Το τέταρτο τρίμηνο του 2016 σημειώθηκε ανάκαμψη των προσδοκιών από τα μέλη του Συνδέσμου Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) για τα βασικά μεγέθη της οικονομίας, δηλαδή το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, το ποσοστό ανεργίας, τις ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, τις εξαγωγές και, τέλος, το ρυθμό μεταβολής των τιμών.
Βελτίωση υπάρχει τόσο σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, όσο και έναντι του τετάρτου τριμήνου του 2015. Ο μέσος όρος του ισοζυγίου «θετικών» –«αρνητικών» απαντήσεων για τα πέντε μεγέθη του GMCCI –Οικονομική Συγκυρία, αυξήθηκε το τέταρτο έναντι του προηγουμένου τριμήνου, από -7,6% σε -1,9%, ενώ ήταν -2,8% στο τέλος του 2015. Η βελτίωση μάλιστα καταγράφηκε και στις πέντε συνιστώσες του δείκτη, ιδιαίτερα όμως όσον αφορά την ανεργία και τις εξαγωγές.
Η ανάκαμψη των προσδοκιών των συμβούλων μάνατζμεντ είναι επίσης εμφανής και από τη σύγκριση των τιμών του GMCCI για ολόκληρο το 2015 και το 2016. Από -14,4% το 2015 η μέση διαφορά αισιοδοξίας – απαισιοδοξίας των τεσσάρων τριμήνων διαμορφώθηκε σε -7,7% το 2016.
Οι ελπιδοφόρες αυτές εξελίξεις σχετίζονται προφανώς με τη θετική πορεία του ΑΕΠ και άλλων βασικών μακροοικονομικών μεγεθών, καθώς και με τις προβλέψεις για σημαντική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2017.
Αντίθετα με τις προσδοκίες για τα μακροοικονομικά μεγέθη, αυτές που αφορούν στην εξέλιξη των παραγωγικών συντελεστών παρέμειναν σχεδόν στάσιμες το τέταρτο τρίμηνο. Ο σύνθετος δείκτης GMCCI –Παραγωγικοί Συντελεστές παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητος. Ο μέσος όρος της διαφοράς «θετικών» – «αρνητικών» απαντήσεων των πέντε μεταβλητών που απαρτίζουν το δείκτη – ανθρώπινο δυναμικό, δημόσιες υποδομές, συνθήκες χρηματοδότησης, θεσμικό πλαίσιο και επιχειρηματικότητα – ήταν -13,7% στο τέλος του 2016, έναντι -13,2% στο τέλος Σεπτεμβρίου 2016. Όσον αφορά όμως τη σύγκριση του δείκτη για ολόκληρο το 2016 με αυτόν του 2015, προκύπτει μία λιγότερο απαισιόδοξη εικόνα. Συγκεκριμένα, ο δείκτης του 2016, δηλαδή ο μέσος όρος των τεσσάρων τριμήνων, διαμορφώθηκε σε -17,7% από -21,9% το 2015. Η διαφορά παραμένει πάντως σημαντική.
Οι απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ, όσον αφορά τους κυριότερους ανασχετικούς για την επιχειρηματική ανάπτυξη παράγοντες το τελευταίο τρίμηνο του 2016 δεν μεταβλήθησαν καθώς η κατάταξη των πέντε πρώτων παραγόντων παρέμεινε ίδια: Η υψηλή φορολογία, οι συχνές αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, οι δυσκολίες στη χρηματοδότηση που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις και η «ασυνέχεια» στη λειτουργία του κράτους. Όλοι οι παράγοντες αυτοί είχαν σκορ μεγαλύτερο του 4 σε πενταβάθμια κλίμακα.
ΕΣΠΑ
Οι σύμβουλοι είναι επικριτικοί για το ΕΣΠΑ 2014-2020 και οι απόψεις τους δεν έχουν μεταβληθεί ουσιαστικά τα δύο τελευταία χρόνια. Κατ’ αρχήν, η πλειονότητα θεωρεί ότι η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) συμβάλει μέτρια στην οικονομική ανάπτυξη. Παρόμοια είναι η εικόνα που προκύπτει όσον αφορά τη συμβολή του ΕΣΠΑ στην επίλυση διαρθρωτικών προβλημάτων και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.
Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις που επιχειρούν να ενισχυθούν μέσω του ΕΣΠΑ σχετίζονται με τη χρηματοδότηση: Υπάρχουν δυσκολίες στη κάλυψη της ίδιας συμμετοχής, στο δανεισμό, καθώς επίσης και λόγω των καθυστερήσεων που παρατηρούνται στις εκταμιεύσεις. Η ένταση μάλιστα των δύο πρώτων έχει αυξηθεί μεταξύ 2015 και 2016. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων θεωρείται από τους συμβούλους το τέταρτο σημαντικότερο πρόσκομμα. Σημαντική είναι επίσης η μείωση της σημασίας της διαφθοράς: χαμηλή τη θεωρεί το 2016 περισσότερο από το ένα τρίτο των απαντησάντων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό που είχε καταγραφεί από την έρευνα του προηγουμένου έτους ήταν μόνο 14,3%.
Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Ρεγκούζα, πρόεδρο του ΔΣ του ΣΕΣΜΑ, «Μετά από έξι χρόνια ύφεσης (2008-2013) και τρία χρόνια σχετικής σταθερότητας (2014-2016), βρισκόμαστε τελικά στη φάση της ανάκαμψης και της εισόδου της οικονομίας σε πορεία υγειούς ανάπτυξης, σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις. Επομένως, σήμερα είναι η καταλληλότερη ευκαιρία για τη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου ανάπτυξης, καθώς τα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας έχουν βελτιωθεί σημαντικά, ταυτόχρονα έχουν γίνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, αν και πρέπει να ακολουθήσουν και άλλες, ενώ η αποτελεσματικότητα του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας εξακολουθεί να είναι πολύ καλή.
Αν οι προβλέψεις δεν επιβεβαιωθούν και η οικονομία παραμείνει στα σημερινά χαμηλά επίπεδα, με ανάπτυξη «γύρω από το μηδέν», τότε ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος που μοιάζει με την «ευθεία γραμμή του καρδιογραφήματος». Μια τέτοια εξέλιξη, θα σήμαινε διατήρηση της κακής ψυχολογίας, αυξανόμενο αριθμό νέων Ελλήνων οικονομικών μεταναστών που συνεπάγεται χώρα μέσης και προχωρημένης ηλικίας και διαρκή εξάρτηση από τρίτους.
Η παραπάνω εξέλιξη δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί, δεδομένου ότι, η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή και η γενικότερη σταθεροποίηση της οικονομίας έχουν ήδη πραγματοποιηθεί με βάση τις εκ βάθρων διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν στην περίοδο 2010-2016 και τη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας. Σε αυτά στηρίζεται η σταθεροποίηση της περιόδου 2014-2016 και οι εκτιμήσεις για υγιή ανάπτυξη της οικονομίας το 2017 και στα επόμενα χρόνια, με βάση τα αξιόλογα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και την ανακτηθείσα ανταγωνιστικότητά της. Και με αυτή την ανάπτυξη δεν υπάρχουν δημοσιονομικά κενά ούτε το 2018, ούτε μετά το 2018.
Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να καταλάβουν όλοι οι εμπλεκόμενοι που σχετίζονται με την πορεία της χώρας, είτε βρίσκονται στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό (Θεσμοί), ότι δεν πρέπει να δημιουργούν εμπόδια στην ανάπτυξη της οικονομίας, όπως ανατροπή της οικονομικής πολιτικής, καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις, καθυστερήσεις στις ιδιωτικοποιήσεις, υπερφορολόγηση, αλλά να ενισχύσουν την ανάπτυξη και την προοπτική επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων. Ας επικεντρωθούν στην περαιτέρω ενίσχυση του οικονομικού κλίματος στη χώρα και του επενδυτικού κλίματος για τη χώρα και στην εκλογίκευση του φορολογικού συστήματος της χώρας, ιδιαίτερα με την εξάλειψη των πληγών υπερφορολόγησης που ανοίχτηκαν τα δύο τελευταία χρόνια. Τέλος, θα πρέπει να ασχοληθούν με τη διαμόρφωση ενός πλαισίου κανόνων που θα επιτρέπει τη εύρυθμη λειτουργία και ανάπτυξη της αγοράς».
