στο σεληνιακό ρόβερ της Ινδίας σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσαμε να συνδυάσουμε το χόμπι μας με τον διαγωνισμό εστιάζοντας στη βιωσιμότητα των ζυμομυκήτων στη Σελήνη». Προκειμένου να ελέγξουν αυτήν τη βιωσιμότητα, οι φοιτητές σχεδίασαν ένα μοναδικό σύστημα για τη ζύμωση της μπίρας το οποίο έχει μέγεθος όσο ένα κουτάκι αναψυκτικού. Αν η πρότασή τους νικήσει στον διαγωνισμό, δεν θα είναι μόνο οι πρώτοι οι οποίοι θα παραγάγουν μπίρα στο φεγγάρι αλλά, όπως πιστεύουν, θα είναι επίσης οι πρώτοι που κατορθώνουν να «ζυμώσουν» μπίρα σε ένα τόσο μικρό δοχείο.

Επειδή ακριβώς οι συνθήκες στη Σελήνη είναι τόσο διαφορετικές από ό,τι στη Γη, οι φοιτητές έχουν αλλάξει ορισμένα βασικά σημεία της διαδικασίας παραγωγής μπίρας. Κατ’ αρχάς η παρασκευή του γλεύκου, δηλαδή του «μούστου» της μπίρας, και όλη η προετοιμασία που απαιτείται ως την προσθήκη της μαγιάς θα γίνει στη Γη. Δεύτερον, οι φάσεις της «ζύμωσης» και της «ανθράκωσης» δεν θα γίνουν ξεχωριστά, όπως γίνεται στην επίγεια ζυθοποιία, αλλά θα συνδυαστούν. Με τον συνδυασμό αυτόν η ομάδα θέλει να αποφύγει την έκλυση συσσωρευμένου διοξειδίου του άνθρακα η οποία, στις συνθήκες που θα διεξαχθεί το πείραμα, είναι επισφαλής για την υγιεινή και την ασφάλεια. Επίσης η ενοποίηση των δύο φάσεων εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό το ενδεχόμενο δημιουργίας υπερβολικής πίεσης ενώ παράλληλα διευκολύνει τον σχεδιασμό του συστήματος.

Η τελευταία αλλαγή αφορά τον έλεγχο της ζύμωσης και της βιωσιμότητας των ζυμομυκήτων: στη Γη αυτός γίνεται με μετρήσεις της πυκνότητας, επειδή όμως αυτές απαιτούν τη γήινη βαρύτητα η ομάδα των φοιτητών σκοπεύει να κάνει αυτόν τον έλεγχο με μετρήσεις της πίεσης. «Η μετατροπή των μεγεθών της αύξησης της πίεσης σε μεγέθη δηλωτικά της προόδου της ζύμωσης είναι ακριβής από τη στιγμή που ο όγκος και η αρχική βαρύτητα –original gravity, εξ ου και το όνομα της ομάδας μας –είναι γνωστά εκ των προτέρων, προτού ξεκινήσει το πείραμα» εξηγεί ο Χαν Λινγκ, επίσης φοιτητής της εμβιομηχανικής και «υπεύθυνος ζύμωσης» της ομάδας.

Το πιο πρωτότυπο ίσως στοιχείο της πρότασης που έχουν σχεδιάσει οι φοιτητές από το Σαν Ντιέγκο είναι όμως το κάνιστρο μέσα στο οποίο θα συμβούν όλα αυτά. Πρόκειται για ένα μεταλλικό κυλινδρικό δοχείο το οποίο μοιάζει με τα δοχεία στα οποία γίνεται η ζύμωση της μπίρας αλλά έχει μικρό μέγεθος ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί σε ένα διαστημικό ρομποτικό όχημα (όπως προαναφέραμε είναι περίπου όσο ένα κουτάκι αναψυκτικού). Το εσωτερικό του έχει διαμορφωθεί ειδικά για τις ανάγκες του πειράματος και το όλο σύστημα έχει ήδη αναπτυχθεί σε πρότυπο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο.

«Το κάνιστρό μας έχει σχεδιαστεί με βάση τα πραγματικά δοχεία ζύμωσης» αναφέρει ο Σρίβαθς Καϊλάν, φοιτητής νανομηχανικής και «υπεύθυνος μηχανικός» της ομάδας. «Είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα –το επάνω θα γεμίσει με την αζύμωτη μπίρα και στο δεύτερο, ακριβώς από κάτω, θα μπει η μαγιά. Οταν το ρόβερ προσσεληνωθεί, μια βαλβίδα θα ανοίξει ανάμεσα στα δύο τμήματα επιτρέποντας στο περιεχόμενό τους να ανακατευθεί. Οταν η μαγιά κάνει τη δουλειά της, μια δεύτερη βαλβίδα θα ανοίξει και οι ζυμομύκητες θα πέσουν στο κάτω τμήμα, αποχωριζόμενοι από την μπίρα που θα έχει πλέον ζυμωθεί».

Το μόνο που απομένει πλέον για να μάθουμε αν οι ζυμομύκητες μπορούν να επιβιώσουν –έστω και προφυλαγμένοι στο ειδικό κάνιστρο –στο φεγγάρι παράγοντας «μπίρα Σελήνης» είναι η ιδέα της Team Original Gravity να λάβει το πράσινο φως για το διαστημικό ταξίδι της. Μεταξύ των φιναλίστ του Moon2Lab βρίσκονται πολλές διαφορετικές προτάσεις (αφορούν από τη φωτοσύνθεση ως τον ηλεκτρισμό) και οι υποψήφιες ομάδες θα παρουσιάσουν τα πρότυπα συστήματά τους μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες στην Μπανγκαλόρ της Ινδίας στη διεθνή επιτροπή που θα αναδείξει τους τελικούς νικητές του διαγωνισμού.

Ο μέντορας της ομάδας και εκπρόσωπος της TeamIndus Σιντές Ναΐκ είναι πάντως αισιόδοξος. «Η μελέτη των ζυμομυκήτων είναι από τα πιο κουλ πειράματα που μπορούν να γίνουν στην επιφάνεια της Σελήνης και είμαι βέβαιος ότι αποτελεί έναν από τους επικρατέστερους υποψήφιους νικητές του διαγωνισμού Moon2Lab» δηλώνει. «Η Team Original Gravity είναι μια από τις ομάδες που έχουν εργασθεί περισσότερο και τα μέλη της είναι ιδιαιτέρως αφοσιωμένα στο σχέδιό τους».